1 amaliy mashg’uloti. Mavzu : Analog-raqamli va raqam-analogli o’zgartirgichlarni o’rganish. Ishdan maqsad



Download 0,94 Mb.
bet1/17
Sana17.04.2023
Hajmi0,94 Mb.
#929277
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17
Bog'liq
1 amaliy mashg’uloti. Mavzu Analog-raqamli va raqam-analogli o


1 - amaliy mashg’uloti.


Mavzu : Analog-raqamli va raqam-analogli o’zgartirgichlarni o’rganish.
Ishdan maqsad: Analog-raqamli va raqam-analogli o’zgartirgichlarni va ularning sxemalarinini amaliy o’rganish.


Topshiriq: 1. O’tilgan ma’ruza matni va tavsiya etilgan adabiyotlardan mavzuga oid bilimlarni takororlash.
2. Xisobot tuzing va unda keltirilgan bayon asoslarini aytib bering.
Nazariy qism
Analogli signallarni UA(t) (t – o’tuvchi vaqt) raqamli signallarga UD(k) (k – butun son) aylantirishning turli usullari bor. Shulardan eng ko’p tarqalgan signalni vaqt bo’yicha diskretlashtirish va sathi bo’yicha kvantlashdan iborat.

DiskretalshtirishUA(t) signalni qisqa muddatli ketma-ket keladigan impulslarga UA(k) almashtirish demakdir. Bunday diskretlashtirish amplitudaviy-impulsli modulyator yordamida bajariladi. Uning bitta kirishiga diskretlanuvchi analogli signal berilsa, boshqasiga qisqa muddatli ketma-ket impulslar beriladi.
Analogli signallarni ketma-ket keluvchi impulslar orqali tasvirlashda interval qancha kichik olinsa, aniqlik shuncha yuqori bo’ladi. Biroq bunda raqamli signallar soni ortib ketadi. Shu sababli eng qulay echimni tanlab olish zarur bo’ladi. Bu echim V. A. Kotelnikov teoremasi orqali beriladi.
Bu teoremaga ko’ra signalning teng 1G’(2yu) vaqtlar ichidagi sanoq qiymatlari ma’lum bo’lsa, undan spektrda chastotasi yu dan katta bo’lmagan ixtiyoriy signalni tiklash mumkin:
(25.1)
Diskretlash davrida signalning sanoq qiymatlari turlicha bo’ladi. Signal sat’iga muvofiq ravishda kvantlash usuli bilan signalning sanoq qiymatlarini raqamli signallarga aylantirish mumkin.
Kirish kuchlanishi o’zgaradigan Umax dan Umin gacha bo’lgan oraliq 2n intervalga bo’linadi. Intervalning kengligi
(25.2)

kvantlash qadami deyiladi. Xar bir intevalga n xonali kod belgilanadi. Odatda bu kod ikkilik sistemasida yozilgan interval nomeriga teng. Signal kvantlanganda va aksincha raqamli signal qaytadan analogli signalga aylantirilganda ma’lum bir buzilishlar ‘osil bo’ladi. Bu kvantlash shovqini deyiladi. Kvantlash shovqinining effektiv kuchlanishi:
(25.3)
Signalni diskretlash va kvantlash analogli signalni raqamli signalga aylantiruvchi – ASRSA orqali amalga oshiriladi. Aksincha, raqamli signaldan analogli signalni tiklash raqamli signalni analogli signalga aylantiruvchilar (RSASA) yordamida bajariladi.
Analogli signallarni raqamli signallarga aylantiruvchi qurilmalar ikki qismdan – amplitudaviy-impulsli modulyator va kvantlovchi qismlardan iborat.

25.1-rasm. Signallarni komparatorlar


yordamida kvantlash.

Signallarni kvantlash quyidagi usullarda amalga oshirilishi mumkin. Birinchi usulda kvantlanuvchi kuchlanish 2n-1 ta komparator yordamida tayanch kuchlanishlari bilan solishtiriladi (25.1-rasm). Tayanch kuchlanishlari rezistorli taqsimlagichlardan olinadi. Agar kvantlanuvchi kuchlanish n – tayanch kuchlanishidan kichik bo’lsa, n –komparatorning chiqishida mantiqiy “O” signali, agar katta bo’lsa, “1” signali ‘osil bo’ladi. signal kompratorlardan chiqib shifratorga beriladi va unda n – xonali parallel kodga aylanadi. Shu sababli bu usul parallel sxema deb ataladi. Bu qurilmalarda bitta sanoqni o’zgartirish vavqti 20 – 100 ns atrofida bo’ladi.


Ikkinchi usul xonalar bo’ylab tenglashtirish deb ataladi. Bunga ko’ra kvantlanuvchi kuchlanish UA(k), n marta ketma-ket, n ta tayanch kuchlanish bilan solishtiriladi (25.2-rasm). Oldin UA(k) kuchlanish katta xonali tayanch kuchlanishi bilan solishtiriladi:
(25.4)

Agar UA(k)>U­10, . . . 0 ,bo’lsa, Xn q 1 deb olinadi. Agar UA(k)10 . . . 0 bo’lsa, Xnq 0 bo’ladi. so’ngra UA(k) kuchlanish (n – 1) xonali tayanch kuchlanishi bilan solishtiriladi.


(25.5)
va kodning (n – 1) – xonasining qiymati aniqlanadi. Bundan keyingi ‘ar bir solishtirish navbatdagi kod xonasining qiymatini belgilaydi.
Uchinchi usul – ketma-ket ‘isoblash usuli deb ataladi. Bu usul kvant qadami  ga teng bo’lgan minimal tayanch kuchlanishlarini, kvantlanuvchi UA(k) kuchlanishga tenglashguncha yoki undan kattaroq qiymatlarga erishgunga qadar necha marta qo’shib chiqish kerakligini ‘isoblashga asoslangan. Bu usulni ortib boruvchi tayanch kuchlanishli manba yordamida amalga oshirish mumkin. Agar i-taktli intervalda tayanch kuchlanishi UminQi bo’lsa, UA(k) > U0 shart bajarilganda, i-sonning kodi raqamli signal UD(kn) ning kodini beradi.



25.2-rasm. Xonalar bo’ylab tenglashtirish usuli bilan signallarni kvantlash (RAA-raqamli signallarni


analogli signallarga aylantirgich; MP-mikroprotsessor).

Bu tipda ishlovchi bir nechta sxemalar mavjud (25.2-rasm). Yuqorida keltirilgan sxemalar bir-biridan aniqligi bilan farq qiladi. Parallel sxema tez, ketma-ket sxema sekinroq ishlaydi.


Raqamli signalni analog signalga aylantirgichlar, ko’pincha boshqariluvchi rezistorli kuchlanish taqsim-lagichlar orqali amalga oshiriladi (25.3-rasm).



25.3-rasm. Raqamli signallarli analogli signallarni aylantirgichning blok sxemasi (a) va uning chiqishidagi kuchlanish o’zgarishi (b).


Bunda raqamli signal UD ning kodi Xn . . . X2, X1 ga qarab turli xil rezistorlar ulanadi. Raqamli signalning kodi o’zgarishi bilan taqsimlagichning o’tkazish koeffitsiengti ‘am o’zgaradi.2 - amaliy mashg’uloti.



Download 0,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish