1. Alisher Navoiyning mumtoz poetikaga doir qarashlari aks etgan asarlari

SHarh: bu yaytda ollohning qanchalar buyuk zot ekanligi aytilgan.
Istilohlar: gard, ko’x. She’riy san’atlar: talmeh
Rahulloh-Iso Masih,
xuffosh-ko’rshapalak,
rah-yo’l,
gard-chang

191.Tashbih san'ati.

Ташбиҳ (ўхшатиш) маънавий санъатлар ичида энг фаолларидан бири
бўлиб, унинг моҳияти сўзларда ифодаланган икки ёки ундан ортиқ
нарса, ҳодиса ёки хусусиятни улар ўртасида мавжуд бўлган бирор
ўхшашлик, умумийлик (сифат, белги ёки функция) нуқгаи назаридан
қиёслашдан иборатдир. Ўхшатишдан мақсад эса тасвир объекти бўлган
предмет ёки ҳодисани ёхуд уларнинг бирор хусусиятини ёрқинроқ тас-
вирлаш ва чуқурроқ очиб беришдир.
Ташбиҳ санъаткорга ўз таассуротларини, фикр ва кечинмаларини
образли равишда ёрқин баён қилиш учун чексиз имкониятлар беради.
Бинобарин, ёзувчининг ҳаётга кишилар ва воқеаларга муносабати, улар
орасидаги алоқа ва нозик боғланишларни сезиб олиш қуввати, унинг
ўзига хос мушоҳада усули ва ижодий оригиналлиги унинг ташбиҳлари-
да ҳам яққол кўринади.
Бадиий тафаккурнинг дастлабки элементларидан бири бўлмиш
ўхшатиш санъатининг илдизлари узоқларга бориб тақалади. Масалан,
бизгача етиб келган қадимги халқ оғзаки ижодиёти намуналарида тур-
ли шаклда ишлатилган кўплаб ўхшатишларни учратиш мумкин1.
«Девону луғотит турк»даги «Арсланлаю кўкаралим, кучи анин кавулсун»
(Арслондек наъра тортамиз, унинг кучини қуритамиз) каби шеърий парчаларни.
Ёзма адабиётнинг ривожланиш йўли поэтик воситалар (жумладан,
ташбиҳ)нинг ҳам тараққиёт тарихидир: асрлар давомида юзага келган
ташбиҳнинг хилма-хил кўринишлари бадиий тафаккурнинг ажойиб
кашфиёти ҳисобланади. Шунинг учун ҳам тарихий поэтикага доир асар-
ларда ташбиҳнинг таҳлили муҳим ўрин тутади.
Араб ва форс шеърияти асосида яратилган илми бадеъга доир асар-
ларда ташбиҳга катга аҳамият берилган. Ташбиҳ ўзбек шеърияти мате-
риаллари асосида кам ўрганилган. Шунинг учун ҳам ҳозирча бу борада
айрим умумий мулоҳазаларнигина баён қилиш мумкин.
Ташбиҳтўрт қисмдан таркиб топади: 1) мушаббаҳ (ўхшатилган нар-
са); 2) мушаббаҳунбиҳ (ўхшаётган нарса); 3) адоти ташбиҳ (ўхшатиш
воситаси); 4) важҳи ташбиҳ (ўхшатиш сабаби). Масалан, «Муҳаммад
шижоатда асрлондек эди» жумласида Муҳаммад мушаббаҳ, арслонму-
шаббаҳунбиҳ, декадоти ташбиҳ ва шижоат—важҳи ташбиҳдир.
Мумтоз шеъриятимизда ташбиҳ кўпинча -дек (-дай) қўшимчаси
ҳамда каби, ўхшаш, сингари, худди, гўё, бамисоли, мисли, андоқки, чу,
янглиғ сўзлари воситасида яратилган (мазкур воситаларнинг бир қисми
фаол, баъзилари эса пассив ҳисобланади).
Масалан:
Лола киби ёқут қадаҳ, йўқ тубига дурд,
Бир шиша май андоҳки аҳиқи яман эрди.
Биринчи мисрада қадаҳ—ўхшатилган, лола—ўхшалган, киби ўхша-
тиш воситаси, ёқут (қизиллик) ўхшатиш сабабидир. Кейинги мисрада
эса ташбиҳнинг бошқа элементлари мавжуд бўлгани ҳолда ўхшатиш
сабаби (тиниқлик, софлик) берилмаган (бироқ мазмунан англашилиб
туради).
Ўхшатилаётган нарса ёки ҳодисаларнинг бир-бири билан қай дара-
жа мос тушишига қараб ташбиҳни икки гуруҳга ажратиш мумкин:
Ташбиҳ ҳосил қилаётган ҳар икки нарса ё ҳодиса бир-бири билан
ҳамма жиҳатдан ўхшатилса, бундай ўхшатиш ташбиҳи том (тўлиқ ўхша-
тиш) дейилади. Навоийнинг қуйидаги байтида хунрез жоҳил ташқи кўри-
ниши билан ҳам, моҳияти (функциясиқон тўкиш) билан ҳам қиличга
ўхшатилган:
Қатл ишида гарчи қиличдек самар,
Айлаб они шоҳ мурассаъ камар.
Навоийнинг қуйидаги байтларида ҳам тўлиқ ўхшатиш мавжуд:
Занбурнинг эви каби кўнглум тешук-тешук,
Лаълинг хаёли ҳар тешук ичинда бол экан.
Кимки бузар сафҳани бу номадек,
Бўйнин онинг узса бўлур хомадек.
Икки ҳодиса ёки нарса қиёс қилинганда, уларнинг айрим харак-
терли белги ва хусусиятларигина назарда тутилса (лоланинг қизилли-
ги, ҳилолнинг эгрилиги, туннинг қоралиги ва б.), булар тўлиқ бўлма-
ган ташбиҳ ҳисобланади. Бундай ташбиҳлар одатда кўп учрайди.
Ташбиҳ тузилиши, ички ва ташқи хусусиятларига кўра, бир нечта
кўринишга эга1:
1Ташбиҳи сареҳ (очиқ ўхшатиш; «Ҳадоиқ ус-сеҳр» ва «Жамъи мух-
тасар»да—ташбиҳи мутлақ). Бир нарса иккинчи бир нарсага ташбиҳ во-
ситалари ёрдамида тўғридан-тўғри ўхшатилади.
Юз уза сиймин занахдонингда хатти мушкбўй
Етқа қўйғон олмадин гўёки чиққон дуд эрур.
Чун лола кўксум доғ эрди қат-қат,
Ҳамдам тополмай айтурға ҳасрат.
Боғларда сенсиз, эй сарвқомат,
Ҳумрицек этдим оҳу надомат.
(Муқимий)
Атлас кўйлак мавжи кўкраги узра
Сувда анор қалқиб оққан сингари.
( Ойбек)
2. Ташбиҳи машрут (шартли ўхшатиш). Шоир бир нарса ёки ҳодиса-
ни бошқа бирига маълум шарт билан ўхшатади. Бу ўринда са қўшимча-
си ҳамда агар (гар, ар, агарда) каби сўзлар иштирок этади:
Фалакнинг ойи юзунгга муиюбиҳ ўлғай, агар
Оғзи Суҳову Зуҳалдин юзинда хол ўлғай.
(Навоий)
Юзунгни меҳри ховар деб аташга иштиёқим бор,
Кўзу қоишнгни қуёшда бўлса гар нииюнаси.
( Олим)

