1 amaliy mashg‘ulot (2-soat) Ishlab chiqarishda baxtsiz hodisalarni tahlil qilish uslublari va jarohatlanish ko‘rsatkichlarini aniqlash Mashg‘ulotning maqsadi

2. Baxtsiz xodisalarni tahlil qilish uslublari
Baxtsiz hodisalarning sabablari asosan ikki usul yordamida aniqlanadi.
1. Statistik usul. Bu usul sanoat korxonalarida statistik hisobga olingan baxtsiz hodisalar materiallarini chuqur o‘rganishga asoslangan. Statistik usul baxtsiz hodisalarni kamaytirish borasida chora-tadbirlar ko‘rish uchun amaliy ma’lumot beradi va sanoatda jarohatlanishni ta’rif-lovchi chastota koeffitsienti, jarohatning og‘irlik koeffitsienti o‘rtacha ko‘rsatkichini olish imkoniyatini beradi.
CHastotali koeffitsient (Kch) 1000 ishchi hisobiga ma’lum vaqt davомida sanoat korxonalarida to‘g‘ri keladigan baxtsiz hodisalarning o‘rtacha miqdorini ko‘rsatadi. Uni quyidagi tenglama orqali aniqlash mumkin:

bu erda: N - ma’lum vaqt ichida jarohatlanganlar, ya’ni baxtsiz hodisalar soni;
R - shu vaqt ichida korxonada ishlagan ishchilarning o‘rtacha soni.
Baxtsiz hodisaning og‘irlik koeffitsienti (Ko) har bir jarohatlanish tufayli o‘rtacha yo‘qotilgan ish kunlari miqdorini ifodalaydi va quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:

bu erda: D - baxtsiz hodisaga uchraganlar tомonidan yo‘qotilgan ish kunlari soni;
Korxonaning shikastlanish darajasi, baxtsiz hodisa asorati 1000 kishi hisobiga quyidagi tenglama bilan aniqlanadi:

2. Guruhlash usuli baxtsiz hodisalarni bir xil sharoitlarda va ayrim belgilari bilan guruhlangan holda jarohatlanishlarning sodir bo‘lish chastotalarini aniqlash imkoniyatini beradi.


3. Jarohatlanish ko‘rsatkichlarini aniqlash uslubi
Tapografik usulda ma’lum ish uchastkalarida baxtsiz hodisalarni chastotalari haqida ko‘rgazmali ma’lumot olinadi. Statistik usul asosida shikastlanish ishchi va xizmatchilar orasida qanday taqsimlanganligi baholanadi. Baholashda ishchining yoshi, staji, kasbi, jinsi, mutaxassisligi, ish vaqti, ish turi va boshqa омillar e’tiborga olinadi. Statistik usulda aniqlanishicha asosiy baxtsiz hodisalar kechki smenada, kam stajli ishchilar orasida, yoshi katta bo‘lgan ishchilar orasida (50%) sodir bo‘ladi.
Monografik usul. Bu usul baxtsiz hodisa yuz bergan ayrim sex, uchastka yoki korxona bo‘limlarini har tомonlama chuqur o‘rganishga asoslangan. Asosiy diqqat-e’tibor texnologik jarayonlarning cheklanishiga, ishlab chiqarishning xavfli lahzalariga va sanitariya-gigienik mehnat sharoitiga qaratiladi. Bu korxonada ro‘y bergan baxtsiz hodisalar, avariyalar, kasb kasalliklarining kelib chiqish sabablari aniqlanadi. Korxonada kelib chiqishi mumkin bo‘lgan baxtsiz hodisalarni aniqlash imkonini beradi. Bu ma’lumotlar qurilayotgan yoki loyihalanayotgan o‘xshash korxonalarda aynan xuddi shunday baxtsiz hodisalar kelib chiqmasligi uchun ogohlantirish va jarayonlarni o‘zgartirish, mukammalashtirish chora-tadbirlarini ko‘rishda katta ahamiyatga ega.