|
Tın`lawshılardı aralıqtan turıp oqıtıw ushın:
- materiallardın tu`rli bo`limlerinde regionallık ha`m aymaqlıq oraylardın` tarmakların` o`tkeriw imkaniyatı; hu`jjet almasıw mu`ddetleri; aralıqtan oqıtıwda tın`lawshılardı oqıtıw ushın jumsalatugın qarejet; bilimnin o`zgeshe formaları; turli kurslar ha`m aralıqtan oqıtıw turlerin ko`rip shıgıw;
- tın`lawshılardın juwmaqlawshı attestatsiyası ushın zarur bolg`an bilimleri sıpatın tekseriw uslubların ajıratıw;
- oqıtıwshı ha`m tın`lawshılar ushın pa`nler boyınsha oqıw metodikalıq qollanba ha`mde materialların islep shıgıw;
- zamanago`y oqıtıw kuralları: elektron sabaklık audio ha`m video kurslar komp`yuterli oqıtıw dasturleri, telekommunikatsiya kurallarınan paydalanıwdın metodikalık tiykarların anıqlaw;
- kaniygeligin asırıuda katnasatug`ın oqıtıwshı ha`m t`yutor-maslahatshilerdi tayarlaw;
-oqıw protsessinde interaktiv usıllardan ha`m jan`a pedagogikalıq texnologiyalardan o`z ornında paydalanıwdı ornatıw ha`m anıqlaw;
- qa`niygeligin asırıw ha`m qayta tayarlaw oqıw rejelerine kiritiletug`ın oqıw kursların tiykarlaw ha`m normaga keltiriw;
-oqıw bag`darı ha`m panler boyınsha aralıqtan oqıtıwdı amelge asırıwshılar sıyaklı mashqalalardı sheshiw lazım.
Ma`mleketimizde «Kadrlar tayarlaw milliy da`stu`ri»nde belgilengen wazıypalardan kelip shıg`ıp, ma`mleketlik ta`lim standartları turmısqa ken` endirilip atırg`an bir paytda, oqıw orınlarında ta`lim-ta`rbiya protsessin sıpatlı sho`lkemlestiriw ushın sabaqlıqlardın` jan`a a`wladın jaratıw, jan`a ta`limnin` bir tu`ri bolg`an ashıq ha`m komp`yuterli ta`limdi ja`nede jedilirek rawajlanıwına tiykar bolıp xızmet qıladı.
Bilimlendiriw sistemasının` bu`gingi wazıypası – oqıwshı(talaba)lardı ku`n sayın ko`beyip baratırg`an informatsiyalıq bilimlendiriw ortalıq sha`rayatında o`zbetinshe u`yreniwge, ta`lim alıwg`a u`yretiwden ibarat.
Bilimlendiriw sistemasına ashıq ha`m kompyuterli ta`limdi qollanıwg`a bag`ıshlang`an ko`plegen ilimiy-izertlew jumısları alıp barılg`an ha`m alıp barılmata. Rawajlang`an shet el ma`mleketlerinin`, solardan AQSh texnologiyalar milliy universiteti, Gollandiya ha`m İzraildın` ashıq universitetleri, İspaniyanın` aralıqtan oqıtıw milliy universiteti, Qıtaydın` Shanxay teleuniversiteti, Britaniya ha`m Avstraliyanın` ashıq universitetlerinde aralıqtan turıp oqıtıw boyınsha alıp barıp atırılg`an ilimiy-izertlew jumısların ayrıqsha atap o`tiw orınlı.
Respublikamız ha`m shet el ma`mleketinin` alımları ta`repinen alıp barılg`an ilimiy-izertlew jumıslarında ashıq ha`m komp`yuterli ta`lim oqıtıw texnologiyaları islep shıg`ıw, olardan ta`lim-tarbiya protsessinde paydalanıwdın` teoriyalıq ha`m metodikalıq tiykarları o`z sa`wleleniwin tapqan. Atap aytqanda bul ma`sele menen S.G`ulomov, A.Abduqodirov, M.Aripov, N.Taylaqov, E.S.Polat, R.England, A.Lauzen, S.Novas h.t.b. bir qatar alımlar shug`ıllang`an.
