1-5 turlanishdagi otlar va 1-2 –guruh sifatlarining Nominativirus pluralis shaklini yasash

1-5 turlanishdagi otlar va 1-2 –guruh sifatlarining Nominativirus pluralis shaklini yasash

Nominativus Pluralis barcha mayllarning otlari va sifatlari, tegishli mayl va jinsning ism yoki sifatlarning oxiriga qo'shilishi bilan hosil bo'ladi:

Mayl	I	II		III		IV		V
Jins	f	m	n	m f	n	m	n		f
Oxiri	-ae	-i	-a	-es	-a(-ia)	-us	-ua		-es

Ismlar va qo'shimchalar i declension nomda qabul qilinadi.plur. oxir-oqibat-ae: Rosa alba - oq gul; Rosae albae - oq gullar; Lacerta brevicauda - qisqa bo'yli kertenkele; lacertae brevicaudae - kertenkele qisqa quyruq.

Ismlar va sifatlar II erkaklar jinsining pasayishi nomda qabul qilinadi.plur. oxir-oqibat-i, o'rta jins - oxir-a: ramus dexter - o'ng filial, rami dextri - o'ng filiallar; folium latum - keng barg, folia lata - keng barglar; ganglion oticum - quloq ganglioni, ganglia otica - quloq ganglionlari.
Nomning shakllanishi bilan.plur. III declension otlarning va sifatlarning asosini to'g'ri aniqlashga alohida e'tibor berish kerak. Shu asosda, erkak va ayol jinsining ismlari va sifatlari tugatish-es qo'shilishi kerak:

Nom.sing.	Asosiy	Nom.plur.
Anser albifrons Goose oq	Anser- albifront-	Anseres albifrontes goz oq-jigarrang
doimiy tish doimiy dens	dent- permanent-	doimiy tishlari doimiy dentes
margo old tomoni old	margin- anterior-	margines anteriores qirralarning old
radix filiformis ildiz filament shaklidagi	radic- filiform-	radices filiformes filament shaklidagi ildizlari

O'rta jinsning ismlari va sifatlari III declension-a yoki-ia sonlarini qabul qilishi mumkin.

Oxiri-ia qabul qiladi:

1. 
   Ismga ega bo'lgan ismlar.sing. o'tish: saytda harakatlanish, qidiruv:
   

hayvon, alis n-hayvon	animalia-hayvonlar
misol, aris n-namuna	explaria-namunalar
rete, is n-tarmoq	retia-tarmoq

2. 
   O'rta jinsning sifati ijobiy darajada:
   

articulare-qo'shma	articularia-qo'shma
biceps-ikki boshli	bicipitia-ikki boshli
impar-unpaired	imparia-unpaired
natans-suzuvchi	natantia-suzuvchi
simplex-oddiy	simplicia-oddiy

O'rta jinsning barcha boshqa ismlari III declension, shuningdek, O'rta sinfning sifatlari nomda qabul qilinadi.plur. oxiri-a:

crus anterius-old oyoq	crura anteriora-old oyoqlari
foramen majus-katta teshik	foramina majora - katta teshiklar

Ismlar IV erkaklar jinsining pasayishi nomda qabul qilinadi.plur. oxiri-us, o'rta jins-oxiri-ua:

fructus-meva	fructus-mevalar
Quercus-eman	Quercus-eman
cornu-shox, shox	cornua - shoxlar, shoxlar
genu-tizza qo'shma	genua-tizza qo'shimchalari

Ismlar V declension nomda qabul qilinadi.plur. oxiri-es:

qator, ei f-qator	qator-qatorlar
xususiyatlari, ei f-turi	xususiyatlari-turlari

Erkaklar jinsining otlari IV deklension va v declension otlari nomning shakllariga mos keladi.sing. va Nom.plur., ular, birinchi navbatda, ular bilan kelishilgan ta'rifni tashkil etuvchi sifatlar bilan ajralib turishi mumkin:

fructus maturus-etuk meva	fructus maturi-etuk meva
nova xususiyatlari-yangi ko'rinish	xususiyatlar novae-yangi turlar

So'zlarning ma'no va grammatik jihatidan o'xshashliklariga ko'ra ayrim leksikgrammatik turlarga bo'linishi natijasida hosil bo'lgan guruhlarga so'z turkumlari deb ataladi. Lotin tilida ham o'zbek tilidagidek mustaqil va yordamchi so'z turkumlari mavjud. Mustaqil so'z turkumlari: Nomen Substantivum - ot so'z turkumi Nomen Adjectivum - sifat so'z turkumi Verbum - fe'l so'z turkumi Pronomen - olmosh so'z turkumu Numerale - son so'z turkumi Adverbium - ravish so'z turkumi. Yordamchi so'z turkumlari : Praepositio - old ko'makchilar yoki predloglar Conjunctio - bog'lovchilar Interiectio - undov Particulae - yuklamalar

Predmetning ma'nosini ifodalaydigan va grammatik son,(egalik),rod, kelishik kategoriyalariga ega bo'lib, kim?, nima? savollariga javob beradigan mustaqil so'z turkumiga ot deyiladi. Otlarda uch xil grammatik rod bo'lib, ular quyidagilar : G E N U S Genus masculinum - muj rod ( m ) hortus,i,m-bog’, ager,i,m-dala. Genus femininum - jens.rod ( f ) puella, ae,f-qiz, dies,ei,f-kun. Genus neutrum - sred.rod ( n ) mare,is,n-dengiz, verbum,i,n-so’z 16 NUMERUS Otlar ikkita songa ega: Numerus singularis - birlik son. Otning birlik soni ot o'zagidan hosil bo'ladi. Lo’g’atda berilishi birlik sonidir.(a, us,er,ir, um, or, os, as, es, x,o, io,en, us, u, s,) Misol: pomum ,schola , uva, floris,amocus, magoster va boshqalar. Numerus pluralis - ko'plik son. Otning ko'plik soni ot o'zagiga qo'shimcha qo'shish orqali hosil qilinadi.(ae, i, a, es, a, u, ua,es) Misol: amocae, magostro, bella, mari, domus, fructus, dies.