Ko‘chalar toifasi
|
Harakat-
ning hisob tezligi km/s
|
Harakat yo‘lagining eni, m
|
Harakat yo‘lagining soni
|
Qizil chiziqlardagi eng katta eni, m
|
Trotuarning eng katta eni, m
|
Rejadagi egrilikning eng kichik radiusi, m
|
Bo‘ylama eng katta nishablik, %
|
Vertikal egrilarning eng kichik radiuslari, m
|
Qavariq
|
botiq
|
I. Umumshahar ahamiyatidagi magistral ko‘chalar:
|
100
|
3,75
|
6-8
|
-
|
4,5
|
500
|
50
|
6000
|
1500
|
to‘xtovsiz harakat
|
tartibga solinuvchi harakat
|
80
|
3,75
|
4-8
|
60
|
4,5
|
400
|
50
|
6000
|
1500
|
II. Tuman ahamiyatidagi magistral ko‘chalar
|
60
|
3,75
|
3-4
|
45
|
3,0
|
250
|
60
|
4000
|
1000
|
III. Mahalliy ahamiyatga ega ko‘chalar:
|
40
|
3,5
|
2-3
|
25
|
2,25
|
125
|
80
|
500
|
250
|
turar joy qurilishida
|
ishlab chiqarish va kommunal-ombor zonalarda
|
60
|
3,5
|
2-4
|
35
|
1,5
|
250
|
50
|
4000
|
1000
|
Avtomobil yo‘lining ko‘ndalang nishabliklari harakat tasmalari soni iqlim sharoitlariga qarab quyidagi jadval asosida qabul qilinadi.
1.3-jadval
Yo‘l toifasi
|
Ko‘ndalang nishablik, ‰
|
|
|
Yo‘l iqlim zonasi
|
|
I,II,IV
|
III
|
I
a) ko‘ndalang kesimda har qaysi qism nishabligi ikki tomonga bo‘lganda
b) nishabligi bir tomonga bo‘lganda :
-ajratuvchi tasmadan keyin
2- tasmada
3- tasmada
4- tasmada
|
15
15
20
20
|
20
20
25
25
|
|
II-IV
|
15
|
20
|
|
Yo‘l to‘shamasining turi yo‘l toifasiga asoslanib aniqlanadi. [1]
Barcha jadval ma’lumotlaridan foydalanib, loyihalanayotgan yo‘lning texnik ko‘rsatkichlar jadvalini tuzamiz.
Yo‘lning texnik ko‘rsatkichlarini aniqlash jadvali
1.4-jadval
№ t/r
|
Ko‘rsatkichlar
|
Qiymati
|
1
|
Kelajakdagi harakat jadalligi, 20 yildan so‘ng, dona/sut
|
|
2
|
Yo‘lning toifasi
|
|
3
|
Hisobiy tezlik, km/s
|
|
4
|
Harakat tasmasining soni, ta
|
|
5
|
Harakat tasmasining kengligi, m
|
|
6
|
Qatnov qismining kengligi, m
|
|
7
|
Yo‘l poyining kengligi, m
|
|
8
|
Yo‘l yoqasining kengligi, m
|
|
9
|
Yo‘l yoqasidagi chetki tasmaning kengligi, m
|
|
10
|
Yo‘l yoqasining mustahkamlangan qismining eng kichik kengligi, m
|
|
11
|
Ajratuvchi tasmaning kengligi, m
|
|
12
|
Ajratuvchi tasmaning mustahkamlangan qismining kengligi, m
|
|
13
|
Tavsiya qilingan bo‘ylama nishablik, ‰
|
|
14
|
Eng katta bo‘ylama nishablik ‰
|
|
15
|
Eng kichik hisobiy ko‘rish masofasi, m
a) to‘xtash uchun to‘siq oldida, m
b) qarama-qarshi avtomobil uchun, m
|
|
16
|
Vertikal egrilarning radiuslari:
a) qabariq egrida: tavsiya qilingan, m
eng kichigi, m
b) botiq egrida: tavsiya qilingan, m
eng kichigi, m
|
|
17
|
Rejadagi egrining radiuslari: m
tavsiya qilingan, m
eng kichigi ,m
|
|
18
|
Ko‘ndalang nishablik, ‰
|
|
19
|
Yo‘l qoplamasining turi
|
|
Talabalar mavjud shahar yo‘lining 1.4-jadvalda ko‘zda tutilgan parametrlarini o‘rganadilar va ushbu jadvalni to‘ldirib xulosa yozadilar.
