1. Aylanma kapital: mazmuni, tarkibiy tuzilmasi va foydalanish samaradorligi. Startaplarni va kichik biznesni moliyalashtirishning farqli va o’hshash jihatlari javob: 1

Startapning rivojlanish bosqichlari
Startapning rivojlanish jarayonida 5 ta bosqich ajratiladi:
1. Ekish bosqichi yoki Pre-Seedstage. Ushbu bosqichda g‘oyalarni qidirish
va uni ro‘yobga chiqarishning texnik usullarini ishlab chiqish sodir bo‘ladi.
Tashabbus guruhi bozorni tahlil qiladi, biznes-rejani yozadi, texnik topshiriqni
shakllantiradi. Undan so‘ng mahsulot prototipini yaratish, uning versiyasini sinab
ko‘rish, talabni o‘rganish va moliyalashtirish manbalarini izlash amalga oshiriladi.
Agar investor topilmasa, loyiha “so‘nib qoladi”. Afsuski, aksariyat startaplar aynan
shunday qismatga duchor bo‘ladi.
2. Ishga tushirish yoki Startup Stage. Shunday qilib, investor topildi:
mahsulotni bozorga chiqarish mumkin. Bozor sharoitida mahsulot o‘xshash
mahsulotlardan ustunligi va afzalligini isbotlashi kerak. Ammo bu bosqichda
raqiblarni dog‘da qoldirish unchalik ham oson emas. Startap yaratuvchilari
qat’iyatli bo‘lishi, ijodiy fikrlashi va ishbilarmonlik namoyon etishi kerak. Aynan
shu jarayonda loyiha eng katta tavakkalchilikka uchraydi. Agar maqsadli
auditoriya befarq bo‘lib qolsa, bu hikoyaga shu yerda xotima yasaladi.
3. O‘sish yoki GrowthStage. Faraz qilaylik, loyiha raqobat kurashida omon
qoldi. Mahsulotga talab yuqori va u ishlab chiqaruvchilar mo‘ljal olgan bozorni
asta-sekin egallab olmoqda. Demak, zararsizlik nuqtasiga chiqish va investorlarga
qandaydir foyda keltiradigan vaqt kelgan.
4. Kengayish yoki ExpansionStage. Biznes-rejada aks ettirilgan maqsadlarga
nihoyat erishildi. Biroq ishlab chiquvchi kompaniya bu bilan to‘xtab qolmaydi – u
o‘z “farzandi”ni yangi bozorlarga ilgari surishni davom ettiradi. Uning
pozitsiyasiga endi hech narsa tahdid solmaydi: uni tanishadi, mahsulotlari uchun
barqaror talab mavjud, daromadlari esa tobora o‘sib bormoqda.
5. Chiqish yoki ExitStage. Kompaniya o‘z taraqqiyotining eng yuqori
cho‘qqisiga erishgach, loyihani moliyalashtirgan investorlar bu biznesda o‘z
ulushlaridan voz kechadi va uni yanada yirik o‘yinchilarga sotib yuborishadi. Bu
tadbir ularga yaxshi foyda keltiradi. Aytish joizki, aynan shu lahza uchun ham ular
istiqbolli tashabbuslarga mablag‘ joylashtirishadi. Umuman olganda, ayrim
investorlar o‘z ulushlarini saqlab qolishi va undan doimiy daromad manbai sifatida
foydalanishi ham mumkin.