1 Bakteriya xivchinlari


Bakteriyalarning ko’payishi



Download 48,27 Kb.
bet2/8
Sana19.04.2022
Hajmi48,27 Kb.
#562126
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Bakteriya xivchinlari

2
Bakteriyalarning ko’payishi. Bakteriyalar oddiy bo’linish yo’li bilan ko’payadi. Ona hujayra o’rtasida halqasimon parda paydo bo’ladi. Bu parda vegetativ hujayrani o’rtasidan bo’lishi natijasida ikkita yangi hujayra vujudga keladi. SHarsimon bakteriyalarning bo’linish tipi sistematika uchun juda katta ahamiyatga ega. Ular bir sathda bo’linadigan bo’lsa, kokk, diplokokk, streptokokk yoki stafilokokklar vujudga keladi. Agar birbiriga perpendikulyar sathda bo’linsa, tetrakokklar, uch tomonidan perpendikulyar sathda bo’linganda esa sarsina hosil bo’ladi. Silindrsimon bakteriyalar faqat ko’ndalangiga, spiralsimonlari esa uzunasiga bo’linadi. Bakteriyalarning ko’payish tezligi sharoitga bog’liq. Oziq moddalar etarli va harorat qulay bo’lsa, hujayra har 2040 minutda bo’linib ko’payaveradi. Agar bakteriyalar shu tezlikda ko’payaversa, 5 kecha kunduz mobaynida dengiz va okeanlarni to’ldirib yuborishi mumkin. Lekin sharoit o’zgarib turishi va boshqa omillar bakteriyalarning bunday tezlik bilan ko’payishiga imkon bermaydi. Bakteriyalar jinsiy yo’l bilan ham ko’payadi. Bunda ikkita hujayra bir-biriga yaqinlashib qo’shiladi. Hujayralar ichida gonidiyalar hosil bo’ladi. Gonidiyalardan yangi hujayralar o’sib chikadi. 
Bakteriya hujayrasi murakkab tuzilishga ega. Elektron mikroskopning yaratilishi, o’ta yupqa kesmalar tayyorlash usullarining ishlab chiqilishi, mikrobiologiya usullarini rivojlanishi bakteriya hujayrasining tashqi va ichki quria:lmalarini o’rganishga katta imkon yaratdi.
Bakteriya hujayrasini sxematik ko’rinishi quyidagilarni o’z ichiga oladi: tashqitomondan kapsula, xivchin, fimbriy, pili;
ichki qismida: sitoplazma, nukleoid, ribosomalar, membrana qurilmalari, kiritmalar qo’shilmalar), ba’zi bakteriyalarda sporalar ham bo’ladi..
Bakteriyalarning harakatlanishi. Bakteriyalar xivchinlari yordamida harakatlanadi. Xivchinlar protoplazmatik ipdan iborat. Ular bakteriyaning tanasiga qaraganda 20 baravar kalta bo’ladi. Ba’zi bakteriyalarning (jumladan, nitrozomonas yavanenzisning) xivchini tanasiga nisbatan 50 baravar uzun bo’ladi. Spiroxetalar harakatlanganda tanasini bir tekis tebrantiradi. Achitqi zamburug’lari bir joyning o’zida harakatlanadi, ya’ni o’rnini almashtirmaydi. Bir joydan ikkinchi joyga siljish tezligi turli bakteriyalarda turlicha bo’ladi: ko’pchilik bakteriyalar bir sekund ichida o’z tanasi uzunligiga teng keladigan masofani bosib o’tadi. Ba’zilari, jumladan, vabo (xolera) vibrioni bir sekundda o’z tanasi uzunligiga nisbatan 15 baravardan ortiq masofaga siljiydi (tanasining uzunligi 2 mkm, bir sekundda o’tgan masofasi esa 30 mkm ga yaqin bo’ladi). Bakteriyalarning xivchini hujayrada turlicha joylashadi: monotrix xivchin-bakteriya hujayrasining faqat bir tomonida bitta xivchin bo’ladi; lofotrix xivchin-bakteriya hujayrasining bir tomonida bir nechta xivchin bo’ladi; amfitrix xivchin-bakteriya hujayrasining ikki tomonida bir nechtadan xivchin bo’ladi; peritrix  xivchin-bunda peritrixlar xivchinlar bakteriya hujayrasining hamma tomonini o’rab oladi. Monotrix va lofotrix xivchinli bakteriyalar to’g’ri chiziq bo’ylab, amfitrix xivchinli bakteriyalar odimlab, peritrix xivchinli bakteriyalar esa yumalab harakatlanadi
5

Download 48,27 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish