1-Amaliy standartlar va malumotnoma jadvallaridan silliq silindirsimon birikmalar detallari uchun o’tkazish xarakterini aniqlash maqsad

Radiusli shablonlar — botiq yoki qavariq yumaloqlangan uchli, qalinligi

0,5—1 mm bo’lgan po’lat plastinkalardir. Yumaloqlanish radiuslari 1 mm.

dan 25 mm. gacha bo’ladi. Nazorat qilinayotgan detal yumaloqlanish radiusining qo ‘yilgan shablonga nisbatan og’ishi yorug’lik o’tishiga qarab aniqlanadi. Odatda, radiusli shablonlar radius qiymatiga qarab ma’lum to‘plamlar shaklida chiqariladi (1—6 mm; 8—25 mm va boshqalar). Bundan tashqari, rezba shablonlari ham mavjud

Shchup deb tekisliklar orasidagi tirqishni tekshiradigan normal kalibrga aytiladi. Shchuplarning qalinligi 0,02 mm. dan 1 gacha plastinkalar shaklida alohida yoki ko'pincha, har xil qalinlikka ega bo’lgan to’plamlar shaklida chiqariladi (masalan, - ,02 mm. dan 0,1 mm. gacha, har bir 0 ,C mm. dan keyin; 0,1 mm. dan 1 mm.gacha, har bir 0,1 mm. dan keyin va hokazo). Shchuplar qo’llanganida, bittasi yoki bir nechasi taxlanib ishlatiladi. Ular yordamida ko‘pincha tirqishlar joriy qilinadi. Mashinasozlida eng ko‘p tarqalgan kalibrlar — chekka kalibrlardir. Chekka kalibrlar deb o’lchamlari nazorat qilinuvchi detallarning chekka o’lchamlariga mos keladigan kalibrlarga ataladi.


Bu kalibrlar yordamida joizlikligi IT6 dan IT 17 gacha boigan detallaming yaroqligi nazorat qilinadi. Bunday nazorat qilish, ayniqsa, ommaviy va katta seriyali ishlab chiqarilishlarda keng qo’lanadi. Bu kalibrlar yordamida silliq silindrik, konus, rezba va shlisli detallar, bo‘rtiq balandligi, chuqurliklarning o’lchamlari hamda yuzalarning joylashishi hamda boshqa parametrlar tekshiriladi.

Silliq silindrik detallarning o’lchamlarini nazorat qiluvchi ishchi kalibrlar majmuyi o’tuvchi va o’tmaydigan kalibrlardan tarkib topgan.