1. Ҳар йили Ўзбекистоннинг кўп минтақаларида тиббий

1. Ҳар йили Ўзбекистоннинг кўп минтақаларида тиббий
статистика семизликни сезиларли кўпайганлиги ва тарқалганлигини қайд қилади.
Шу билан бир қаторда алиментар боғлиқ касалликлар юрак қон томир касалликлари,
атеросклероз, гипертония касаллиги, юрак ишемик касаллиги, онкологик
касалликлар кузатилади. Илмий тадқиқотлар қабул қилинаётган озиқ овқатларга,
овқатланиш тартибини бузилишига боғлиқлигини кўрсатади. Шунинг учун аҳоли
ўртасида тарғибот ишларини кучайтириш бу касалликни олдини олишга олиб келади. Қандай
усуллар билан тарғибот ишларини олиб бориш самара беради? Семизлик
ривожланишида овқатланишда қандай аниқ омилларга эътибор бери керак ва уларни
йўқотиш керак? Семизликни номедикаментоз даволашда қандай парҳез усуллари
тавсия қилинади?

• 
  Tarkibida ko’proq kletchatka, vitamin va boshqa biologik faol moddalar saqlagan mahsulotlar (bug’doydoshlar va yormalar, sabzavot, meva, yong’oq, ko’katlar va boshqalar) oshirilgan va organizm tomonidan tezda o’zlashtiriladigan uglevodlar (shakar, shirinliklar, pishiriqlar, oliy navli undan tayyorlangan non mashulotlari va makaronlar) kamaytirilgan parhezga rioya qilish, shuningdek, jismoniy mashqlar bajarish.
  
• 
  Semizlikni davolashda umumiy yondashuv ortiqcha vaznni davolash uchun barcha ma’lum dori-darmonlarni sinab ko’rish hisoblanadi.
  
• 
  Psixoterapevtik davolash (xulq-atvor terapiyasi) ham ishlatiladi.
  

Ovqat ratsionining energetik qiymatini kamaytirishga asoslangan davolashning uzoq muddatli natijalari umidlarni puchga chiqaradi (bu tibbiy nazorat ostida yoki shifokor nazoratisiz o’tkazilishidan qat’iy nazar). Amerikalik psixolog Treysi Mann va uning hamkasblari tomonidan o’tkazilgan tadqiqotga ko’ra, parhez semizlikka qarshi kurashish vositasi sifatida umuman foydasizdir.

Biroq shuni ta’kidlab o’tish kerakki, ovqat kaloriyaligini to’g’ri nazorat qilmasdan semizlikni muvaffaqqiyatli davolab bo’lmaydi. JSST muvaffaqiyatli ozish uchun odatdagi kaloriya iste’molini hisoblash va keyin kerakli kaloriyadan 500 kkal kamroq ko’rsatkichka erishguncha har oyda uni 300-500 kkalga kamaytirishni tavsiya etadi. Faol jismoniy mehnat bilan shug’ullanmaydigan shaxslar uchun bu qiymat 1500-2000 kkalni tashkil etadi.
Tadqiqotchilar shuni aniqlashdiki, muntazam past yog’li sut mahsulotlarini iste’mol qialdigan kishilar kamroq ortiqcha vazn yig’ishadi va metabolik sindromdan aziyat chekishadi.

2. Бемор 36 ёш, тана вазни 89 кг, бўйи 158 см, ташхиси «Метаболик синдром» даволаш самарадорлиги назорати
заурурдир. Ушбу бемор тана вазнини камайтириши назорат қилишда энг информатив
усулни асосланг.


Semizlikka qarshi parhez bir maromda olib borilgani durust, parhezning keskin turlarini tanlash yaramaydi. Shuningdek, ovqatdan batamom tiyilish ham xavfli. Oz-ozdan, kaloriya ko‘rsatkichlariga amal qilgan holda ovqatlanish maqsadga muvofiq. Natija birdaniga qo‘lga kiritilmaydi. Shunday paytda parhezga qo‘l siltash eng noto‘g‘ri yo‘ldir. Olimlarning aniqlashicha, qat’iy parhez ortidan yana ko‘p ovqat yeyishga o‘tish, ma’lum vaqtdan so‘ng yana parhez boshlash uslubi tufayli inson umri yigirma besh foiz qisqarar ekan. Shuningdek, ovqatning ham yoshga qarab zarurini tanlash lozim. Misol uchun, o‘ttiz yoshlilarga jigar va yong‘oq eng foydali taom hisoblansa, qirq yoshdagilarga sabzi va buyrakdagi selen moddasi uchun zarur bo‘lgan pishloq maqbul keladi. Ellik yoshdan keyin suyakni mo‘rtlashuvdan asrash uchun kalsiy va yurakni baquvvat qiluvchi magniy ko‘proq uchraydigan taomlarni iste’mol qilish zarur. Oltmishga yaqinlashganda yurakni va qon tomirlarini kengaytirish uchun baliqni ko‘proq yeyish kerak. Keksalikdagi va bahor faslidagi behollikda qovurilgan parranda go‘shti, bo‘tqa, novvot, yong‘oq va mayiz, ko‘kat va sabzavotlarni dasturxondan uzmaslik lozim.