1-2-ma’ruza

2. Suvni vaqt bo’yicha notekis sarflanishi 
 
Tajribalar  ko’rsatishicha,  ularning  xususiyati  bitta  shaharning  o’zida  ayrim 
yillar davomida va hattoki ayrim kecha kunduzlar davomida o’zgaruvchan bo’ladi. 
Sarflanadigan  suvning  bir  soatdagi  sarf  mikdori  aholining  umumiy  soniga, 
shahardagi  uylarning  obodonlik  darajasiga,  sanoat  korxonalarning  mavjudligi  va 
ularning  ish  tartibiga,  transport  tarmoqlarining  rivojlanganlik  darajasi  va 
boshqalarga bog’liqdir. 
 
Rasm  –  1  da  axoli  turar  –  joyida  kecha  kunduz  davomida  sarflanadigan 
suvning haqiqiy grafigi keltirilgan. 
 

---

 
Rasm - 1. Aholi turar joylarida kecha kunduzda sraflanadigan suv grafigi. 
 
Bu  grafik  orqali  yuqorida  keltirilgan  ayrim  omillarning  suv  istehmol  qilish 
tartibiga  tahsirini  kuzatish  mumkin.  Bunday  grafikni  tuzish  vaqtida  bir  soat 
davomida  istehmol  qilinadigan  suv  sarfi  o’zgarmas  deb  taxmin  qilinadi.  Bir  soat 
davomida  istehmol  qilinadigan  suv  sarfining  aholiga  talab  qilingan  miqdorda  suv 
yetkazib  berishga  yetarli  darajada  tahsir  qilmaydi.  Nasos  shahobchasi  hamda  suv 
bosim minorasidan suv bilan tahminlash tartibi belgilanadi. 
     Ikkinchi bosqich nasos shahobchasi (II - NSH) ning ishlash tartibini tanlash suv 
istehmoli grafigi asosida amalga oshiriladi. II - NSH ning suv uzatishi, obhekt suv 
istehmolidan  katta  bo’lgan  soatlarda  ortiqcha  suv  suv  bosim  minorasi  bakiga 
tushadi,  agar  II  -  NSH  ning  suv  uzatishi  obhekt  suv  istehmolidan  kam  bo’lgan 
soatlarda  esa  yetmayotgan  suv  suv  bosim  minorasi  bakidan  uzatiladi.  Bakning 
minimal sig’imini tahminlash uchun nasoslarning suv uzatish grafigini obhekt suv 
istehmoli grafigiga maksimal yaqinlashtirishga harakat kilinadi. Ammo nasoslarni 
tez  –  tez  o’chirib,  qo’shib  turish  nasos  shahobchasining  ishini  qiyinlashtiradi  va 
nasos agregatlarini boshqarishning elektr apparatlariga salg’biy tahsir ko’rsatadi.