1-amaliyot. Texnologik jarayonlarni tanlash va taxlil qilish

---

1-amaliyot.  Texnologik jarayonlarni tanlash va taxlil qilish 

Nazariy qism 

 

Kimyo texnologiya jarayonlari .Har qanday kimyoviy korxonani, har qanday texnologik tizimni 

ma`lum  bir  miqdordagi  tipik  texnologik  zvenolar  orqali  ifodalash  mumkin.  Odatda  ularda  adsorbtsiya, 

rektifikatsiya, kimyoviy reaktsiya va boshqa tipik kimyoviy texnologik jarayonlar ketadi.        Ma`lum bir 

apparatda  ketayotgan  tipik  jarayon,  o‟z  vaqtida  tipik  boshqarish  ob`ekti  hamdir.             Ichki  moddiy  va 

energetik  bog‟liqliklar  xarakteriga  qarab,  kimyo  texnologiyasining  hamma  jarayonlarini  quyidagi 

klasslarga bo`lish mumkin: gidrodinamik, issiqlik, diffuzion, kimyoviy va mEXanik.      Bundan tashqari 

texnologik  jarayonlar  determinlashgan  va  staxostik  jarayonlarga  bo`linadi.            Determinlashgan  deb 

shunday jarayonlarga aytiladiki, ularda asosiy kattaliklar uzluksiz va aniq qonuniyatlar bo`yicha o`zgaradi. 

Bunda,  ushbu  jarayonni  ifodalovchi  chiqish  parametrining  qiymati,  kirish  parametrining  qiymatiga 

to‟g‟ridan-to‟g‟ri bog‟liqdir.      Staxostik deb shunday jarayonlarga aytiladiki, ularda asosiy parametrlar 

o`zgarishi tartibsiz va diskret ro`y beradi.  

  

Kimyo  texnologiya  tizimlarini  (KTT)  tahlil    qilish,  sintez  qilish  va  optimallashtirish. 

Apparatlaroro  texnologik  oqimlar  strukturasi  va  texnologik  oqimlar  tizimi  kirish  parametrlari  berilgan 

bo`lsa, KTT larni tahlil qilishda, shu tizim texnologik oqimlarining chiqish va oraliq parametrlari va KTT  

apparatlarining konstruktiv va texnologik parametrlarining berilgan qiymatlari uchun  effektivlik kriteriysi 

aniqlanadi. YA`ni, KTTlarini tahlil qilishda, texnologik  oqimlar strukturasi va kirish parametrlari berilgan 

bo`lsa,  unda  chiqish  va  oraliq  parametrlari  aniqlanadi  va  KTT  ning  effektivlik  kriteriysi  aniqlanadi. 

KTSlarini  optimallashtirishda  apparatlararo oqimlar  strukturasi  ma`lum  bo`lganda,  texnologik  tizimning 

effektivlik  kriteriysi  ko`rsatkichining  optimal  qiymatlari  aniqlanadi.  KTTning  sintez  qilishda,  xom 

ashyodan kerakli maxsulot olish usuli ma`lum bo`lsa, optimal texnologik sxema ishlab chiqiladi. Odatda, 

KTTlarini tahlil qilish, optimallashtirish va sintez qilish masalalarini ishlab chiqarish sharoitida yoki tajriba 

moslamalarida  echish  juda  murakkab  masala  bo`lib,  hamma  vaqt  ham  echish  mumkin  emasdir.  Bu 

masalalarni echilishi kimyoviy kibernetika usullarini qo`llash bilan ancha osonlashadi. Bunda, KTT ning 

aloxida jarayonlarning matematik ifodalari tuzilib, ular asosida butun tizim matematik ifodasi tuziladi. Bu 

matematik apparat yordamida hisoblash eksperimenti o`tkazilib, KTTning optimallashtirish, tahlil qilish va 

sintez qilish masalalarini echish mumki