1. adabiyotlar sharhi

Tovar-moddiy zahiralarini hisobga olishning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
- moddiy resurslar harakati bo'yicha barcha operatsiyalarni to'g'ri va o'z vaqtida hujjatlashtirish;
- moddiy resurslarni saqlash joylarida va harakatning barcha bosqichlarida saqlanishini nazorat qilish;
- ishlab chiqarish jarayonida moddiy resurslarni sarflashning belgilangan normalariga rioya etilishini nazorat qilish;
- korxona tomonidan foydalanilmayotgan va boshqa korxonalarga sotilishi kerak bo'lgan moddiy resurslarni o'z vaqtida aniqlash va hokazo.
Korxonada moddiy resurslarning xavfsizligi va oqilona ishlatilishi ustidan samarali nazoratni amalga oshirish uchun zarur shart-sharoitlar quyidagilardan iborat:
- moddiy-texnik ta'minotni to'g'ri tashkil etish;
ombor va tortish moslamalarining rasmiy holati;
mahsulot birligiga moddiy resurslar sarflanishining progressiv normalarining mavjudligi;
Inventarizatsiya ob'ektlarining zaxiralari ma'muriyat tomonidan belgilangan standartlarga mos kelishi kerak. Standartlarni belgilashda ular ishlab chiqarishning rejalashtirilgan hajmlarini, moddiy boyliklar narxlarining joriy dinamikasini, etkazib beruvchilar va transport tashkilotlarining ishonchliligini, sotib olingan xom ashyo va materiallarning o'ziga xos xususiyatlarini, mahsulotlarni saqlash joylarining mavjudligini hisobga oladi. tashkil etish va boshqa bir qator omillar.
Ta'minot va ishlab chiqarish jarayonini yuqori darajada tashkil etish bilan tashkilotlar tovar-moddiy zaxiralarning minimal standartlarini belgilashga intilishi kerak, bu esa saqlash va sug'urtalash paytida etkazilgan zararni kamaytirishga va aylanma mablag'lardan daromadlarni oshirishga imkon beradi.
Xom ashyo va materiallarning ishlab chiqarish jarayonida sarflanishi deganda ularning ishlab chiqarish jarayonida bevosita sarflanishi tushuniladi. Xom-ashyo va materiallarni do'konlarning omborlariga chiqarish ishlab chiqarishga sarflanadigan xarajatlar sifatida emas, balki moddiy qadriyatlar harakati sifatida qaraladi.
Materiallardan oqilona foydalanishni nazorat qilishning muhim sharti ularni belgilangan limitlar asosida me'yorlash va chiqarishdir. Limitlar ishlab chiqarish hajmi va mahsulot birligiga materiallar sarfi normalari bo'yicha rejalashtirish bo'limi ma'lumotlari asosida ta'minot bo'limlari tomonidan hisoblanadi.
Korxonaning barcha xizmatlarida ombordan materiallarni qabul qilish va chiqarish uchun hujjatlarni imzolash, shuningdek ularni korxonadan olib chiqishga ruxsat berish huquqi berilgan mansabdor shaxslar ro'yxati bo'lishi kerak. Chiqarilgan materiallar aniq tortilishi, o'lchanishi va hisoblanishi kerak.
Materiallarning chiqarilishini hujjatlashtirish tartibi, birinchi navbatda, ishlab chiqarishni tashkil etish, iste'mol qilish yo'nalishi va chiqarish davriyligiga bog'liq.
Ishlab chiqarish uchun materiallarning iste'moli birlamchi hujjatlar (talab - yo'l varaqasi, yo'l-yo'riq varaqasi, limit-to'siq kartasi) bo'yicha aniqlanadi.
Tovar-moddiy zaxiralarning tasnifi. Ishlab chiqarish korxonalarida juda ko'p turli xil moddiy resurslar qo'llaniladi. Ulardan ba'zilari ishlab chiqarish jarayonida to'liq iste'mol qilinadi (xom ashyo va asosiy materiallar, yarim tayyor mahsulotlar, butlovchi qismlar va boshqalar), boshqalari faqat shaklini o'zgartiradi (moylash materiallari, laklar, bo'yoqlar), boshqalari tashqi o'zgarishlarsiz mahsulotlar tarkibiga kiradi. (ehtiyot qismlar). Ishlab chiqarish jarayonida funktsional roli va maqsadiga qarab, ular quyidagi guruhlarga bo'linadi:
Xom ashyo va asosiy materiallar mehnat ob'ekti bo'lib, undan mahsulot tayyorlanadi va mahsulotning moddiy asosini tashkil qiladi.
Masalan: pivo ishlab chiqarish jarayonida xomashyoga arpa, solod, hop, guruch, shakar, makkajoʻxori yormasi kiradi.
Yordamchi materiallar - xom ashyo va asosiy materiallarga ta'sir qilish, mahsulotga ma'lum iste'mol xususiyatlarini berish yoki asbobni saqlash va parvarish qilish va ishlab chiqarish jarayonini osonlashtirish uchun ishlatiladi. Pivo sanoatida bular: toj qopqoqlari, gliselgur teglari, filtrli karton va boshqalar.
Shuni esda tutish kerakki, materiallarni asosiy va yordamchiga bo'lish shartli va ko'pincha faqat har xil turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan material miqdoriga bog'liq.
Sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar boshqa korxona tomonidan ishlab chiqarilgan va keyinchalik ushbu korxonada qayta ishlash uchun mo'ljallangan mehnat ob'ektlari hisoblanadi. Mahsulot ishlab chiqarishda ular asosiy materiallar bilan bir xil rol o'ynaydi, ya'ni moddiy asosni tashkil qiladi.
Qaytariladigan ishlab chiqarish chiqindilari - dastlabki xom ashyo va materiallarning (talaşlar, talaşlar) iste'mol xususiyatlarini to'liq yoki qisman yo'qotgan, ularni tayyor mahsulotga aylantirish jarayonida hosil bo'lgan xom ashyo va materiallar qoldiqlari. Pivo ishlab chiqarishda qaytariladigan chiqindilarga quyidagilar kiradi: donlar, skrininglar, pivo xamirturushlari.
Yordamchi materiallar guruhidan yoqilg'i, qadoqlash va qadoqlash materiallari, ehtiyot qismlar ulardan foydalanishning o'ziga xos xususiyatlariga ko'ra alohida ajralib turadi.
Yoqilg'i texnologik (texnologik maqsadlar uchun), motor (yoqilg'i) va maishiy (isitish uchun) bo'linadi.
Idishlar va qadoqlash materiallari - turli materiallar va mahsulotlarni (sumkalar, qutilar, qutilar) qadoqlash, tashish, saqlash uchun ishlatiladigan buyumlar.
Ehtiyot qismlar - mashina va jihozlarning eskirgan qismlarini ta'mirlash va almashtirish uchun ishlatiladi.