1 A. X. O‘roqov

Nazorat savollari
1.
Yo‘l poyi, yo‘l chetlari va yonbag'irlarni ta'mirlashda qanday ish turlari 
qo‘llaniladi? 
2.
Drenaj tizimini qanday ta'mirlash kerak? 
3.
Yo‘lda tubsiz jar nima va yo‘lning tubsiz qismini qanday tuzatish kerak? 
4.
Yo‘llar va aerodromlardagi nuqsonlarning sabablari va turlari qanday? 
5.
Yo‘l poyi va drenaj tizimini joriy ta'mirlash qanday? 
6.
Yo‘l poyining yo‘l chetlari va qiyaliklarini joriy ta'mirlash qanday? 
7.
Yo‘l va aerodromlarni joriy ta'mirlash texnologiyasini aytib bering? 
8.
Qoplamani sirt bilan ishlov berish qanday amalga oshiriladi? 
9.
Himoya qatlamlarini tiklash va qoplamning pürüzlülüğünü oshirish usullari 
nima? 
10.
Qoplamalarni va qattiq bo‘lmagan qoplamalarni tiklash rejimi nima? 
11.
Asfaltbeton qoplamani termal profillash texnologiyasini aytib bering? 
12.
Yo‘l sirtlari va aerodromlardagi yoriqlar va bo‘g'inlarni ta'mirlash nima? 
13.
Yo‘l sirtini tuzatish texnologiyasi qanday? 

---

318 
VII-BOB. AVTOMOBIL YO‘LLARINI MUKAMMAL TA’MIRLASH 
TEXNOLOGIYALARI
7.1. Yo‘l poyini va suv qochirish tizimini mukammal ta’mirlash 
Avtotransport vositalarining yo‘lga ta'siri yo‘l qurilishi va yo‘l poyida 
zuriqishlar va deformatsiyaga olib keladi, buning natijasida esa yo‘l poyida 
deformatsiyalar va buzilishlar yuzaga kelishi mumkin.
Bunga iqlim omillarining 
salbiy ta'siri (haddan tashqari haroratning oshoshi,botqoqliklar, muzlash va h.k) 
ham yo‘l poyining tez buzilishiga olib kelishi mumkin. Yo‘l poyini ta'mirlashda 
uning deformatsiyalangan va buzilgan elementlari tiklanadi.
Mustshkamlanmagan 
yo‘l chetlarini ta'mirlashda ularga kerakli ko‘ndalang nishabliklarni (50-60% 
gacha) berib, ularning ustki yuzasi tekis qilib rejalashtiradilar. Yo‘l poyini qurish 
ishlari uchun odatda gilli, qumli va qumli tuproqlardan yoki yo‘l chetlaridagi yaqin 
guruntlardan foydalaniladi.
Kengaytirilgan yo‘l poyi chetlaridagi qoplamalarning 
buziligan qismini va pastki qatlamlarni mustahkamlash ishlari olib boriladi. Ushbu 
ishlarni yo‘l bo‘yidagi qismlarni ta'mirlash bilan birlashtirish tavsiya etiladi.
Yon 
ariqlarni yog’ingarchilik va oqova suvlari bilan yuviladiga hollarda, yo‘l poyi va 
chetlari yuvilib ketganda, ular temir-beton elementlar yoki monolitik beton, 
asfaltlash, torflash va boshqa usullar bilan, oqim tezligini va tashilayotgan suv 
hajmini, tuproq turini hisobga olgan holda mustahkamlanadi.
Yo‘l poyini 
mustahkamlash va uning xizmat qilish muddatini oshirish uchun materiallar sarfini 
kamaytirish uchun strukturaga sintetik to‘quv yoki to‘quv bo‘lmagan turlarining 
qatlamlari kiritiladi.
Agar poydevorlar er osti suvlari bilan namlangan bo‘lsa, 
bo‘ylama drenaj teshiklari yo‘lning chegarasida joylashtirilishi kerak. Agar kerak 
bo‘lsa, drenaj tizimlari ta'mirlanadi, chaqilgantosh bilan yo‘l chetini, sug'orish 
tizimini mustahkamlash, drenaj tizimini tiklash, yuvilgan joylarni sozlash 
mashinalari yordamida amalga oshiriladi.
Ba'zi hollarda alohida drenajlar 
almashtiriladi, quduqlar ta'mirlanadi va filtr tizimi almashtiriladi. Yuk ko‘tarish 
joylarida tuproq qisman o‘zgartiriladi, mahkamlash materiallarining eritmalari 
AOK qilinadi va drenajlar ichlari tozalanadi. Ushbu ishlar yulka uchastkalarini 
almashtirish bilan bog'liq. 

---

319 
7.1-rasm. Yo‘l poyin uchastkasining mavjud yo‘l bilan bo‘ylama kesimi 
konstiruksiyasi: 
L - ko‘tarish qismining uzunligi; h - almashtirilgan qatlamning qalinligi;
1 - qo‘shni tiklanmaydigan maydonlarda yulka; 2 - yangi yulka; 3 - 
almashtirilgan tuproq; 4 - qullaniladigan sintetik material qatlami. 
 
7.2-rasm. Qirg'oq moslamasi bilan ikki tomonlama kengaytirish sxemasi 
(nuqta chizig'i mavjud yo‘lning ko‘ndalang profilini ko‘rsatadi; to‘ldirish maydoni 
qiyali bo‘ladi)