1-A`meliy jumis oqi`wshilardin` fizikaliq rawajlani`win gigienaliq bahalaw

Jumisti islew ta’rtibi. O‘kpenin’ tirishilik siyimlilig’in o’lshew ushin spirometr strelkasin nolge tuwrilap, onin’ rezina nayshasinin’ sirti spirt penen sipiriladi ha’m a’dettegishe dem alip, rezina naysha arqali spirometr ishine dem shig’ariladi. Spirometr ishine dem shig’ariwdi bir neshe ma’rte ta’kirarlap, o’kpeden shig’arilg’an hawanin’ mug’dari aniqlanadi. Ma’selen, spirometrge 6 ma’rte dem shig’ariw natiyjesinde strelka 3000ml.di ko’rsetse ol waqitta ortasha dem shig’ariw hawasinin’ mug’dari 3000:6=500ml ge ten’ boladi.
Qosimsha hawa mug’darin aniqlaw ushin kishi silindrdi joqarig’a ko‘terip, onin’ strelkasi ma’lim nomerge tuwrilanadi. Keyin normal dem alip (dem shig’armasdan) tez spirometr nayshasin awizg’a tutip, spirometrdan shuqir dem alinadi. Bul waqitta spirometr strelkasi to’menge tu’sib, ma’lim bir san qarsisinda toqtaydi. Usi jol menen o‘kpege qansha qosimsha hawa kirgenligi aniqlanadi. Ma’selen, shuqir dem alg’ansha strelka 3000 ml di, dem aling’annan keyin 1500 ml di ko‘rsetse, bul waqitda okpege kirgen hawa mug’dari 3000—1500=1500 ml ge ten’ boladi.
Rezerv hawa mug’darin aniqlaw ushin spirometr strelkasin no’lge qoyip, a’piwayi dem hawasi sirtqa Shig’ariladi ha’m dem almasdan turip,rezina naysha arqali spirometr ishine kushli dem shig’ariladi. Bul waqitda strelka ko‘rsetgen san rezerv hawa mug’darin bildiredi.
Dem aliw, qosimsha ha’m rezerv hawa mug’darin 4-kestege jazip, o‘kpenin’ tirishilik siyimlilig’I tabiladi.
O’kpenin’ tirishilik siyimlilig’in aniqlaw ushin shuqir dem alip, spirometrg’a ku’sh benen dem shig’ariladi. Bunda spirometr strelkasi toqtag’an jerdegi san o‘kpenin’ tirishilik siyimlilig’in ko’rsetedi.
O‘kpedegi qaldiq hawa mug’darin aniqlaw ushin shuqir dem shig’ariladi, son’ ma’lim mug’darda vadarod saling’an xaltadan bir neshe ma’rte dem alinadi ha’m aqirinda usi xalta ishine shuqir dem shig’ariladi. Bunda xaltadag’i vadarodtin’ bir bo’limi o’kpege o‘tedi, usi vadarod mug’dari o‘kpedegi qaldiq hawa mug’darin ko‘rsetedi. Ma’selen, xaltada 4000 ml vodorod bolsin. Bul xaltadan bir neshe ma’rte dem alinsa da, onin’ ko’lemi o‘zgermeydi, sebebi qansha vadarod alinsa, sonsha hawa o‘kpeden xaltag’a shig’ariladi. Bunda tek xaltadag’i hawanin’ qurami o‘zgeredi. Egerr xaltada 3000 ml vadarod ha’m o‘kpeden kirgen 1000 ml hawa bolsa, ol waqitda 1000 ml vadarodg’a 330 ml o’kpe hawasi tuwri keledi. Bunday waqitda o’kpege o‘tgen 1000 ml vadarodg’a 330 ml hawa tuwri keledi. Sonday qilip, o’kpedegi qaldiq hawa mug’dari: 1000+330=1330 ml boladi.

A N T R O P O M YE T R I YA

S O M A T O M YE T R I YA