1. Arteriyalardan qon ketishi. Venalardan qon ketishi va kapillarlardan qon ketishi

Shundan keyingina shikastlangan odamni bir joydan ikkinchi joyga siljitish 
yoki ko’chirish mumkin. Birinchi tibbiy yordam ko’rsatishning dastlabki 
daqiqalaridan boshlaboq shikastlangan odamga issiq choy berish, 
shikastlanib travmatik toksikozga uchragan kishilarni zambilga yotqizilgan 
xolda imkoni boricha tezroq va mumkin qadar avaylab tibbiyot 
muassasasiga yetkazish choralari ko’riladi. Badan lat yegan paytda yuza 
joylashgan to’qimalar va ichki organlar shikastlanishi mumkin. Yuza 
joylashgan yumshoq to’qimalar lat yeganini ko’rsatadigan alomatlar o’sha 
joyning ogo’rib. shishib chiqishi va unda qontalash paydo bo’lishidir. 
Birinchi tibbiy yordam ko’rsatilganida o’sha joyga bosib turadigan bog’lam 
qo’yib bog’lanadi, sovuq narsa bosilib tinch qoldiriladi. 
Yopiq shikastlanish haqida umumiy tushuncha. Odam organizmiga 
tashqi faktorlar ta’sir etishi natijasida to’qimalar va organlar faoliyati 
buzilishi shikastlanish deyiladi. Ta’sir qiluvchi kuchlar bir necha xil 
bo’ladi: mexanik, termik, kimyoviy, elektrik, ruhiy ta’sirlar farqlanadi. 
Lekin, shikastlanishlarning aksariyati mexanik kuchning bevosita tasiri 
natijasida kelib chiqadi. Odatda, shikastlanishlar ochiq va vopiq bo’lishi 
mumkin. Teri va shilliq pardalar shikastlanmagan bo’lsa, yopiq shikast-
lanish deyiladi. Bularga urilish, bo’g’imlarning cho’zilishi va suyaklarning 
shikastlanishi, to’qimalarning ezilishi kiradi. Suyaklarning shikastlanishida 
chiqiqlar eng ko’p uchraydi. 
Chiqiqiar deb - bo’g’im ichidagi suyuq yuzalarining o’midan ko’chib 
qolishiga aytiladi. Bunda bo’g’im xaltasi yirtiladi. ba’zida paylar uzilib 
ketadi. Qo’l-oyoq bo’g’imlaridagi chiqiqlarning asosiy belgilari: 
bo’g’imning og’rib turishi, harakatlarning izdan chiqishi, bo’g’im