1. An’anaviy va noan’anaviy metodlar haqida tushuncha. An’anaviy va noan’anaviy metodlarning solishtirma tahlili

1. An’anaviy va noan’anaviy metodlar haqida tushuncha.
2. An’anaviy va noan’anaviy metodlarning solishtirma tahlili
3. An’anaviy va noan’anaviy metodlarning afzallik va kamchiliklari

1. An’anaviy o’qitish metodlari yordamida dars mashg’ulotlarining tashkil etilishi.

2. Noan’anaviy o’qitish metodlari yordamida dars mashg’ulotlarining tashkil etilishi.
3. Metodlar va texnologiyalar, ularning turlari va tasniflanishi.

1. Umumta’lim maktablari matematika darslarida an’anaviy va noan’anaviy dars ishlanmalarini ishlab chiqish metodikasi.

2. Noan’anaviy dars ishlanmalar

An’anaviy ta’lim metodlari

Ta’lim metodlari-o’quvchi va o’qituvchining muayyan maqsadga qaratilgan, birgalikdagi faoliyatini tashkil qilishning tartibga solingan metodlar yigindisini ifodalaydi.

An’anaviy dars - muayyan muddatga mo’ljallangan, ta’lim jarayoni ko’proq o’qituvchi shaxsiga qaratilgan, mavzuga kirish, yoritish, mustaxkamlash va yakunlash bosqichlaridan iborat ta’lim modelidir.

O’quv materiali yangi va ancha murakkab bo’lganda, an’anaviy dars - ko’p hollarda ta’lim jarayoning birdan-bir modeli bo’lib qo’lmoqda. Ma’lumki an’anaviy darsda ta’lim jarayonining markazida o’qituvchi turadi. Shu bois, an’anaviy darsni “Markazda o’qituvchi turgan o’qitish modeli” deb ham atashadi. An’anaviy darsning asosiy maqsadi - dars mavzusining asosiu mazmunini, tushuncha va faktlarini o’qituvchi tomonidan o’quvchilarga yetkazish va tushuntirishdan iborat. Dars - oldin o’zlashtirilgan bilimlar bilan o’zlashtirilishi lozim bo’lgan bilimlar o’rtasida aloqa o’rnatilishidan boshlanadi. Yangi mavzuni yoritish, turli mashqlar yordamida mustahkamlash, darsga yakun yasash, xulosalash, baholash va uyga vazifa topshirish bilan yakunlanadi.
An`anaviy dars o`tish modelida ko`proq ma`ruza, savol —javob, amaliy mashq kabi metodlardan foydalaniladi. SHu sabab, bu hollarda an`anaviy dars samaradorligi ancha past bo`lib, o`quvchilar ta`lim jarayonining passiv ishtirokchilariga aylanib qoladilar.

An`anaviy dars o`tishda mashg`ulotning bosqichlarini quyidagicha rejalashtirish mumkin.

1. Kirish. O`tilgan materialni takrorlash; darsning maqsadini tushuntirish; yangi darsning mavzusi va mashg`ulot rejasi bilan tanishtirish.

2. YAngi mavzuni yoritish. YAngi mavzuni kichik — kichik bo`lakchalarga bo`lib berish; rang —barang misollarni imkoni boricha ko`rgazmali taqdim qilish; mavzudan chetlashmaslik; materialning murakkab tomonlarini qayta tushuntirish; o`quvchilarning tushunganlik darajasini tekshirib borish; teskari aloqani ta`minlash.

3. «Teta—poya» mashq. Biror misol (yoki masalani) o`quvchilar bilan qadamba — qadam hal qilish va tahlil qilish:

4. Yo`naltirib turiluvchi mashq. O`quvchilar mashq (yoki masalani) mustaqil bajarishadi, o`qituvchi esa ularni nazorat qilib, tuzatish kiritib boradi.

5. Mustaqil bajariladigan mashq. O`quvchilar mashqni mustaqil holda o`qituvchi yordamisiz bajarishadi.

6. O`quvchilarning tushunganlik darajasini tekshirish. Nazorat savollari bilan murojaat etish va mavzuni o`zlashtirish darajasini aniqlash.

7. YAkunlash. Dars mavzusining asosiy tushunchalarini va o`quv maqsadlarini jamlash.

Ko`rinib turibdiki, an`anaviy dars mashg`ulotida barcha dars bosqichlari qadamba-qadam amalga oshiriladi va hech qanday g`ayrioddiylik mavjud emas. Bu o`quvchini darsga bo`lgan ishtiyoqining sustligini va dars o`tishdagi bir xillikni ta`minlaydi. SHunday bo`lsada, an`anaviy o`qitishda o`ziga xos ijobiy va salbiy xususiyatlar mavjuddir. Zero, an`anaviy ta`lim metodlari quyidagi afzalliklarga ega:

Ma`lum ko`nikmalarga ega bo`lgan va aniq ma`lum tushunchalarni, fanni o`rganishda foydali ekanligi. Bu an`anaviy ta`limda ilmiylik tamoyilining amal qilayotganligi va o`quvchida tizimli bilimlarning hosil bo`layotganligidir.

