1 а’meliy sabaq. Menejment teoriyasi pа’ninin’mazmuni maqseti ha’m waziypalari

1.4 İsbilermenlik, biznes ha`m menedjer tu`sinikleri

İsbilermenlik-payda alıw maqsetinde ta`wekelshilik tiykarında jan`alıqlardı jaratıwg`a uqıplı jumıs xızmeti. İsbilermenlik fizikalıq ha`m yuridikalıq shaxslar ta`repinen g`a`rezsiz xojalıq ju`ritiwdin` ayrıqsha bir tu`rin an`latıwshı xızmet. İsbilermenlikte ta`wekelshilik isbilermen ta`repinen a`melge asırıladı. Bir isti sho`lkemlestiriwden baslap, onın` juwmaqlawshı na`tiyjelerge shekem barlıq ekonomikalıq qubılıslarda isbilermen juwapkershiligi o`z moynına alıp xızmet ko`rsetedi. İsbilermen ushın en` za`ru`r na`rse waqıt bolıp onnan u`nemli paydalanıwg`a ha`reket etedi.

İsbilermen to`mendegi qa`biliyetlerge iye bolıwı kerek:

-xızmet shen`berinde ka`siplik bilimge;

-ma`lim da`rejede basqarıwdı biliwi ha`m marketing ha`mde islep shıg`arıw xızmetinde ta`jiriybege;

-o`z xızmeti, bazar jag`dayı, resurslar ha`m dinamikalıq qurallardı bahalaw qa`biletine;

-ekonomikalıq bilimge, is ma`deniyatı, a`meliy ta`jiriybege ha`m ko`nlikpelerge;

-islep shıg`arıwdı payda etiw qa`bileti ha`m payda alıw, maqsetine erisiw ushın ta`wekelshilikten qorıqpay ha`reket etiw;

-bazar imkaniyatı ha`m novatorlıq ideyalardı analizlew, paydalanıw qa`biletine.

Biznes - bul da`ramat alıw maqsetinde pul menen a`melge asırılatug`ın xızmet bolıp tabıladı. Yag`nıy bazarda onın` ekonomikalıq subektleri arasında xızmetler ha`m tovar almastırıw menen baylanıslı ma`seleni sheshiwge qaratılg`an aktiv ha`reket. Biznes isbilermenlikke qarag`anda ken` ma`nislerde qollanılg`anlıg`ı sebepli isbilermenlik xızmetinde o`z ishine aladı. Biraq menedjer, isbilermen, diler, makler, broker, kommersantlardın` xızmeti ulıwmalastırılıp biznesmen dep ataw mu`mkin. Biraq bul terminlerdin` ha`r-birinin` o`zine jarasa funktsiyası bar bolg`anlıg`ı sebepli olardı bir-birinen ajıratıp biliw kerek. Menedjer-bul arnawlı tayarlıq ko`rgen basqarıw bilimin iyelegen isbilermenlik qa`biletin a`melge asıra alatug`ın ta`jiriybeli qa`niyge. Olar jallanba basqarıwshılar bolıp, xalıqtın` ayrıqsha sotsiallıq qatlamın quraydı.

Ka`rxana, kompaniya, firma, bank, finans ma`kemelerinin` atqarıwshı ha`kimiyatqa iye bolg`an basqarıwshı, basshı, ja`rdemshi, direktor barlıg`ı menedjerler dep ju`ritiledi. Menedjerler basqarıw basqıshına qarap u`sh tu`rge bo`linedi:

1.Joqarı basqıshtag`ı menedjerler - bular firmanın` keleshegin belgilew, onın` keleshegi ushın a`hmiyetli sha`rt-sha`rayatlar islep shıg`ıw menen shug`ıllanadı. Bazar sharayatında xızmet alıp barıw ushın firmanın` o`z dizaynın islep shıg`arıwg`a qaratılg`an jumıslar alıp barıladı. Sırtqı ortalıq penen u`ziliksiz baylanısta boladı.

2.Orta basqıshtag`ı menedjerler - bular firmanın` ishki ha`m sırtqı ta`sirleri ortasındag`ı baylanıslılıqtı ta`miynleydi. Sonın` ushın firmada ayırım ta`replerdi basqarıw menen ba`nt boladı. Mısalı; islep shıg`arıw, tovarlardı satıw, bahasın belgilew, finans xızmeti jan`a tovarlardı o`zlestiriw, texnologiyanı qollaw miynetti qa`liplestiriw sıyaqlı qubılıslardı basqarıw menen ba`nt boladı.

3.To`mengi basqıshtag`ı menedjerler - bular tsex, bo`lim brigada shen`berinde jumıs alıp barıp, ku`nlik, ha`ptelik, aylıq is tapsırmalarının` orınlanıwın basqarıp baradı.

Juwmaq

Menedjmenttin` tiykarg`ı wazıypası ja`miyet rawajlanıwının` ob`ektiv nızamların, talapların esapqa alg`an halda ha`m ekonomikanı basqarıw a`meliyatın ulıwmalastırıw tiykarında ekonomikanı na`tiyjeli basqarıw ushın za`ru`r bir maqsetke qaratılg`an ha`rektlerdi islep shıg`ıwdan ibarat.