1-амалий машғулот мавзу : Маълумотларни тиклаш стратегиясини лойиҳалаш

Маълумотларни қонуний ҳимоялаш ва тиклаш воситалари
- бу 
давлат томонидан ишлаб чиқилган ҳуқуқий ҳужжатлар саналади. Улар 
бевосита ахборотлардан фойдаланиш, қайта ишлаш ҳамда маълумотни 
тиклаш 
тартиблаштиради 
ва 
ушбу 
қоидаларни 
бузувчиларнинг 
масъулиятларини аниқлаб беради. 
Ҳозирги кунда маълумотларни рухсатсиз четга чиқиб кетиш йўллари 
қуйидагилардан иборат: 
•
тизим хотирасида сақланиб қолган маълумотларни ўқиб олиш; 
•
маълумотларни нусхалаш; 
•
қайд қилинган фойдаланувчи тизимга кириш; 
•
дастурий тузоқларни қўллаш; 
•
дастурлаш тиллари ва операцион тизимларнинг камчиликларидан 
фойлаланиш; 
•
дастурларда махсус белгиланган шароитларда ишга тушиши мумкин 
бўлган қисм дастурларнинг мавжуд бўлиши; 
•
алоқа ва аппаратларга ноқонуний уланиш; 
•
маълумот ва файлларни ҳимоялаш воситаларини қасддан ишдан 
чиқариш; 
•
компьютер вирусларини тизимга киритиш ва ундан фойдаланиш. 
Ушбу йўлларнинг деярли барчасини олдини олиш мумкин, лекин 
компьютер вирусларидан ҳозиргача қониқарли ҳимоя воситалари ишлаб 
чиқилмаган. 
Маълумотни тиклашда мутлақо ўхшаш ҳолатлар бўлмайди. Кўпинча 
йўқолган барча файлларни асл номлари ва каталог тузилиши билан тиклаш 
мумкин. Бошқа ҳолларда, фақат файлларнинг таркибини тиклаш мумкин, 
бошқа номлар, каталог тузилиши, улар жойлашган жой, вақт белгилари каби 
маълумотлар йўқолади ва ниҳоят, барча тикланган файллар шикастланганда 
вазиятлар пайдо бўлади.. Шунинг учун, фойдаланувчилар доимо бир хил 

---

5 
саволга дуч келишади: нега бундай бўлмоқда? Қуйидаги маълумотларни 
тиклаш принциплари асосида амалга оширилади.
Дастурий таъминот усули-
бу маълумотларни сақлаш қурилмасида 
жисмоний аралашувисиз, шунингдек дастурий таъминотнинг ишлаши ва 
хизмат кўрсатиш модулларининг тузилишида маълумотларни тиклаш. Ушбу 
усул фойдаланувчининг ўзи иш ҳолатида қоладиган ҳолларда қўлланилади, 
аммо бирон бир сабабга кўра ёки бошқа сабабларга кўра унда сақланган 
маълумотларга кириш йўқолади.
Бунинг сабаби мантиқий дискларни форматлаш, драйвернинг мантиқий 
геометриясини муваффақиятсиз ўзгартириш, маълумотни йўқ қилиш, файл 
тизимини қисман ёки тўлиқ йўқ қилиш, ҳайдовчига маълумотларни 
жойлаштириш тузилиши ҳақида маълумот бўлиши мумкин.
Кўпинча, юқоридаги ҳолатларда кўпгина маълумотларни тиклаш 
мумкин, аммо йўқолган маълумотни тиклаш имконсиз бўлган ҳолатлар 
мавжуд (маълумотларни қайта ёзишни алоҳида ҳолат деб ҳисоблаш мумкин). 
Қайта тиклаш жараёнини автоматлаштириш учун кўплаб дастурлар, шу 
жумладан бепул дастурлар ёзилган.