O`qituvchi tomonidan o`qitish jarayonini va o`qitish muhitini yuqori darajada nazorat qilinishi, ta`limning tarbiyaviy xarakterini ifodalaydi. Bunda talabalar sust ishtirok etsalar ham, dars mashg`ulotida ular yuqori intizom na`munalari ko`rsatadilar.

Vaqtdan unumli foydalanish natijasida barcha mashg`ulot bosqichlarining to`liq amalga oshishi va vaqt taqsimotining izchillik bilan namoyon bo`lishi kuzatiladi.

Odatda, an’anaviu dars berishni - passiv dars berish metodi sifatida qaraladi. Lekin darsda o’quvchilarning faol yoki passivligi darsni qandau o’tishga va uni rejalashtirishga bogliq. An’anaviu darsning samaradorligini oshirish va darsda o’quvchilarning faolligini oshirish uchun yangi materialni mauda-mauda bo’laklarga bo’lib o’tish tavsiya etiladi. Shuningdek, o’quvchilarning bu materialni qandau o’zlashtirib borayotganliklarini nazorat qilib borish va turli xil mashq va topshiriqlarni bajartirish maqsadga muvofiq bo’ladi.

An'anaviy ta'lim tizimining afzalliklari va kamchiliklari.

An'anaviy ta'limning mohiyati, afzalliklari va kamchiliklari. Shaxsga yo'naltirilgan o'quv yondashuvi. Muammolarni o'rganishning tarixiy jihatlari
Bugungi kunda an'anaviy mashg'ulotlar eng keng tarqalgan. An'anaviy ta'lim tizimining paradigmasi:
- talaba ta'sir ob'ekti, o'qituvchi esa boshqaruv organlari ko'rsatmalarining ijrochisi;
- rolning o'zaro ta'siri pedagogik jarayonda amalga oshiriladi, bunda uning har bir ishtirokchisiga ma'lum funktsional vazifalar yuklanadi, undan chiqib ketish xatti-harakat va faoliyatning me'yoriy asoslarini buzish deb hisoblanadi;
- talabalar faoliyatini boshqarishning to'g'ridan-to'g'ri (imperativ) va operativ uslubi ustunlik qiladi, bu monologik ta'sir, talabalarning tashabbuskorligi va ijodini bostirish bilan tavsiflanadi;
- iqtidorli va erishish qiyin bo'lgan o'quvchilarni tashlab yuboradigan o'rtacha talaba uchun asosiy ko'rsatma;
- talabaning xulq-atvori va faoliyatining faqat tashqi shartliligi uning intizomi, tirishqoqligining asosiy ko'rsatkichiga aylanadi;
pedagogik ta'sirni amalga oshirishda shaxsning ichki dunyosi e'tiborga olinmaydi.
Ushbu ta'lim turiga poydevor deyarli to'rt asr oldin Ya.A. Komenskiyning "Buyuk didaktika" asarida shakllangan. Ya.A.Komenskiy tomonidan ishlab chiqilgan didaktik tamoyillar asosida "An'anaviy ta'lim" atamasi, birinchi navbatda, XVII asrda shakllangan ta'limni sinf-dars tashkil etishni anglatadi va hanuzgacha dunyo maktablarida keng tarqalgan.
An'anaviy ta'limning shubhasiz ustunligi bu qisqa vaqt ichida katta hajmdagi ma'lumotlarni etkazish qobiliyatidir. Bunday mashg'ulotlar yordamida talabalar tayyorligini, uning haqiqatini isbotlash usullarini ko'rsatmasdan olishadi. Bundan tashqari, u bilimlarni o'zlashtirish va takrorlashni va ularni o'xshash vaziyatlarda qo'llashni o'z ichiga oladi. An'anaviy ta'limda: Talabalar ma'lumotni oshkor qilmasdan turib, uning haqiqatini isbotlash orqali egallaydilar Bilimlarni o'zlashtirish va takrorlash va ularni o'xshash vaziyatlarda qo'llash nazarda tutiladi
TOning afzalliklari:
- qisqa vaqt ichida talabalarni fan asoslari va faoliyat uslublari to'g'risidagi bilimlari bilan ta'minlashga imkon beradi;
- bilimlarni o'zlashtirish va amaliy ko'nikma va ko'nikmalarni tezda shakllantirishni ta'minlaydi;
- bilim va ko'nikmalarni egallash jarayonini bevosita boshqarish bilimlarda bo'shliqlar paydo bo'lishining oldini oladi;
assimilyatsiyaning jamoaviy tabiati odatdagi xatolarni va ularni bartaraf etish yo'llarini aniqlashga imkon beradi va hokazo.
Kamchiliklari:
- fikrlashga qaraganda xotiraga ko'proq e'tibor qaratish ("xotira maktabi");
- ijodkorlik, mustaqillik, faollikni rivojlantirishga ko'p hissa qo'shmaydi;
- axborotni idrok etishning individual xususiyatlari etarlicha hisobga olinmaydi;
- o'qituvchi va talabalar o'rtasidagi munosabatlarning sub'ektiv-ob'ektiv uslubi ustunlik qiladi.
Ushbu turdagi o'rganishning muhim kamchiliklari orasida fikrlashga emas, balki xotiraga ko'proq e'tibor qaratiladi. Ushbu trening ijodkorlik, mustaqillik, faollikni rivojlantirishga ozgina hissa qo'shadi. Eng keng tarqalgan vazifalar: qo'shish, ta'kidlash, tagining ostiga qo'yish, eslab qolish, takrorlash, misol orqali hal qilish va hk. O'quv va kognitiv jarayon asosan tabiatda reproduktiv (reproduktiv) bo'lib, natijada talabalarda kognitiv faoliyatning reproduktiv uslubi shakllanadi. Shuning uchun u ko'pincha "xotira maktabi" deb nomlanadi. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, etkazilgan ma'lumotlarning hajmi uni o'zlashtirish imkoniyatlaridan oshadi (o'quv jarayonining tarkibiy va protsessual tarkibiy qismlari o'rtasidagi qarama-qarshilik). Bundan tashqari, o'quv sur'atini talabalarning turli individual psixologik xususiyatlariga moslashtirish uchun imkoniyat yo'q (frontal ta'lim va bilimlarni o'zlashtirishning individual tabiati o'rtasidagi qarama-qarshilik). Ta'limning ushbu turida o'qish uchun motivatsiyani shakllantirish va rivojlantirishning ba'zi xususiyatlarini ta'kidlash kerak. Ajratib turadigan xususiyatlar O'qituvchi va talaba o'rtasidagi o'zaro munosabatning tezkorligi asoslanib, o'quv predmeti ob'ektlari munosabatlariga asoslangan kontaktli ta'lim, bu erda o'quvchi o'qituvchining (sub'ektning) o'quv ta'sirining passiv ob'ekti bo'lib, u o'quv dasturining qat'iy doirasida ishlaydi. Treningni tashkil etish yo'li bilan - bu ma'lumotni tarqatish, tayyor bilimlarni tarqatish usullaridan foydalanish, model bo'yicha mashg'ulotlar, reproduktiv taqdimot. O'quv materialini o'zlashtirish asosan mexanik yodlash tufayli sodir bo'ladi.
. An'anaviy ta'lim eskirganligi sababli zamonaviy maktabda ta'limni tashkil etishning yangi didaktik shakllari zarur. Ta'limni tashkil etishning ushbu yangi shakllaridan biri, bizga ma'lum bo'lgan an'anaviy o'qitish asosi bo'lgan shaxsga yo'naltirilgan yondashuv edi. V.V.Serikovning 1, V.I. Slobodchikova, I.S. Yakimanskaya va boshqalar, bunga ko'ra faqat o'quv jarayonida har bir o'quvchining o'ziga xosligini oshkor qilish zamonaviy maktabda ta'limning to'g'ri va qimmatli qurilishini ta'minlaydi. "Shaxsga yo'naltirilgan yondashuv" atamasi hozirgi kunda ilmiy va pedagogik jamoatchilik orasida keng qo'llanilmoqda. Ushbu kontseptsiya ilgari mavjud emas edi, deb ta'kidlash mumkin emas. Maktab har doim nafaqat o'qitishni, balki shaxsni rivojlantirishni ham o'zining muhim vazifasi deb hisoblagan, bilim va ko'nikmalarni o'qitishda individual qobiliyat va shaxsiyat xususiyatlarini hisobga olish zarurligini ta'kidlagan. Ammo zamonaviy ta'lim tizimida shaxsga yo'naltirilgan yondashish uchun nafaqat o'quv jarayoni, balki pirovard maqsadlarga ham e'tibor berish muhimdir (asosiy savol "kim bo'lish" emas, balki "nima bo'lish kerak" bo'ladi). O'qitishda shaxsga yo'naltirilgan yondashuv har bir o'quvchining o'ziga xosligini, o'ziga xosligini, o'ziga munosibligini, uning rivojlanishini kollektiv fan sifatida emas, avvalambor o'ziga xos subyektiv tajribaga ega bo'lgan shaxs sifatida tan olishga asoslangan.Tushunish (assimilyatsiya) jarayoniga sub'ektiv tajribani kiritish, shaxsiy ehtiyojlar, qiziqishlar va intilishlarga asoslangan holda o'z faoliyatini tashkil etishni anglatadi. Bundan tashqari, ta'lim faoliyatiga individual munosabatda bo'lish uchun o'quv ishlarining individual usullari va assimilyatsiyaning individual mexanizmlaridan foydalanish kerak. Shaxsning o'ziga xosligini tashkil etuvchi aqliy xususiyatlarning birligi tushunchasiga asoslangan shaxsga yo'naltirilgan yondashuv, uning texnologiyasi bilan individual yondashuvning muhim psixologik va pedagogik printsipini amalga oshiradi, unga ko'ra har bir o'quvchining individual xususiyatlari o'quv jarayonida hisobga olinadi. Bularning barchasi yoshga bog'liq etakchi o'quv faoliyati orqali talaba shaxsini rivojlantirishga yordam beradigan maqbul sharoitlarni yaratadi. O'qish bolaning rivojlanish darajasiga mos kelishi kerakligi isbotlangan. L.S. Vygotskiy shunday deb yozgan edi: "Rivojlanish darajasini va uning o'rganish imkoniyatlari bilan bog'liqligini aniqlash qat'iy va asosiy haqiqatdir, undan biz ishonchdan chiqib ketamiz." L.S. Vygotskiy, o'quvchilarning o'qish va aqliy rivojlanishidagi muvaffaqiyati ko'p jihatdan ularning proksimal rivojlanish zonasi va bu bolalar bilan ishlaydigan o'qituvchilar tomonidan hisobga olinishi bilan bog'liq degan xulosaga keldi (yuqoriga qarang). Va bu o'qitishga shaxsga yo'naltirilgan yondashuv bo'lib, har bir o'quvchiga uning qobiliyatlari va ehtiyojlariga muvofiq o'z sur'ati bilan o'qish imkoniyatini beradi, talabani nafaqat o'zi erishgan kognitiv rivojlanish darajasiga yo'naltiradi, balki mavjud talablardan biroz oshib ketadigan muntazam talablarni qo'yadi, o'rganishni o'rganishga yordam beradi. doimiy ravishda uning proksimal rivojlanishining individual zonasida o'tkaziladi. Ushbu tizim o'quv faoliyati uchun yangi shart-sharoitlarni yaratadi, bu albatta talaba shaxsini rivojlantirishga hissa qo'shadi. Shunday qilib, o'quvchilarga yo'naltirilgan o'qitish oddiy individual yondashuvdan va an'anaviy o'qitishdan farq qiladi, chunki bu talabalarning kognitiv faoliyatining ichki tuzilishiga majburiy bog'liqlikni talab qiladi: o'quvchilarning o'zlari qanday qilib muammolarni hal qilishlarini bilish, ijodiy ishlarni bajarish, o'zlarining ishlarining to'g'riligini tekshirishga qodir. , sozlang, ular buning uchun qanday aqliy operatsiyalarni bajarishlari kerak va hokazo. Sinfda o'quvchilarga yo'naltirilgan yondashuvni amalga oshirish uchun o'quvchilarning individual kognitiv strategiyalarini ishlab chiqish va takomillashtirishga imkon beradigan, o'quv samaradorligini sezilarli darajada oshirishni ta'minlaydigan muayyan fan-shaxsiy texnologiyalarni yaratish qiyin emas, bu eng dolzarb muammoni hal qilishga yordam beradi: ajratilgan soat sonini kamaytirish bilan o'quv yuklamalarining ko'payishi xavfini engib o'tish. maktab intizomini o'rganish. Shubhasiz, buni keng miqyosda hal qilish mumkin emas (uy vazifalari hajmini oshirish orqali va hokazo), o'qishga yangicha yondashuvlar zarur va eng samaralilaridan biri an'anaviy ta'limning asosi sifatida shaxsga yo'naltirilgan yondashuvdir. Albatta, bu panacea emas - bu maktabning "turg'unlik" chegaralaridan tashqarida an'analar doirasidan chiqish uchun yana bir urinish. Adolat uchun aytish kerakki, an'anaviy ta'lim mamlakatimizda ham, chet ellarda ham bir necha avlod o'quvchilari uchun o'ziga xos xususiyatga ega bo'lib, shunday bo'lib qolaveradi va insoniyat "qadimgi" maktablarda tarbiyalangan va tarbiyalangan ko'plab ajoyib iste'dodlarni va hatto daholarni biladi. Albatta, biz bunday odamlarning shaxsiy fazilatlari haqida unutmasligimiz kerak (ularning bir qismi maktabda beparvolik va muvaffaqiyatsizlikka uchragan deb hisoblangan), ammo bilim asoslari baribir maktab tomonidan qo'yildi. Zamonaviy o'quv qo'llanmalarining paydo bo'lishi bilan an'anaviy maqomda qolgan maktabning axborot-texnik bazasining kengayishi bilan ko'p narsa o'zgarib bormoqda - bu allaqachon yangi va eski an'analar bir-biri bilan chambarchas bog'langan maktab bo'lib, ularning chegaralarini aniqlashning iloji yo'q va agar bu maktab o'z vazifalarini bajara oladigan bo'lsa. yosh avlodni o'qitish va o'qitish vazifalari a'lo darajada. Bir oz oldinroq aytaylik, shunchaki jiddiy terminologik nuqtai nazarni ham ta'kidlash kerak, bu shunchaki chalkashlikka olib keladi: muammoli darslar va dasturiy elementlardan foydalanish, interfaol o'quv qo'llanmalarini eslatmaslik, "eski", an'anaviy maktabda, sinfxonalarda, an'anaviy darsda? Dars shakli nafaqat qat'iy buyurtma qilingan fazoviy vaqt tuzilishiga ega, balki talaba va o'qituvchining hayotini ta'minlash va sog'lig'ini saqlash uchun o'ziga xos tuzilishga ega. Ko'rinishidan, zamonaviy ta'lim turlarini anglatuvchi atamalar yoki atamalarni biroz o'zgartiradigan yoki faqat o'qitish shaklini, usul va vositalarini yodda tutadigan vaqt keldi. Aks holda, u yoki bu "nostandart", innovatsion maktabda ta'lim xususiyatini aniqlashning iloji bo'lmaydi. Ba'zida ichkaridagi yangiliklar tashqi chegaralarni o'zgartirmaydi: darsning shaklini tanlash, yakuniy sertifikatlash, tanlov kurslari, dasturlar va fanlar, ma'lumot olish usullari, talaba va o'qituvchi, repetitor, murabbiy, aloqa va masofa va boshqalar - bularning barchasi yangi. va bu juda ajoyib va bu faqat maktab rivojiga xizmat qilsin, o'qituvchi va talabaga hayot to'g'risida bilim olishga, yangi dunyoning odami bo'lishga yordam beradi.