Ha`zirgi sotsial ekonomikalıq sharayatta O`zbekstan bilimlendiriw sistemasınan biri - xalıqtın` ken` qatlamına sıpatlı ha`m tu`sinerli bilim beriwden ibarat. Baqlawlar sonı ko`rsetpekte, respublikamızdın` da`stu`riy bilimlendiriw sistemasına juwap bermeytug`ın bilimlendiriw xızmetine za`ru`rlik sezgen shaxslar kontinenti payda bolmaqta. Bular qatarına to`mendegilerdi kirgiziw mu`mkin:
-Joqarı woqıw orınları (JOO) oraylarınan uzaqta ma`mleketimizdin` barıwı qıyın bolg`an ha`m shetki aymaqlarında jasawshı tu`rli jastag`ı shaxslar;
-jan`a bilim yaki ekinshi bilim alıwg`a qızıg`ıwshılıq bildirgen insanlar.
-JOO na kiriwge tayarlanatug`ın bilim xızmetlerinen paydalanıushılardın ken kontinenti;
-dastu`riy bilimlendiriu sistemasınan paydalanıu imkaniyatı shegaralanganlıgınan, oqıwdı jumıs penen biriktire almagan ha`m baska arnaulı shaxslar (auılda jasaytugınlar,sportshılar, pasbanlar, x.t.b) bolg`anlıg`ı ushın bilim xızmetlerin alaalmaytugın kontinent;
-statsionar sharayatta u`zliksiz bilim alıwg`a mutaj, lekin densawlıg`ı jag`ınan shegaralanganlar (mayıplar, emlewxanalarda emlenip atırg`anlar, ha`mledarlar, uyde bilim alıwg`a mutaj bolg`anlar x.t.b) shaxslar;
-qayta tayarlaw ha`m qa`nigeligin asırıwg`a mutaj turli darejedegi menedjerler, oqıtıwshılar ha`m basqa qa`nigeler jamiyeti;
-arnawlı sistema subektleri (ma`selen, erkinen ayrılg`anlar ha`m jazanı o`tew orınlarının` xızmetshileri);
-sırt el bilimlendiriw orınlarında oqıwg`a qızıg`ıwshılıq bildirgen shaxslar;
-tiyisli ta`rtipte birja xızmetlerinde dizimnen o`tken, bosatılg`an ha`m qısqarttırılg`an shaxslar;
- tu`rli sebeplerge baylanıslı O`zbekistang`a kelip oqıwg`a imkaniyatı bolmag`an, lekin qızıg`ıwshılıq bildirgen shet el puqaraları.
Joqarıdag`ı Nızam xu`jjetlerine muwapık tolıq tamiyinlenbegenligi, aymaqlıq (geografiyalıqlar aajıralg`anlıg`ı, sotsial jaqtan qorg`almag`anlıg`ı ha`m fizikalıq kemshiligine baylanıslı yaki islep shıgarıw ha`mde jeke jumısları menen ba`ntligi sebepli bilimlendiriw orınlarına bara almaslıq sebeplerine baylanıslı, insanlar oqıw imkaniyatınan ayırılmawı kerek. Bunday bilim alıw forması:
-joqarı ha`m bilimlendiriwdin` barlıq basqıshlarınan ken` xalıq qaplamı ushın olardın` turar jayı, jası ha`m jumısına qaramastan paydalana alıw imkaniyatın jaratıw. Sol arqalı xalıqtın` bilimlendiriw xızmetlerine, mamleketti bolsa, sıpatlı tayarlang`an qa`niygeli kadrlarg`a bolg`an talapların qandırıw;
-ilgerilep baratırg`an ha`m u`zliksiz bilimnin` za`ru`r ha`mde kanstruktiv ideyaların amelge asırıw, miynet bazarının` barqulla o`zgerip turatug`ın talabına juwap beriw.
-Ma`mleket ta`repinen finanslıq kemeyiwshi qılıw, xalıq ara integratsiyanı ku`sheytiw, xalıqtın` sotsial ha`m ka`siplik qorg`anıwın ku`sheytiw.
-Bilimlendiriw sisteması ta`repinen ko`p jıllar dawamında jıynalg`an bilimlerdi saklaw ha`m ko`beytiw. JOO larının pedagogikalıq ha`m ilimiy darejelerinen tolıq paydalanıw jan`a xabar texnologiyalıq quralları (JXTK)nan natiyjeli paydalanıw, h.t.b. qatar sotsial ekonomikalıq ma`selelerdi sheshiw imkaniyatın beriw kerek. Bilim alıwdın` bunday forması sıpatında ashıq ha`m komp`yuterli ta`lim yag`nıy onın` bir tu`ri
Do'stlaringiz bilan baham: |
