1-amaliy mashg’ulot: nutq madaniyati fanining predmeti va vazifalari yuzasidan savol-javoblar o’tkazish, test tahlillari va mashqlar bajarish. Mavzuni mustahkamlash uchun savollar

A. Avloniy, «Turkiy guliston yoxud axloq» asaridan.
2 - mashq. Gaplarni o‘qing. Nutq madaniyatiga oid maqol va hik-
matlarni ko‘chirib oling, ma’nolarini izohlang.

1. O‘zbek xalqi: «O‘ynab gapirsang ham, o‘ylab gapir», –

deb nutqqa nisbatan jiddiy munosabatda bo‘lishni xush ko‘radi.
2. Abu Nasr Forobiy aql va mantiq ilmiga alohida e’tibor ber-
gan, shuningdek, mantiq bilan grammatikaning o‘zaro
bog‘liqligini quyidagicha ta’kidlagan: «Mantiqning aqlga mu-
nosabati grammatikaning tilga munosabati kabidir. Gramma-
tika odamlar nutqini tarbiyalagani singari mantiq ilmi ham
tafakkurni haqiqiy yo‘ldan olib borish uchun aqlni to‘g‘rilab
turadi». 3. O‘rta Osiyo xalqlarida notiqlik san’ati «voizlik», no-
tiq — «voiz», nutq — «va’z» atamalari bilan nomlangan.
4. Alisher Navoiy nutq va unga amal qilish haqida quyida-
gilarni ta’kidlaydi: «Va’z bir murshid va ogoh ishidir va
aning nasihatin qabul etgan maqbul kishidur. Avval bir
yo‘ldan bormoq kerak, andin so‘ngra elni boshqarmoq kerak.
Yo‘lni yurmay kirgan itar va g‘ayrimaqsud yerga yetar».
5.  So‘zni ko‘ngulda pishirib toblamaguncha tilga keltirma. Dilda
bor va fikrlarning hammasi aytgulik bo‘lavermaydi. Ichda yot-
gan so‘zlaring — sening sirlaring. Sir esa nafasga o‘xshashdir.
Chiqqan nafasday, uning ham sira qaytarilish imkoni
bo‘lmaydi (A. Navoiy). 6. Hamma qobiliyatlardan eng yaxshisi
nutq qobiliyatidir... Nutqni juda yaxshi va san’atkorona o‘rganib
ol, doimo gapga chechan bo‘lishga harakat qil. Nutqi shirin
kishining mehribon kishilari ham ko‘p bo‘ladi (Kaykovus).