Pedagogikada o'qitishning uchta asosiy turini ajratish odatiy holdir: an'anaviy (yoki tushuntirish-tasviriy), muammoli va dasturlashtirilgan. Ushbu turlarning har biri ijobiy va salbiy tomonlariga ega. Bugungi kunda an'anaviy ta'lim turi eng keng tarqalgan. Ushbu ta'lim turiga poydevor deyarli to'rt asr oldin Ya.A. Komenskiy ("Buyuk didaktika"). o "An'anaviy o'qitish" atamasi, birinchi navbatda, XVII asrda shakllangan o'qitishni sinf-dars tashkil etishni anglatadi. Ya.A tomonidan ishlab chiqilgan didaktik tamoyillar asosida. Komenskiy, va hanuzgacha dunyo maktablarida keng tarqalgan. o an'anaviy ta'lim bir qator qarama-qarshiliklarga ega (A.A. Verbitskiy). Ular orasida eng asosiylaridan biri bu "fanlar poydevori" belgilari tizimida ob'yektiv bo'lgan ta'lim faoliyati mazmunining o'tmishga yo'naltirilganligi (demak, talabaning o'zi) va o'quv predmetining kelajakdagi kasbiy va amaliy faoliyat mazmuniga va butun madaniyatga yo'naltirilishi.
Hozirgi kunda eng istiqbolli va munosib ijtimoiy-iqtisodiy, shuningdek psixologik sharoitlar muammoli o'qitish hisoblanadi. o Muammoli ta'lim deganda odatda o'qituvchilar rahbarligida muammoli vaziyatlarni yaratishni va ularni hal qilish uchun o'quvchilarning faol mustaqil faoliyatini o'z ichiga olgan o'quv mashg'ulotlarini tashkil etish tushuniladi. xX asr boshlarida Amerika pedagogikasida. Muammoli o'rganish kontseptsiyasining ma'lum ikkita asosi (J. Dewey, U. Burton). o J. Dyuining pedosentrik kontseptsiyasi AQSh va boshqa bir qator davlatlar maktablarining, xususan, 1920-yillarda Sovet maktablarining o'quv va tarbiyaviy ishlarining umumiy xususiyatiga katta ta'sir ko'rsatdi, bu o'z dasturini murakkab dastur deb nomlangan va loyiha uslubida o'z ifodasini topdi. muammoli ta'lim nazariyasi 60-yillardan boshlab SSSRda jadal rivojlana boshladi. XX asr. faollashtirish, o'quvchilarning bilim faolligini rag'batlantirish va o'quvchining mustaqilligini rivojlantirish usullarini izlash bilan bog'liq. muammoli ta'limning asosi muammoli vaziyatdir. U talabani biron bir vazifani bajarish jarayonida vujudga keladigan ma'lum bir ruhiy holatini tavsiflaydi, buning uchun tayyor vositalar mavjud emas va mavzu, yangi usullarni yoki uni amalga oshirish shartlari to'g'risida yangi bilimlarni o'zlashtirishni talab qiladi. Dasturlashtirilgan o'qitish - bu talabalar va o'qituvchining (yoki uning o'rnini bosadigan o'quv mashinasining) harakatlarini ta'minlaydigan oldindan ishlab chiqilgan dastur asosida o'rganish. dasturlashtirilgan o'rganish g'oyasi 50-yillarda taklif qilingan
Muammoni o'rganish: mohiyati, afzalliklari va kamchiliklari
Muammolarni o'rganishning tarixiy jihatlari
Muammoni o'rganishning mohiyati
Muammoli vaziyatlar muammoni o'rganishning asosi sifatida
Muammoli ta'limning afzalliklari va kamchiliklari
Jon Dyui 1895 yilda Chikagodagi maktablardan birida tajribalarini boshlagan J. Dyui o'quvchilarning shaxsiy faoliyatini rivojlantirishga e'tibor qaratdi. Tez orada u maktab o'quvchilarining qiziqishlarini hisobga olgan holda qurilgan va ularning hayotiy ehtiyojlarini hisobga olgan holda o'rganish, bilimlarni yodlashga asoslangan og'zaki (og'zaki, kitob) o'rganishdan ko'ra ancha yaxshi natijalar berishiga ishonch hosil qildi. J. Dyuining o'rganish nazariyasiga qo'shgan asosiy hissasi u tomonidan ishlab chiqilgan "to'liq fikrlash harakati" tushunchasi. Muallifning falsafiy va psixologik qarashlariga ko'ra, kishi qiyinchiliklarga duch kelganida, u uchun muhim bo'lgan narsalarni engib o'tishni o'ylay