1 A. X. O‘roqov

10.2. Avtomobil yo‘llarini joriy ta’mirlash va saqlash bo‘yicha yillik ish 
hajmlarini rejalashtirish 
Yo‘llarni joriy ta’mirlash va saqlashni rejalashtirish, ishlar hajmini va 
nomenklaturasini aniqlaydigan ko‘p xildagi omillarni hisobga olish zaruratiga 
bog’liqdir. Avtomobil yo‘llarini joriy ta’mirlash va saqlash bo‘yicha ishlar hajmini 
aniqlashning mavjud uslublari qatoriga quyidagilar kiradi:
- iqtisod-matematika modellari va statistik qonuniyatlardan foydalanish 
orqali ishlar hajmini prognozlash; asbob-uskunalar yordamida o‘lchash orqali 
yo‘llarni davriy ko‘rikdan o‘tkazish, shu bilan birga ilgarigi yillardagi hisobga 
olish va hisobotlar ma’lumotlaridan foydalanish; ekspert baholash uslubi; davriylik 
tizimi asosida ishlar hajmini aniqlash. 
Mazkur Qoidalarda joriy ta’mirlash saqlash ishlarini rejalashtirish, ishlar 
hajmini, mashina va materiallarga, ishchi kuchiga bo‘lgan ehtiyojni aniqlash 
asosida, butun-boshli yo‘l-ekspluatastiya korxonasi bo‘yicha (TYEK) va uning 
quyi bo‘linmalarida davriy tizim qabul qilingan. U shunga asoslganki, har qaysi ish 

---

400 
turi ta’mirlangan yo‘l bo‘lagida ma’lum bir vaqt oralig’dan keyin vaqti-vaqti bilan 
takrorlanadi.
Davriylik tizimi asosida rejani ishlab chiqishning birinchi bosqichi,
avtomobil yo‘llarini joriy ta’mirlash va saqlash doirasida bajarilishi lozim bo‘lgan 
hamma ish turlari hisobga olingan, ishlarning barqaror nomenklaturasini tuzish 
hisoblanadi. Har qaysi ish turi bo‘yicha davrning davomiyligi P va davr 
koeffistienti K ko‘rsatkichlari aniqlanadi. Davr davomiyligi P vaqtning oralig’ini 
tavsiflaydi. Bu vaqt oralig’ida mazkur ish yo‘lning usha bo‘lagida takrorlanadi va 
bu yillar hisobida o‘lchanadi. Davr koeffistienti K, rejali yilda joriy ta’mirlash 
bilan yo‘l elementining (yoki uning qaysi ulushi) umumiy hajmi necha marta
ta’mirlanishi zarurligini ko‘rsatadi, mazkur koeffistient P kattaligiga teskari ifoda 
bilan aniqlanadi K=1/P.
Davriylik ko‘rsatkichi bajarilgan ishlarni hisobga olish ma’lumotlarini 
statistik qayta ishlash asosida yoki ekspertlar so‘rovnomasi bo‘yicha aniqlanadi. 
Ekspertlar sifatida yo‘l ekspluatastiya korxonasining tajribali yo‘l ustalari va 
muhandis-texnik xodimlari olinadi. Rejalashtirishning keyingi bosqichi, yo‘l 
elementlarini ta’mirlashning zarur yillik hajmini haqiqiy o‘lchashda aniqlash 
hisoblanadi. Bunda K kattaligini elementning umumiy hajmiga (m, m
2
, dona va 
shunga o‘xshashda) ko‘paytiriladi. Masalan, qora qoplamani o‘yiq ta’mirlash 
uchun ishlarni bajarish davriyligi (yiliga bir, ikki va uch marta, K koeffistienti) 
qoplama holatini baholashdan kelib chiqib aniqlangan. O‘yiq ta’mirlashda yo‘lning 
7 km bo‘lagi "II" holatdagi bahoga va 53 km bo‘lagi "III" holatdagi bahoga ega, 
rejali topshiriqni bajarish uchun quyidagi hisoblashni amalga oshirish lozim: 
7x1+53x2, bundan kelib chiqadiki, yil davomida 113 km qoplamani o‘yiq 
ta’mirlash zarur.
Qatnov qismi kengligi 7,5 m bo‘lganda, ta’mirlanayotgan qoplama maydoni 
847,5 ming m
2
ni tashkil qiladi. Cho‘qurlar maydoni ikkala yo‘l bo‘lagida 
qoplama ustki yuzasining 1,5% ni tashkil qiladi deb hisoblasak. Unda yillik o‘yiq 
ta’mirlash hajmi 12,713 ming m
2 
ni tashkil qiladi. O‘yiqlar cho‘qurligi 50 mm 
bo‘lganda issiq asfaltbeton qorishmasi (hajmiy og’irligi 2,25 t/m
3
) sarfi 
(ShNQ 

---

401 
4.02.68-07 ning E68-15-1 ga asosan)
me’yori 100 m
2
haqiqiy ta’mirlashga 
11,9
t 
ni tashkil qiladi. Shunday ekan, o‘yiq ta’mirlashga asfaltbeton qorishmasi sarfi 
quyidagiga teng: 12713x11,4:100=1449,28 t yiliga.
O‘yiq ta’mirlash uchun boshqa sarf-xarajatlar quyidagi jadval asosida 
aniqlanadi (ShNK 4.02.68-07).
10.1-jadval.