193. Javob

Oдaмзoд вужуди oсмoнининг жaҳoнни ёритaр юлдузлaри вa инсoн зoтигa xoс бўлгaн
кoннинг бeҳисoб жaвҳaрлaри бўлгaн сўз тaърифидa вa бaxт юлдузлaрининг бир-бири билaн
яқинлaшиши яxши бeлги кўргaзгaни ҳaмдa қиммaтбaҳo жaвҳaрлaрнинг бир-бири билaн
яқинлaшуви ёқимли туюлгaнидaн нaзм тaркибини нaср тaртибидaн oртиқ кўриш ҳaқидa
Сўз гaвҳaрининг шaрaфи шунчaлaр юъксaкки, гaвҳaрдeк қиммaтбaҳo нaрсa ҳaм унгa сaдaф
бўлa oлмaйди. Тўрт сaдaф32
ичидaги гaвҳaргa қути ҳaм шу сўз, етти қaвaт oсмoн юлдузлaрининг
буржлaри ҳaм шу сўздир.
Инсoн кўнгли қaйси тoмoнгa бoқмaсин, жaҳoн бoғчaсидa юз xил янги гуллaрни кўрaркaн,
улaр бaрчaси бир вaқтлaр сирли йўқликнинг гулшaнидa яширингaн, ғунчaлaр ҳaм ҳaммaси
oчилмaгaн хoлдa эди. Aзaлият тoғидaн мaйин шaбaдa эсa бoшлaши билaн жaҳoн бoғидaги
шунчa гуллaр oчилиб кeтди. Бу oддий шaбaдa эмaс, гуллaр сoчувчи шaбaдa бўлиб, у нaъмaтaк вa
ундaн тўкилгaн гул япрoғигa ўxшaб кeтaди. Шу икки нaрсaни дoнишмaнд oдaм бир-биригa
ёпиштирсa, «кoфу нун» хoсил бўлaди
33. Дунёдaги ҳaммa бир-биригa бoғлиқ вa бoғлиқ бўлмaгaн
нaрсaлaр - бaрчaси шу «кoф» вa «нун»нинг бoлaлaри, ўшaндaн oaвдo бўлгaнлaр. Бу бoлaлaр янa
ҳисoбсиз бoлaлaр кўриб, бoлa ўзи ҳaм oтa, ҳaм ўғилгa aйлaнди. Уни сўз билaн қaндaй мaқтaш
мумкин? Axир, нимa дeйилсa ҳaм унинг ўзини ўзи билaн мaқтaлгaн бўлaди-дa!
Сўз жoн бўлиб, руҳ унинг қoлипидир. Тaнидa руҳи бoр oдaм дoим унгa эхтиёж сeзaди. Сўз
дунёдa бoр бaрчa кўнгиллaрнинг қутисидaги жaвҳaр, ҳaммaнинг oғиз қутисидaги қиммaтбaҳo
гaвҳaрдир. Aгaр тил бaмисoли бир пўлaт xaнжaр бўлсa, сўз унгa қaдaлгaн инжулaрдир. Тил шу
чaмaннинг oчилгaн лoлaси бўлсa, сўз дурлaри унгa қўнгaн шaбнaмлaрдир. Сўз ўлгaн oдaмнинг
тaнaсигa пoк руҳ бaғишлaйди. Сўздaн тaндaги тирик руҳ хaлoк бўлиши мумкин.
Яxши сўз билaн oигaнни тирилтирa oлгaни учун Исo пaйғaмбaр ўзини «Жoнбaxш» дeгaн
лaқaб билaн aтaгaн. Сўз туфaйли Xaлил ўзини ўтгa тaшлaгaн; Жaбрaил ҳaм сўз юкигa ҳaммoл
бoигaн. Тaнгри инсoнни сирлaр xaзинaси дaрaжaсигa кўтaргaн экaн, уни сўзлaш қoбилиятигa эгa
бoигaни учун ҳaйвoнлaрдaн oртиқ қилиб ярaтди.
Ғунчa oғизлик, ширин лaб жoнoн гaпирмaсдaн лaбини ёпиб туриб oлсa, унинг мaйдaй тoтли
лaъли лaблaри aқлни мaст қилсa, мaстлик у ёқдa турсин, мaйпaрaст қилиб қўйсa ҳaм, тaшқи
кўриниши билaн oсмoндaгиъoй бўлсa ҳaм дeвoрдaги сурaт билaн унинг кўриниши ўртaсидa
фaрқ йўқ.
Чирoйдa юзи oйнинг рaшкини кeлтирмaсa ҳaм, лaългa ўxшaш лaблaри шaкaрдoн бўлмaсa
31 Нaвoий бу ўриндa уч aзизнинг пoдшoх зулмидaн қoчиб, бир ғoргa яширингaни, улaргa бир ит ҳaм эргaшиб, яxшилaргa эргaшгaни учун aзизлaр хисoбигa қўшилиб қoлгaни хaқидaги мaшхур aфсoнaгa ишoрa қилмoқдa.
32 Тўрт сaдaф- сув, хaвo, ўт, тупрoқ.
33 Aрaбчa «к» вa «н» хaрфи бир-биригa қўшилсa, «кун!» бўлиб, «ярaл!» «бунёд бўл!» дeгaн мaънoлaрни билдирaди.
ҳaм, ғaмзaси билaн бирoвлaргa ўқ oтмaсa ҳaм, шундaй қилиб киприклaри сaфини кaмaйтирмaсa
ҳaм, ўз гўзaллиги билaн тaлoнчи вa тaннoз эмaс эсa-дa, ундa фaқaт тўғри ҳусн билaн нoз бўлсa,
лeкин пўписa билaн сўзлaётгaн чoғидa, тили aччиқ бўлсa ҳaм, жaвoби ширин бўлсa, ўзичa
фитнaлaр қилсa, турли вaъдa вa xaбaрлaр кeлтирсa, дaшнoмлaр бeриб, aқлни мaст қилсa, шундaй
мaлoҳaт устигa янa ёлғoнчилик қилсa, ёлғoнчилиги ярaнггa туз сeпиб турсa - бундaй
aлaнгaлaрдa ким ёнишни истaмaйди?! Вa бундaй ярaгa ким ҳaм дaвo қилa oлaди?!
У ўз ҳусни билaн ибoдaт қилувчини ҳaм йўлдaн oздирсa, ҳуснигa ширин сўзлиги зeб бeриб
турсa, шу ҳусну мaлoҳaт билaн гaпириб, ўткир сўзлигини қoидa билaн бaён этсa -бундaй гўзaл
бутун oдaмзoд жинсигa ўт ёқaди, бутун oдaмзoдни эмaс, бутун oлaмни ёндирaди. Ҳaр лaҳзaдa
oдaмлaрни ўлдириб, куйдирaди, инсoн зoти бoрки, ҳaммaсини ўртaйди.
Бaзмдa ҳaр қaндaй сoзaндa дилкaш куйлaми ижрo этиб, куйдa қaнчa яxши тaкрoрлaр,
мaшқдa қaнчa яxши нaқaрoтлaр бўлмaсин, тушунгaн oдaмлaр ундaн тўлa қaнoaтлaнaдилaр. Куй
ижрoси чўзилиб кeтсa, улaргa мaлoл ҳaм кeлaди. Бу куй oрaсидa жoйини тoпиб, Нaвoий сўзи
билaн бир ғaзaл aшулa қилиб aйтилсa, сўзлaр oлoв пуркaб, тинглoвчилaр қaлбини мунг билaн
эзсa, у вaқтдa сeн бaзмдaги тўпoлoнни кўр! Мaйxoнaдaги ғaвғoлaрни тoмoшa қил! Ёқa йиртиш
қaндaй бўлишини кўр, фиғoн тoртиб, ўзини ўлдиргaнлaргa бoқ!
Дурнинг бир дoнaси билaн бoғлиқ гaпгa ишoнмa, сўзни жaҳoн дeнгизидaги ҳaқиқий дурдoнa дeб

195
Muzakkiri ahbob» Davlatshoh Samarqandiyning «Tazkirat ush-shuaro» va Navoiyning «Majolis un-nafois» asarlaridan keyingi uchinchi tazkira deb hisoblanadi va bu asar makola, to‘rt bob va xotimadan iborat. Asarning dunyo qo‘lyozma nusxalaridan 14 tasi ma’lum. Tazkirani o‘zbek tiliga adabiyotshunos olim Ismoil Bekjon tarjima qilgan (1993). Qo‘lyozma nusxalari O‘zbekiston FA Sharqshunoslik instituti qo‘lyozmalar fondida saqlanadi…

Ushbu tazkirada XVI asr Movarounnahr, Afg‘oniston, Eron, Turkiya, Sharqiy Turkiston va Hindistonda yashagan 288 shoir haqidagi ma’lumotlar joy olgan. Ular orasida Bobur, Muhammad Solih, Hiloliy, Majlisiy, Xoja, Shayboniy, Ubaydiy, Komron, Bayramxon, Mushfiqiydek yirik so‘z san’atkorlari qatori adabiyotda o‘z iqtidoriga yarasha faoliyat ko‘rsatgan boshqa shoir hamda turli ijtimoiy tabaqaga mansub she’riyat ixlosmandlari nomini uchratamiz. Muallif Jomiy, Navoiy, Husayn Boyqaro, Husayn Voiz Koshifiy singari katta ijodiy avlod to‘g‘risida ham noyob fikrlar havola etgan. Asar qomusiy xususiyatga ega bo‘lib, unda Arslon Bob, Ahmad Yassaviy, Sulaymon Boqirg‘oniy, Zangi Oto, Shayx Xudoydod kabi tasavvuf iamoyandalari hasti, karomatlari hamda tarixiy voqealar, ilm-fan rivoji, san’atlar sohasidagi ixtiro, Makka, Isfahon, Rum, Yamkon shaharlaridagn me’morchilik mo‘’jizalari, tabiatdagi ajoyib-g‘aroyibotlar hikoya qilinadi.

196.Nazm ul-javohir” ruboiylari badiiyati

Hazrat Ali “Nasr ul-laoliy” hikmatlari nazmiy talqini bo‘lgan Alisher

Navoiyning “Nazm ul-javohir” ruboiylari o‘zining badiiy nafosati hamda
musiqiy ohangdorligi bilan o‘quvchiga estetik zavq bag‘ishlaydi. Shu o‘rinda
aytish mumkinki, Yoqubjon Is’hoqov o‘zining “Navoiy poetikasi” asarida
Hazrat Alisher Navoiyni turkiy adabiyotdagi ruboiy janrining ilk
asoschilaridan deya ta’kidlaydi: “Navoiy ruboiy janrida qalam tebratganda
o‘zbek adabiyotida bu janr bilan bog‘liq an’analar mavjud emas edi. Shuning
uchun ham Xondamir “Makorim ul-axloq”da shunday yozadi: “Ko‘rinishicha,
ul hazratdan ilgari hech kim turkiy tilda ruboiy aytmagan, har to‘rt misrai
qofiyadosh va radifdosh bo‘lganiga nima yetsin”
Bu ma’lumot ikki muhim masalaga aniqlik kiritishga yordam beradi.
Biri Navoiyning turkiy tildagi ruboiy janrining shakllanishida tutgan roli,
ikkinchisi esa Navoiy ruboiylari poetikasidagi o‘ziga xoslik masalasi”82
Demak, “Nazm ul-javohir” asari ruboiylari turkiy ruboiychilikning
yuqori bosqichga chiqishida yetakchi manba hisoblanar ekan, uning
badiiyati xususida to‘rt muhim xususiyatni ta’kidlab o‘tish joiz:
1. Asar muqaddimasi va asosiy qismida berilgan ruboiylarning barchasi to‘rt
misrasi ham qofiyadosh bo‘lgan taronaiy ruboiylardir;
2. Ushbu ruboiylarning aksariyatida radif ishtirok etadi;
3. “Nazm ul-javohir” ruboiylari vazn jihatidan ham rang-baranglikka ega;
4. “Nazm ul-javohir” asari ruboiylarida bir muncha she’riy san’atlar
qo‘llanganki, ular ushbu janr shakliy va ma’naviy nafosatini oshirishda
muhim ahamiyat kasb etadi.
“Nazm ul-javohir” ruboiylari 255 tani tashkil etar ekan, ularning 210
tasi radifli bo‘lib, shulardan 182 tasida radif bir so‘z bilan, 28 tasida ikki so‘z
bilan ifodalangan. Qolgan 45 ta ruboiyda radif ishtirok etmagan. “Nazm uljavohir” ruboiylari vazn jihatidan ham xilma-xil bo‘lib, asarda bir, ikki, uch,
hattoki, to‘rt vaznli ruboiylarni ham uchratamiz, lekin shunu ham ta’kidlab
o‘tish kerakki, ruboiylarning ko‘pchiligi hazaj bahrining axrab tarmog‘ida
bitilgan bo‘lib, bu uning o‘ynoqiligi, musiqiy ohangdorligi hamda o‘qilishiga
osonligi bilan izohlanadi.

197.
. «Muzakkiri ahbob» Maqola, to‘rt bob va Xotima qismlaridan tashkil topgan. Maqola qism shayboniylar va temuriylar, asosan, otasi va o‘zi zo‘r hurmat qilgan boburiylardan yetishib chiqqan shoirlarga bag‘ishlangan. To‘rtta bob ichida esa o‘rta osiyolik, xurosonlik, sharqiy turkistonlik, turkiyalik, ozarbayjonlik, hnndistonlik shoirlar hayoti va njodi haqidagi qimmatli ma’lumotlar joy olgan. Tazkiraning Xotima qismi muallifning she’r yozgan ota-bobolari, amaki va yaqin qarindosh-urug‘lari to‘g‘risida hikoya qiladi.