boshlaydi. To'g'ri tuzilgan mashg'ulotlar, J. Dewining fikriga ko'ra, muammoli bo'lishi kerak. Shu bilan birga, talabalar oldida turgan muammolar, taklif etilayotgan an'anaviy ta'lim vazifalaridan tubdan farq qiladi - "xayoliy muammolar", ular kam ta'lim va tarbiyaviy ahamiyatga ega va ko'pincha talabalar qiziqtirgan narsadan ancha orqada qolishadi. An'anaviy tizim bilan taqqoslaganda, J. Dyui jasur yangiliklar va kutilmagan echimlarni taklif qildi. "Kitob o'rganish" ning o'rni faol o'rganish printsipiga asoslangan bo'lib, uning asosini talabaning bilim faoliyati egallaydi. Faol o'qituvchining o'rnini yordamchi o'qituvchi egalladi, u talabalarga na ish mazmunini, na usullarini yuklamaydi, faqat talabalar o'zlari unga murojaat qilganlarida qiyinchiliklarni engishga yordam beradi. Barchaga odatiy bo'lgan barqaror o'quv dasturlari o'rniga yo'naltirish dasturlari kiritildi, ularning mazmuni faqat eng umumiy ma'noda o'qituvchi tomonidan belgilanadi. Og'zaki va yozma so'zlarning o'rni nazariy va amaliy mashg'ulotlar bo'lib, unda talabalarning mustaqil izlanishlari olib borilgan. Maktab tizimida bilimlarni o'zlashtirish va o'zlashtirishga asoslangan holda u o'qishni "qilish orqali", ya'ni. unda barcha bilimlar bolaning amaliy tashabbusi va shaxsiy tajribasidan olingan. J. Dyuey tizimiga muvofiq ish olib borgan maktablarda doimiy ravishda o'rganilayotgan fanlar tizimiga ega bo'lgan doimiy dastur mavjud emas edi, faqat talabalarning hayotiy tajribasi uchun zarur bo'lgan bilimlar tanlangan. Olimning fikriga ko'ra, talaba tsivilizatsiya zamonaviy darajaga ko'tarilishiga imkon bergan faoliyat bilan shug'ullanishi kerak. Shuning uchun e'tibor konstruktiv faoliyatga qaratilishi kerak: bolalarni ovqat pishirishni, tikishni o'rgatish, ularni qo'l ishi bilan tanishtirish va h.k. Ushbu utilitarian bilim va ko'nikmalar atrofida ko'proq umumiy ma'lumot to'plangan. J. Dewi pedosentrik nazariya va o'qitish usullariga rioya qildi. Uning so'zlariga ko'ra, o'qituvchining o'rgatish va tarbiyalashdagi o'rni asosan talabalarning mustaqil faoliyatini boshqarish va qiziqishini uyg'otishda kamayadi. J. Dyuining metodologiyasida mehnat jarayonlari, o'yinlar, improvizatsiyalar, ekskursiyalar, havaskor tomoshalar va uy iqtisodiyoti muhim o'rin egalladi. U o'quvchilarning intizomi bo'yicha ta'limni ularning shaxsiyatini rivojlantirish bilan solishtirdi. Dyuining so'zlariga ko'ra, mehnat maktabida ish barcha o'quv va tarbiyaviy ishlarning markazidir. Turli xil ishlarni bajarish va ishlash uchun zarur bo'lgan bilimlarni olish, shu bilan bolalar kelajakdagi hayotga tayyorgarlik ko'rishadi. Pedosentrik tushuncha J. Dyui Qo'shma Shtatlar va ba'zi boshqa davlatlar maktablarining, xususan, 1920 yillarning sovet maktablarining o'quv va tarbiyaviy ishlarining umumiy xususiyatiga katta ta'sir ko'rsatdi, bu o'z dasturini murakkab dastur deb nomlangan va loyihalar uslubida topdi. Zamonaviy kontseptsiyaning rivojlanishiga eng katta ta'sir muammoni o'rganish amerikalik psixolog J. Brunerning asarlarida taqdim etilgan (Bruner J., 1977; mavhum). U o'quv materialini tuzish g'oyalariga va yangi bilimlarni o'zlashtirish jarayonida intuitiv fikrlashning asosiy roliga asoslanadi. evristik fikrlash... Bruner asosiy e'tiborni bilim tizimining barcha zarur elementlarini o'z ichiga olishi va talabaning rivojlanish yo'nalishini belgilashi kerak. "Muammolarni echish orqali o'rganish" zamonaviy Amerika nazariyalari (W. Alexander, P. Halverson va boshqalar), J. Dyuining nazariyasidan farqli o'laroq, o'z xususiyatlariga ega: ular talabaning "o'zini o'zi ifoda etish" muhimligini ortiqcha ta'kidlamaydilar va o'qituvchining rolini kamsitadilar; kollektiv muammolarni hal qilish printsipi, ilgari kuzatilgan haddan tashqari individualizatsiya farqli o'laroq tasdiqlangan; o'quv jarayonida muammolarni hal qilishda yordamchi rol o'ynaydi. 70-80-yillarda. XX asr. Oltita fikrlash darajasiga e'tibor qaratgan ingliz psixologi E. de Bononing muammoli o'rganish tushunchasi keng tarqaldi. Muammoli ta'lim nazariyasini ishlab chiqishda Polsha, Bolgariya, Germaniya va boshqa mamlakatlar o'qituvchilari ma'lum natijalarga erishdilar. Shunday qilib, polshalik o'qituvchi V. Okon (V. Okon, 1968, 1990) turli xil o'quv fanlari materiallari bo'yicha muammoli vaziyatlarning paydo bo'lishi sharoitlarini o'rganib chiqdi va Ch. Kupisevich bilan birgalikda o'quvchilarning aqliy qobiliyatlarini rivojlantirish uchun muammolarni echish orqali o'rganish afzalligini isbotladi. Muammoli o'qitish Polshalik o'qituvchilar tomonidan faqat o'qitish usullaridan biri sifatida tushunilgan. Bolgariyalik o'qituvchilar (I. Petkov, M. Markov) asosan amaliy maktab masalalari bilan shug'ullanib, boshlang'ich maktabda muammoli o'qishni tashkil etishga e'tibor qaratdilar. Mahalliy tajriba. Nazariya muammoni o'rganish 60-yillarda SSSRda jadal rivojlana boshladi. XX asr. Faollashtirish, o'quvchilarning bilim faolligini rag'batlantirish va talabaning mustaqilligini rivojlantirish yo'llarini izlash bilan bog'liq holda, men ba'zi qiyinchiliklarga duch keldim: an'anaviy didaktikada "o'ylashga o'rgatish" vazifasi mustaqil vazifa sifatida qaralmagan; o'qituvchilar bilimlarni to'plash va xotirani rivojlantirish masalalariga e'tibor berishgan; o'qitish usullarining an'anaviy tizimi "bolalarda nazariy tafakkurni shakllantirishda o'z-o'zidan paydo bo'lishni" engib bo'lmadi (V. V. Davydov); tafakkurni rivojlantirish muammosini o'rganish asosan psixologlar tomonidan olib borilgan, fikrlash va qobiliyatlarni rivojlantirishning pedagogik nazariyasi ishlab chiqilmagan. Natijada, mahalliy ommaviy maktab rivojlanishga yo'naltirilgan usullardan foydalanish amaliyotini to'plamagan o'ylash... Muammoli o'rganish nazariyasini shakllantirishda psixologlarning asarlari katta ahamiyatga ega bo'lib, ular aqliy rivojlanish nafaqat olingan bilimlarning hajmi va sifati, balki fikr jarayonlarining tuzilishi, mantiqiy operatsiyalar tizimi va xususiyatlari bilan tavsiflanadi, degan xulosaga kelishdi. aqliy harakatlartalabaga tegishli bo'lgan (S.L. Rubinstein, N.A.Menchinskaya, T.V. Kudryavtsev) va muammoli vaziyatning fikrlash va o'rganishda rolini ochib bergan (Matyushkin A.M., 1972; mavhum). Maktabda muammoli o'qitishning individual elementlaridan foydalanish tajribasini M.I. Maxmutov, I. Ya. Lerner, N.G. Dairi, D.V. Vilkeev (Qarang: Chrest. 8.2). Faoliyat nazariyasining tamoyillari (S.L. Rubinshteyn, L. S. Vygotskiy, A. N. Leontiev, V. V. Davydov) muammolarni o'rganish nazariyasini rivojlantirish uchun boshlang'ich nuqtalarga aylandi. O'qishdagi muammolar o'quvchilarning aqliy faoliyatining bir turi sifatida ko'rib chiqilgan. Yaratish usullari muammoli vaziyatlar turli o'quv fanlarida va muammoli kognitiv topshiriqlarning murakkabligini baholash uchun mezonlar topildi. Asta-sekin tarqalib bordi, umumiy ta'lim maktabida o'qitish muammolari o'rta va oliy kasb-hunar maktablariga kirib bordi. Muammoli o'rganish usullari takomillashtirilmoqda, bunda muhim tarkibiy qismlardan biri bo'ladi improvizatsiya, ayniqsa kommunikativ xarakterdagi muammolarni hal qilishda ( Kuljutkin Yu.N., 1970 yil). O'qitish usullari tizimi vujudga keldi, bunda o'qituvchi tomonidan muammoli vaziyatni yaratish va talabalar tomonidan muammolarni hal qilish ularning tafakkurini rivojlantirishning asosiy shartiga aylandi. Ushbu tizim umumiy usullarni (monologik, indikativ, dialogik, evristik, tadqiqot, dasturlash, algoritmik) va ikkilik - o'qituvchi va talabalar o'rtasidagi o'zaro ta'sir qoidalarini farqlaydi. Ushbu uslublar tizimi asosida bir qator yangi pedagogik texnologiyalar ham ishlab chiqilgan (V.F.Shatalov, P.M.Erniev, G.A.Rudik va boshqalar).
Muammoli o'rganishning asosi muammoli vaziyatdir. U o'quvchining topshiriqni bajarish jarayonida yuzaga keladigan ma'lum bir ruhiy holatini tavsiflaydi, buning uchun tayyor vositalar mavjud emas va mavzu, yangi usullarni yoki uni bajarish shartlari to'g'risida yangi bilimlarni o'zlashtirishni talab qiladi.