2-AMALIY MAShG‘ULOT
MAVZU: ShAHAR KO‘ChA YO‘LLARI QATNOV QISMI HISOBI
Ishdan maqsad: Talabalar shahar yo‘llari va ko‘chalarining qatnov qismi kengligini hisoblash bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘ladilar
Nazariy qism
Qatnov qismi kengligini hisoblash quyidagi ketma-ketlikda bajariladi:
a. Harakatlanish tasmalar sonini hisoblash.
b. Hisobiy avtomobilni aniqlash.
c. Harakatlanish tasmasi kengligini aniqlash.
d. Umumiy qatnov qismi kengligini aniqlash.
a. Harakatlanish tasmalar soni (2.1) formulaga binoan, hisobiy jadallikdagi transport oqimlarining harakatini ta’minlash zarurati asosida belgilanadi:
(2.1)
Bu yerda n – harakatlanish tasmalar soni, dona.; N – loyihalanayotgan ko‘chadagi umumiy harakat jadalligi, avt./soat; z – ko‘chaning zichlik koeffitsienti (0,6–0,7 oralig‘ida qabul qilinadi); P – harakatlanish tasmasini o‘tkazuvchanlik qobilyati, avt./soat (1800–2200 oralig‘ida qabul qilinadi).
b. Harakatlanish tasmasi kengligini hisoblash qabul qilingan hisobiy avtomobilni inobatga olgan holda amalga oshiriladi va quyidagicha belgilash tavsiya etiladi:
– ikki tasmali ko‘cha uchun: aholi yashash joyida – yengil, ishlab chiqari zavodlariga-omborlarga – yuk avtomobili;
– ko‘p tasmali ko‘cha uchun: chetki chap tasma uchun – yengil; chetki o‘ng uchun – yuk avtomobili yoki avtobus. Magistral ko‘chalarning ichki tasmalari uchun hisobiy avtomobil undagi harakatlanishi kutilayotgan transport vositalariga va tarkibiga bog‘liq ravishda tanlanadi (2.1-jadvalga qarang).
2.1-jadval
XHarakat jadalligining bitta yo‘nalishdagi harakat jadalligi, avt/soat
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
30% gacha yuk avtomobillari
|
1200 gacha
|
Yuk avto
|
Yengil avto
|
Yengil avto
|
Yengil avto
|
Yengil avto
|
120-2000
|
Yuk avto
|
Yuk avto
|
Yengil avto
|
Yengil avto
|
Yengil avto
|
2000 dan yuqori
|
Yuk avto
|
Yuk avto
|
Yuk avto
|
Yengil avto
|
Yengil avto
|
30% dan yuqori yuk avtomobillari
|
1600 gacha
|
Yuk avto
|
Yuk avto
|
Yengil avto
|
Yengil avto
|
Yengil avto
|
1600 dan yuqori
|
Yuk avto
|
Yuk avto
|
Yuk avto
|
Yengil avto
|
Yengil avto
|
c. Quyidagi holatlarni inobatga olgan holda harakatlanish tasmasining kengligi aniqlanadi:
Ikki tasmali ko‘chalarning harakatlanish tasmasi kengligi
(ikki tomonlama harakatda) quyidagicha aniqlanadi (2.2):
Bpd.pd. = x + y + A, (2.2)
gde Bpd.pd. – ikki tasmali ko‘chalarning harakatlanish tasmasi kengligi, m; A – hisobiy transport vositalarining kengligi, qabul qilinadi: yengil avtomobil uchun 1,8-2,0 m, yuu avtomobil uchun- 2,5 m; trolleybus uchun- 2,7 m.;
x, y – xavfsizlik oralig‘i, m (2.1-rasm).
x = 0,3 + 0,005v, (2.3)
y = 0,5 + 0,005v, (2.4)
bu yerda v – hisobiy tezlik, km/soat.
Ko‘p tasmali ko‘chalarning chetki chap va chetki o‘ng harakatlanish tasmalari kengligi mos ravishda quyidagi formulalar yordamida (2.5) va (2.6) aniqlanadi:
Bpm.p1d. = x + 0,5 * D + A, (2.5)
Bpm.p2d. = y + 0,5 * D + A, (2.6)
Bu yerda D – ko‘p tasmali qatnov qismidagi xavfsizlik oralig‘i, m (2.1-rasm.
2.1-rasm. Ko‘p tasmali shahar ko‘chalari qatnov qismi harakatlanish tasmalarining kengligini aniqlash sxemasi
2.2-jadval
Hisobiy avtomobil
|
Xavfsizlik oralig‘i, D, m
|
Yengil-yengil
|
0,9
|
Yengil-yuk
|
1,0
|
Yuk-yuk
|
1,1
|
Hisoblab topilgan harakatlanish tasmasi kengligining yakuniy qiymatini (Vp.d) 0,25 m qism bo‘yicha yaxlitlanadi.