Nisoriy tazkirada shoirlar hayoti va ijodiga doir ma’lumotlarni shunchaki havola qilibgina qolmay, adabiyot nazariyasi, xususan she’riyat masalalariga ham to‘xtalib, o‘rni bilan o‘z munosabatini bildirib o‘tadi.
Nisoriy she’riyatda yetakchi omilni shakl yetukligi deb qaraydi va tazkirada masnu’ she’rlar, «mushkila» uslubidagi namunalarni ko‘proq keltirib, bundan she’r ijodkorlarini maqtaydi. Biroq u mazmunni shakldan ajratib qo‘ymaydi va bu haqda quyidagicha yozadn:
Ba lafzi xub ma’ni darj kun, v-arna che hosil z-on
Ki Yusufro bar kashy az choh, andozy ba zindonash.
(Mazmuni: Yaxshi so‘z bilan ma’nolarnn yoz, bo‘lmasa undan ne foyda, bu xuddi Yusufni quduqdan chiqarib, znndonga tashlaganday gap.)
Tazkirada shoirlar ijodidan keltirilgan namunalar orqali muallifning ijtimoiy-siyosiy, adabiy-estetik qarashlari ham aamoyon bo‘ladi.
Nisoriynnng shoirlar ijodini baholashdagi mezonlaridan yana biri ularning hajv sohasidagi faoliyatini ko‘rsatishdir. Tazkiranavis bu turdagi she’rlarga murojaat qilarkan, hajvchi ijodkorlar tanqid tig‘ining kimga, jamiyatdagi qaysi illatlarga qaratilganini ochib berishga intiladi. Shu sababli u Ogahiy, Xovarin, Sharif Tabriziy kabilarniig hajviy she’rlari ta’rifiga mufassal to‘xtaladi.

198.Musaddas (arabcha: oltilik) - har bir bandi olti misradan iborat boʻlgan sheʻr. Musaddaslar ikki xil boʻladi. Musaddas, shuningdek, musammat xillaridan biri. Aruzningturli vaznlarida, turli mavzularda yoziladi, a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-b-a, v-v-v-v-v-asr.. yoxud takror, tarje misralari, baytlari boʻlsa — a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-b-a, v-v-vv-v-a; a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-a-a, v-v-v-v-a-a tarzida qofiyalanib keladi. M.da ham musammatlarning boshqa xillaridagi kabi shoir yoxud ikki shoir taxallusi keltiriladi. Shu taxalluslarga qarab M. sheʼr mustaqil yoki tazmin usulida yaratilganligi aniqlanib olinadi. Birinchi usulda shoir oʻzining miyeralaridan iborat oltiliklar yaratadi. U sheʼriy devon, majmua va bayozlarda baʼzan "tabʼi xud (oʻzining) M." izohi bilan berilgan. Ikkinchi usulda esa shoir oʻziga yoqqan ustoz yoki zamondosh shoir yoxud oʻz gʻazalidan tanlab, shu gʻazal baytlari oldidan unga toʻrt-toʻrt yangi miyeralar qoʻshib, gʻazal baytlarini oltiliklarga aylantirganlar. 17—20-asrlarda yashab ijod etgan shoirlardan Mashrab, Nishotiy, Uvaysiy, Munis, Huvaydo, Amiriy, Ogahiy, Nodira, Furqat, Avaz, Sidqiy Xondayliqiy, Tabibiy, Kamiy va boshqa M.lar yozishgan. Oʻzbek sheʼriyatidagi M.lar orasida, ayniqsa, Furqat qalamiga mansub "Sayding qoʻyaber, sayyod", "Etmadim", "Uch harobotiy" M.lari davr ruxining ifodalanishi, ijtimoiy mazmunining chukurligi, poetik jihatlarining oʻziga xosligi bilan ajralib turadi.[1]

Mustaqil yaratilgan musaddaslar.

Oʻzga shoir tomonidan yaratilgan gʻazallarning vazni va qofiyasiga mos yaratilgan musaddaslar.

Qofiyalanishi: a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-b-asr.. yoki a-a-a-a-a-a, b-b-b-b-a-asr..

Misol: Sayding qoʻya ber, sayyod...
Sayding1 qoʻya ber, sayyod, sayyora ekan mendek, -a
Ol domini2 boʻynidin, bechora ekan mendek, -a
Oʻz yorini topmasdan ovora ekan mendek, -a
Iqboli nigun, baxti ham qora ekan mendek, -a
Hijron oʻtidin jismi koʻp yora ekan mendek, -a
Kuygan jigari-bagʻri sadpora ekan mendek. -a
Kes rishtanikim, qilsun chapaklar otib jasta3, -b
Hajrida alam tortib, boʻldi jigari xasta, -b
Togʻlarga chiqib boʻlsun yori bilan payvasta, -b
Kel, kuyma balo domi birla ani pobasta4. -b
Hijron oʻqidin jismi koʻp yora ekan mendek, -a
Kuygan jigari - bagʻri sadpora ekan mendek. -a

199