An`anaviy ta`lim metodlari bugungi kunda qator kamchiliklarga ham egaki, bu o`quv jarayonida noan`anaviy ta`lim metodlarini qo`llash ehtiyojlarini paydo qiladi. Bu kamchiliklar quyidagilardir.

O`quvchilar passiv ishtirokchi bo`lib qoladilar, dars mashg`uloti markazida hamda asosiy boshqaruvchilik rolida o`qituvchining turganligi bunday passivlikka olib keladi.
O`qituvchining to`la nazorati barcha o`quvchilar uchun motivatsiyani vujudga keltirmaydi. CHunki, o`quvchilar tomonidan amalga oshirilayotgan barcha xatti-harakatlar qat`iy talab asosida sodir bo`ladi. Bu o`quvchida ijodiy tashabbusni uyg`otmaydi.
O`quvchilar o`qituvchi bilan bevosita muloqotga kirisha olmaydilar. CHunki, har bir dars bosqichi muayyan qoidalarga asoslanganligi va bu bosqichlar o`qituvchining ixtiyorida sodir bo`layotganligi muloqotning har xil shakllarini namoyon bo`lishiga ehtiyoj tug`dirmaydi.
Eslab qolish darajasi hamma o`quvchilarda bir —xil bo`lmaganligi sababli, sinf bo`yicha o`zlashtirish darajasi past bo`lib qolishi mumkin. YA`ni, an`anaviy ta`limda mashg`ulotga va bilish jarayoniga o`quvchilarni qiziqtiruvchi har xil uslublarni, xotirani mustahkomlovchi o`yinli texnologiyalarni qo`llash imkoniyatlaridan foydalanilmasligi mazkur oqibatlarni keltirib chiqaradi.
Mustaqil o`rganish va mustaqil qarorlar qabul qilish uchun sharoitlar yaratilmaydi. Talabani ijodiy fikrlashga undovchi kuchning mavjud emasligi tabiiy ravishda yangi g`oyalarni ishlab chiqish uchun sharoitlarni yuzaga keltirmaydi.
An’anaviy ta’lim metodlari 

Og‘zaki ,Ko‘rgazmali ,Amaliy ,Kitob bilan ishlash,Videometod ,Hikoya ,Suhbat ,Tushuntirish ,Ma’ruza ,Munozara ,Illyustratsiya ,Demonstratsiya ,Mashq ,Laboratoriya, Didaktik o‘yin, O‘qish ,O‘rganish ,Reja tuzish ,Konspekt Qilish, Nazorat qilish