1. Afg’oniston haqida umumiy ma’lumot

Xorijiy kuchlar
Xitoyning mintaqada o‘yinchi bo‘lishni xohlayotgani haqida ko‘plab ma'lumotlar bor. G‘arb davlatlariga qaraganda «Tolibon» bilan yaxshi aloqada bo‘lgan Xitoy, agar tashkilot hokimiyatni o‘z qo‘lida turib tura olsa, bundan foyda ko‘rishi mumkin.
Boshqa tomondan, Xitoy kompaniyalari ilgari mis va tabiiy gaz operatsiyalarini o‘tkazish bo‘yicha ba'zi shartnomalar imzolagan bo‘lishsa-da, bu borada unchalik katta yutuqlarga erishilmadi.
Ikki davlat o‘rtasidagi chegara qisqa ekani hisobga olinsa, mavjud imkoniyatlar Xitoyning e'tiborini jalb qiladi.
Xitoyning barcha xususiy yoki davlatga oid tashkilotlari Afg‘onistondagi faoliyat muvaffaqiyatli bo‘lishiga ishonch hosil qilishni istaydi. Agar xavfsizlik muammolari va korrupsiya kabi omillar bu resurslardan yetarli darajada foydalanishga to‘sqinlik qiladi, deb hisoblashsa, ular har qanday va'dani berishdan o‘zlarini tiyishadi.
«Tolibon» avvalgi Afg‘oniston ma'muriyatiga qaraganda kerakli sharoitlarni yaratishda moslashuvchan bo‘ladimi? Xitoy yoki boshqa mamlakatlardan kelgan potensial sarmoyadorlarning xayolidagi asosiy savol shu.
Afg‘oniston iqtisodiyotining kelajagiga ta'sir ko‘rsatadigan yana bir omil – ayollarning mehnat hayotidagi ishtirokidir.
So‘nggi o‘n yil ichida 15 yoshdan oshgan ayollarning ishchi kuchidagi ishtirok ko‘rsatkichi sezilarli darajada oshgan bo‘lsa-da, 2019 yilda e'lon qilingan ma'lumotlarga ko‘ra, 22 foiz bo‘lgan bu ko‘rsatkich hali ham xalqaro standartlardan past.
«Tolibon» davrida bu yutuqlarning yo‘qolish ehtimoli yuqori. Bu ham iqtisodiy manzarani buzadi.
Kelgusidagi qisqa muddatda iqtisodiy barqarorlik masalasida quyuq mavhumlik bor. Xabarlarga ko‘ra, ko‘plab odamlar banklardan pullarini olishga urinmoqda.
«Tolibon» bank menejyerlari, valuta savdogarlari va do‘kondorlarning hayoti va mol-mulki xavfsizligini himoya qilishini aytmoqda. Ammo xavfsizlik masalasida savol mavjudligining o‘ziyoq jiddiy muammodir. Investorlar Afg‘oniston iqtisodiyoti yurishda davom etishiga, mijozlar esa o‘z pullari xavfsizlikda ekaniga ishonishlari kerak. Bu esa darhol sodir bo‘ladigan jarayon emas.