Harakatlanish tasmasi kengligining chegaraviy qiymati Vp.d.= 3,75 m.
d. Umumiy qatnov qismi kengligi tasmalar soni va ularning kengligiga asoslangan holda quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi (2.9):
gde B – umumiy qatnov qismi kengligi, m; Bpi.d. – harakatlanish tasmasi kengligi, i-chi harakatlanish qatori, m; Bk.p. – chetki tasmalarning umumiy kengligi (mavjud bo‘lganda), m.
Misol №1
Topshiriq. Boshlang‘ich ma’lumotlardan foydalanib shahar ko‘chasining ko‘ndalang kesim profilini aniqlash:
– kelajakdagi harakat jadalligi N = 5000 kelt. avt./soat;
– transpotr oqimidagi yuk avtomobillar foizi – 15%;
Yechish.
1.1. Harakatlanish tasmalar soni (1) formulaga binoan, hisobiy jadallikdagi transport oqimlarining harakatini ta’minlash zarurati asosida belgilanadi, olingan natijani butun, juft son ko‘rinishida qabul qilinadi:
1.2. Loyihalanayotgan ko‘chadagi transport vositalaring tarkibidagi yuk avtomobillar foizini inobatga olgan holda hisobiy avtomobilni aniqlanadi-15 %
Bitta yo‘nalishdagi harakat jadalligi N1 = N/2 = 5000/2 = 2500 kelt. avt./soat.
2.1-jadvalga mos ravishda barcha xarakatlanish tasmalari uchun xisobiy avtomobil – yuk avtomobili (G).
1.3. Harakatlanish tasmasi kengligini aniqlash:
Ichki harakatlanish tasmasi kengligini quyidagi formula bo‘yicha aniqlaymiz:
mp1
Bp.d. = x + 0,5 ⋅ D + A;
Bu yerda A = 2,5 m; x = 0,3 + 0,005 ⋅v = 0,3 + 0,005 ⋅ 70 = 0,3 + 0,35 = 0,65 m, D = 1,1 m.
U holda
mp1
Bp.d. = x + 0,5 ⋅ D + A = 0,65 + 0,55 + 2,5 = 3,7 m.
Hisoblab topilgan harakatlanish tasmasi kengligining yakuniy qiymatini (Vp.d) 0,25 m qism bo‘yicha yaxlitlanadi:
mp1
Bp.d. = 3,75 m.
Tashqi harakatlanish tasmasi kengligini quyidagi formula bo‘yicha aniqlaymiz:
mp2
Bp.d. = y + 0,5 ⋅ D + A;
Bu yerda y = 0,5 + 0,005 ⋅v = 0,3 + 0,005 ⋅ 70 = 0,5 + 0,35 = 0,85 m, D = 1,1 m.
U holda
mp1
Bp.d. = y + 0,5 ⋅ D + A = 0,85 + 0,55 + 2,5 = 3,9 m.
Olingan natija Bp.d. = 3,75 m dan katta bo‘lganligi sababli, uning qiymatini chegaralaymiz. Yakuniy qabul qilinadi:
mp1
Bp.d. = 3,75 m.
Okonchatelno poperechnыy profil primet vid, ukazannыy na ris. 1a:
2.1a, 2.2-rasm. Shahar ko‘chasining ko‘ndalang profili
Talabalar quyidagi jadvaldagi ko‘rsatkichlardan jurnaldagi nomeridan foydalanib o‘zlariga tegishli ko‘rsatkichlarini tanlab oladi.
№
|
N, avt.sut
|
Z
|
P
|
1
|
5100
|
0,6
|
1800
|
2
|
5200
|
0,7
|
1850
|
3
|
5500
|
0,8
|
1870
|
4
|
5050
|
0,75
|
1900
|
5
|
4900
|
0,78
|
2000
|
6
|
4800
|
0,77
|
2020
|
7
|
4900
|
0,72
|
2022
|
8
|
4860
|
0,70
|
2100
|
9
|
4960
|
0,6
|
1950
|
10
|
4880
|
0,7
|
1900
|
11
|
4700
|
0,8
|
1750
|
12
|
4750
|
0,75
|
1780
|
13
|
4762
|
0,78
|
1980
|
14
|
5620
|
0,77
|
1800
|
15
|
5500
|
0,72
|
1850
|
16
|
5340
|
0,70
|
1870
|
17
|
6000
|
0,6
|
1900
|
18
|
5900
|
0,7
|
2000
|
19
|
5800
|
0,8
|
2020
|
20
|
5887
|
0,75
|
2022
|
21
|
5880
|
0,78
|
2100
|
22
|
4200
|
0,77
|
1950
|
Do'stlaringiz bilan baham: |