1-2- ma’ruza. Mashina detallari va ish jihozlari

Zanjirli uzatmalar 
Zanjirli uzatma yetaklovchi 1 va yetaklanuvchi yulduzlardan 3 va ularni qamrab 
oluvchi zanjirlardan 2 tashkil topgan bo‘ladi. Bu uzatma, uzatish soni qiymati o‘zgarmagan 
holda ancha uzoq 8 m.gacha bo‘lgan o‘zaro parallel vallarga aylanma harakat uzatish uchun 
xizmat qiladi (1.13 va 1.14-rasmlar). 

---

1.13-rasm.Zanjirli uzatma. 
1.14 -rasm. Zanjirli uzatmalar. 
Tuzilishi jihatdan rolikli (1.13-rasm, б), vtulkali va tishli zanjirlar (1.13- rasm, в ) 
qo‘llaniladi. 
Zanjirli uzatmalar afzalliklari: o‘lchamlari aytarli katta emas, massasi kam, 
almashtirish oson, o‘qlararo masofaning chegaralanmaganligi, FIK yuqori. Kamchiligi: 
to‘satdan uzilib ketishi mumkin, yeyilish hisobiga uzayadi va qo‘shimcha taranglashni talab 
etadi, tezligi notekis (ayniqsa yulduzchalarning tishi kam bulsa), qimmat turadi va shovqin 
chiqarib ishlayd. 

---

Planetar uzatmalar 
O‘qlari bilan birgalikda harakatlanadigan qilindrik tishli g‘ildiraklardan iborat 
uzatmalar majmuasi 
planetar uzatmalar
deyiladi. 
Bunday uzatmalar tashqi tishlarga ega bo‘lgan markaziy g‘ildirak 
a,
uning atrofida 
vodilo 
N
vositasida o‘z o‘qi bilan birga aylanadigan g‘ildirak—satellit hamda asosiy 
g‘ildirak 
v
dan tuzilgan bo‘ladi (1.15-rasm). Satellitlarning markaziy g‘ildirak atrofidagi 
harakati planetalar harakatiga o‘xshash bo‘lganligidan bunday uzatmalar planetar uzatmalar 
deb ataladi. 
1.15-rasm. Planetar uzatmalar. 
1.4.
 
Mashina ish jihozlari 
1.5.
 
Kanatlar (yo‘g‘on arqonlar) 
1.6.
 
Kanatlar 
yuklarni ko‘tarishda, tushirishda va tashishda kuch uzatish uchun 
mo‘ljallangan bukiluvchan yuk ko‘tarish yoki tortish jihozlardir. Po‘lat sim va kanopdan 
tayyorlangan kanat (arqon)lar bo‘ladi. Qurilish mashinalaridan mustahkamligi yuqori, 
ishonchliligi yuqori bo‘lgan po‘lat arqonlar keng qo‘llaniladi.