1. Arteriyalardan qon ketishi. Venalardan qon ketishi va kapillarlardan qon ketishi

to’xtashning eng oson a tezkor usulidir. Bunda arteriyalar suyak yonidan 
yoki uning ustidan o’tadigan joylar barmoq bilan bosib turiladi. Tomirni 
barmoq bilan bosib. qon to’xtatib turilganidan keyin, mumkin bo’lgan 
joylarga jgut yoki buramaqo’yish va jaroxatni steril bog’lar bilan bog’lab 
qo’yish kerak. Qo’l-oyoqlarning yirik arterial tomirlari shikastlangan 
paytlarda jgut (burama) qo’yish qonni vaqtincha to’xtatib turishning asosiy 
usulidir. Jgutni son, boldir, yelka bilaklardan, jaroxatga yaqinroq qilib, 
qon oqayotgan joydan yuqoriroqqa, terini qisib qo’ymaslik uchun kiyim 
ustidan yoki tagiga yumshoq material (bint, ro’molcha va b.) qo’yib turib
qo’yiladi. Uni odatda oqayotgan qon to’xtaydigan darajada tortib turib 
qo’yish maqsadga muvofiq. Jgut qo’yilgan vaqt, kuni, soati va daqiqasini 

---

qog’ozga yozib, uni yaxshi ko’rinib turadigan qilib jgut o’rami tagiga 
qistirib qo’yiladi. 
Qo’yilgan jgut qo’l yoki oyoqda ko’pi bilan 1,5-2 soat saqlab turishi 
kerak, aks xolda qo’l yoki oyoqning jgut qo’yilgan joydan pastki qismidagi 
to’qimalar halok bo’lishi mumkin. Jgut qo’yilgan paytdan hisoblaganda 
2 soat o’tgandan keyin arteriyani barmoq bilan bosib turib, pulsni tekshirib 
turgan xolda jgutni 5-10 daqiqaga asta-sekin bo’shatish va keyin uni oldingi 
joyidan sal yuqoriroqqa yana qo’yib bog’lash kerak. Jgut bo’lmagan 
taqdirda arteriyadan qon oqishini burama qo’yish yo’li bilan yoki qo’l-
oyoqni mumkin qadar ko’proq bukib, shu xolatda mahkam qilib bog’lab 
qo’yish yo’li bilan to
’
xtatsa bo’ladi. 
Shikastlangan odamga jarrohlik yordami ko’rsatilmaguncha jgutni 
har soat oralatib shu tariqa vaqtincha bo’shatib, olib turiladi, buni har