1-amaliy ishi jins hosil qiluvchi minerallarning fizik xossalarini o`rganish ishning maqsadi

1.1.
 
Minerallarning fizik xossalari 
 
Minerallarning fizik xossalariga
ularning rangi, tiniqligi, yaltiroqligi, shaffofligi, 
sinishi, qattiqligi, solishtirma og’irligi va boshqa xossalari kiradi. 
Minerallarning rangi 
ularning kimyoviy tarkibi, tuzilishi va ba’zi rang beruvchi organik 
moddalarning turiga bog’liq bo’lib oq kulrang, yashil, sariq, qizil, qora, qoramtir, ko’k, 
jigarrang, pushti va boshqa tuslarda uchraydi. 
Tabiy birikmalarning rangi kelib chiqishiga ko’ra uch xil bo’ladi: 
1.
Idioxromatik (doimiy), 
2.
Alloxromatik (o’zgaruvchan), 
3.
Psevdoxromatik (qalbaki). 
Minerallarning o’ziga xos rangi idioxromatik deb yuritiladi. Minerallardarangning paydo 
bo’lishi uning tarkibidagi xromofor, ya’ni rang beruvchi kimyoviy elementlarning borligiga 
bog’liq. 
Alloxromatiya grekcha tashqi, chet va boshqa demakdir. Bir meneralning bir necha xil 
rang va tuslarda bo’lishini ko’plab uchratish mumkin.

---

Psevdoxromatizm (qalbaki)-ayrim shaffof minerallar tovlanib turadi, bu ulanish tekisligi
darzlarining ichki yuzasidan yoki qandaydir aralashmalar yuzasidan tushayotgan nurning 
qaytishi-interferensiyasi bilan bog’liq. 
Minerallarning tiniqligi – 
plastinkalardan nurni o’tkazishga qarab tiniq tog’ xrustali, 
gips, osh tuzi, va tiniqmas bo’ladi. 
Minerallarning yaltiroqligi
. Minerallarning sirti yorug’lik nurini ma’lum darajada 
qaytaradi. Ba’zi minerallarning sirti xira, boshqa minerallarning sirti esa yaltiroq bo’ladi. 
Minerallarda shishasimon metalsimon, sadafsimon va och kulrang tusdagi yaltiroqlik ko’proq 
tarqalgan. 
Mineralning yaltiroqligi uning sindirish ko`rsatikichga (p) bog`liqdir u qo’yidagicha 
bo`linadi: 
metaldek - pirit, galenit; 
yarim metaldek - magnetik, il'menit; 
metaldek yaltiramaydigan; 
A) olmosdek – kassiterit, sfalerit; 
B) sadafdek – talk, slyuda; 
V) shishadek – dala shpatlari, kaltsit; 
G) yog’dek – nefelin, kvarts (sinishida). 
Mineral donalaridan tashkil topgan agregatlarning yaltiroqligi donalarning joylanish formasiga 
va uning katta – kichikligiga bog’liqdir va u qo’yidagicha bo’ladi: 
ipakdek-gips, selenit, asbest; 
mumdek-serpentin, xaltsedan;