1-amaliy mashg‘ulot.
Bo‘ylama profilni setkasini chizish. Nazorat va boshqaruv nuqtalarini
belgilash
Yo‘l o‘q chizig‘ining qabul qilingan asosiy varianti uchun bo‘ylama kesim
GOST-21-511-83 talablariga asosan millimetrli qogozga chiziladi. (1.1-rasm)
Bo‘ylama profil chiziladigan masshtab loyihalanayotgan trassaning rel’efiga
bog‘liq, ya’ni tekislik joylar uchun gorizontal – 1:5000, vertikal – 1:500, grunt
uchun – 1:50. Tog‘li joylar uchun G- 1:2000, V-1:200, grunt uchun 1:50 .
Tanlangan trassa uchun topokartadan xar bir piket va plyus nuqtalardagi
belgilari interpolyasiya va ekstropolyasiya usullarida aniqlanadi. Bo‘ylama
profilda loyiha chizig‘ining vaziyatini aniqlashdan avval nazorat va boshqaruv
nuqtalarini belgilari aniqlanadi. Bundan tashqari [11] ga asosan
loyihalanayotgan yo‘lning texnik me’yorlari aniqlanadi.
Nazorat nuqtalariga avtomobil va temir yo‘llar bilan kesishish joylari,
quvur va ko‘prik ustidagi balandlik nuqtalari kiradi.
1.1-rasm. Bo‘ylama kesimni setkasi
Yo'lning yoyilma rejasi
Joyning namlanish bo'yicha turi
Ko'ndalang kesim turi
Mustaxkamlash
Nishablik %
Uzunligi,m
Tubining belgisi,m
Qiyalik va vertikal egrilar %
Yo'l poyi qirg'og'ining
belgisi,m
Yer belgilari
Masofalar,m
Piketlar.PK
Rejadagi to'g'ri va egrilar
Kilometr belgisi
Mustaxkamlash
Uzunligi,m
Tubining belgisi,m
O'ng
ariq
Chap
ariq
Loyixaviy be
lgila
r
0
Nishablik %
0
0
10
25
40
20
10
15
5
10
15
10
15
15
10
10
20
5
5
5
5
1.2- rasm. Asosiy shartli belgilar
1 - vertikal egri chiziqlar; (a - shahobchasi pastlashuvchi qavariq egri chiziq; b - shahobchasi
ko`tariluvchi botiq egri chiziq; v - qavariq egri chiziq pastlashuvchi shahobchasining botiq egri
chiziqning ko`tariluvchi shahobchasiga o`tishi); 2 - 537, 211 belgili 7-reper ; 3 – yo`ldan chiqib
kelish: (a - chapga, II a -namunaviy loyiha bo`yicha piket boshidan 98 m da; b - piket boshidan 60
m da boshqa yo`l bilan kesishuv); 4 -temir yo`lni kesib o`tish joylari: (a – qo`riqlanmaydigan piket
boshidan 27 m da; b – qo`riqlanadigan o`tish joyi; bayroqchalar ustidagi raqamlar o`tish yo`li
toifasini bildiradi); 5 - kilometr belgisi; 6 – ko`prik va quvurlar: (a - temir-beton ko`prik yoki yo`l
o`tkazgich; b-diametri 1,5m li dumaloq quvur; c – tog`ri to`rtburchak quvur); 7 - suv chetlatuvchi
ariqchalar: (a- tepa ariqchasi; b - suvni o`ngga tashlash; c - suvni chapga tashlash); 8 - musbat
nuqtalar belgisi; 9 - ikki simli aloqa liniyasi.
Тrassaning bo’ylama profilida loyiha chizig’ini o’tkazish nazorat balandlik
nuqtalarini belgilash va grunt xamda gidrologik sharoitlarga qarab turli
uchastkalarda yo’l qoplamasi pastining zarur ko’tarilishini aniqlashdan
boshlanadi. Shundan keyin bo’ylama profilning masshtabida chizilgan anda-
zalardan foydalanib, loyiha chizig’ining vaziyati xomaki belgilanadi, bu
andazalar profilda turli bo’ylama qiyalikliklardagi chiziqlarning qiyalikini
hamda radiuslari turlicha bo’lgan vertikal egri chiziqlarni ko’rsatadi. Loyiha
chizig’ini kesuvchi bo’yicha o’tkazishda qo’shni ko’tarma va o’yma
hajmlarining bir-birini qoplashiga intilish kerak. Ish belgilarining teng
qiymatlarida o’ymaning ko’ndalang profili ko’tarma profiliga qaraganda katta
bo’lib chiqishi sababli loyiha chizig’ini shunday joylashtirish zarurki,
bo’ylama profilda o’yma joylarning maydoni ko’tarma maydonidan 25-30%
kam bo’lsin.
1.3- rasm. Grunt kesimidagi shartli belgilar:
a - chuqurligi 8,1 m bo`lgan № 5 burg`ilangan quduq (gillanish 1,6 m chuqurlikda, 20.10.85 da
sizot suvi 3,5 m chuqurlikda); b - № 57 shurf; v - chuqurlashtirilgan quduqli № 50 shurf (20.10.85
da doimo muzlagan gruntning yuqorigi chegarasi 0,8 m chuqurlikda, pastki chegarasi 8,5 m
chuqurlikda); g - 0,9 m chuqurlikdagi tekshiruvchi quduq № 47; d - seysmik tekshirish № 22
nuqtasi; ye - statik tekshirish № 8 nuqtasi; j - elektrodinamik tekshirish № 12 nuqtasi; z - kam
namli qumli yoki qattiq yohud yarim qattiq loyli gruntlar; i - nam qumli yoki qattiq plastik loyli
gruntlar; k - nam qumli yoki yumshoq plastik loyli gruntlar; l - suvga to`yingan qumli yoki plastik
holida oquvchan va suvga to`yingan loyli gruntlar, optimal namlikka qaraganda namlanish
koeffitsiyenti 1,2.
