1. Alisher Navoiyning mumtoz poetikaga doir qarashlari aks etgan asarlari


)Aflotunning adabiy estetik qarashlari



Download 2,2 Mb.
bet21/93
Sana23.07.2022
Hajmi2,2 Mb.
#841031
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   93
Bog'liq
barcha javob (1)

37)Aflotunning adabiy estetik qarashlari
Qadimgi Yunon mumtoz falsafasida Aflotunning(427-347). qarashlari diqqatga sazovordir Uning nafosat borasidagi fikr-mulohazalari asosan “jon’,”Fedr”,”Bazm””qonun”asarlarida o’z ifodasini topadi Aflotun suqrotdan farqli o’laroq g’oyalar muammosini o’rtaga tashlaydi uningcha asl borliq g’oyalardan iborat.Aflotun san’atning asl manbai bilimda emas ilhomda deb hisoblaydi.Uning nazdida shoir “faqat ilhomlangan va jazavaga tushgan paytida unda es hush yo’qolganida ijod qiladi,toki es hush joyida ekan u ijod va karomat qobiliyatidan mahrum.Shoir o’zi anglamagan holda telbavor holatda ijod qiladi.Aflotun talqiniga ko’ra borliq hissiy idrok etiladigan mudom o’zgarib turadiganreal narsalardan tashqari turadigan g’oyalardn iborat.Platon o’z talimoti Xudo bn bog’lanishini ochiq qayd etadi.faylasufning Xudoni mavjudlikning markaziga qo’yishi hamma narsada uning ishtiroki amri hamisha borlig’ini asoslashga intilishi keyinchalik xristianlikka qul keladi.platon falsafasida g’oya haqiqiy borliq aql idrok etadigan anglaydigan nomoddiy ko’rinmaydigan narsadir.

38.Qit`a janri poetikasida axloqiy-ta`limiy mavzuning o`rni
Qit’a g‘azal, ruboiy kabi mustaqil bir lirik janr hisoblanadi. Uning o‘ziga xos poetik tabiati bor. Qit’a o‘zining kompozitsion ko‘rinishlari, obrazlar tizimi, til xususiyati va ifoda usullariga ega janr. U g‘azalning bir parchasi yoki ba’zi olimlar aytganidek, g‘azaldan yulib olingan “ma’lum bir bo‘lak” sifatida yuzaga kelmagan. Bunday bo‘lishi mumkin ham emas. Qit’a Sharq adabiyotida g‘azaldan ancha oldin paydo bo‘lgan janr.
Ijtimoiy-siyosiy, axloqiy-ma’rifiy va boshqa mavzularda yozilgan, o‘ziga xos qofiya tarziga ega, ikki baytdan kam bo‘lmagan, o‘zida ma’lum bir poetik xususiyatlarni mujassamlashtirgan she’riy parchalar qit’a deyiladi. Qit’ada shoirlar, asosan, turmush va real voqelik bilan aloqalangan taassurotlar, ijtimoiy hayot, axloq masalalariga doir g‘oyalarni lo‘nda, sodda yo‘llarda ifoda etganlar. Shu ma’noda qit’a – ma’no va mohiyat oynasi, shoir ehtiroslari quyulib, fikrda teranlik kuchaygan holati. Yoki shu holatlar hosilasi erur.
Misol sifatida Alisher Navoiy qit’alaridan biriga murojaat etaylik:


Umrini ablah kechurib g‘aflat ila,
Nukta o‘rnig‘akim tortar xarros.
Bir eshakdurki, tag‘ofil yuzidin
Qilg‘ay izhor payopay arros .
Bu qit’ada odamlar xarakterida uchraydigan badlafzlik, qo‘rslik keskin qoralanmoqda. Ifodalanayotgan ma’noning ta’sir darajasini oshirish, fikrni lo‘nda va obrazli bayon etish uchun shoir hayotiy bir detalni she’rga olib kirgan. Ya’ni, g‘ofil kimsani arros eshakka qiyoslagan. Bu tashbeh yordamida fikr yanada teranlashgan. Masalan, she’rni o‘qigan kishida so‘zlar sharqona nazm jilosidan (qasida, g‘azal va boshqa janrlardagiga o‘xshab) mahrumdek taassurot tug‘dirishi mumkin. Go‘yo unda tashbih she’rga soya solgandek, go‘yo shoir go‘zallik tuyg‘usiga to‘la rioya etmagandek. Aslida, bu aldamchi bir taassurotdir. Chunki shoir uchun eng muhimi fikr butunligi va aniqligidir.



Download 2,2 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   93




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish