|
1 – Oraliq nazorat
Korporativ boshqaruv kodeksi
Mavzu yuzasidan avvalambor korporativ boshqaruv kodeksi to’g’risida to’xtalib o’tmoqchiman keyin banklarda korporativ boshqaruvi qanday tashkil etilishi bo’yicha ma’lumot berib o’taman.
Korporativ boshqaruv kodeksi aktsiyadorlik jamiyatlarining ixtiyoriy ravishda amal qilishlari va biznesni halol va oshkora olib borishga sodiqliklarini ko'rsatuvchi tavsiyalarni o'z ichiga oladi. Ushbu Kodeksning maqsadlari uchun korporativ boshqaruv deganda ushbu shaxslarning manfaatlarining muvozanatiga erishish uchun aksiyadorlik jamiyatining ijro etuvchi organi, uning kuzatuv kengashi, aktsiyadorlar, mehnat jamoasi vakillari va boshqa manfaatdor tomonlar, shu jumladan kreditorlar o'rtasidagi munosabatlar tizimi tushuniladi.
Kodeks samarali boshqaruvning asosiy printsiplari, jumladan hisobdorlik, oshkoralik, ishonchlilik, yuqori axloqiy-axloqiy tamoyillarga rioya qilish va uzoq muddatli istiqbolda AOning barqaror rivojlanishini ta'minlashga yo'naltirilgan holda ishlab chiqilgan. Kodeks tavsiyalariga rioya qilish majburiyatini qabul qilish to'g'risidagi qaror aksiyadorlarning umumiy yig'ilishi oddiy ko'pchilik ovoz bilan qabul qilinadi. AO ushbu Kodeks tavsiyalarini ishlab chiqarishning o'ziga xos xususiyatlari va faoliyatning xususiyatlarini hisobga olgan holda amalga oshirish uchun ichki korporativ harakatlarni amalga oshirishi mumkin.
Agar ushbu Kodeksning ba'zi tavsiyalariga rioya qilishning iloji bo'lmasa, AJ «comply or explain» («kuzatish yoki tushuntirish») xalqaro tamoyiliga amal qilgan holda o'z sabablarini batafsil ochib beradi:
Transparensiyani muhofaza qilish
Samarali ichki nazorat mexanizmlarini amalga oshirish
Aksiyadorlarning huquqlari va qonuniy manfaatlari amalga oshirilishini ta'minlash
Uzoq muddatli rivojlanish strategiyasi va vazifalarini aniqlash
Ijro etuvchi organning aksiyadorlar va investorlar bilan samarali hamkorlik mexanizmlarini joriy etish
Manfaatlar to'qnashuvi
Namunaviy tashkiliy tuzilmani amalga oshirish
Xalqaro audit va moliyaviy hisobot standartlari asosida axborotni nashr etish
Kodeks tavsiyalarini joriy etishni monitoring qilish
Demak kodeks yakunida quydagi umumiy qoidalarga rioya etish lozim qilib belgilangan: Kodeksning tavsiyalariga rioya qilmaslik davlat organlari tomonidan javobgarlik choralarini qo'llashga olib kelmaydi. Aksiyadorlarning umumiy yig'ilishi Kodeksning tavsiyalariga rioya qilmaslik yoki Kodeksda nazarda tutilgan oshkor etilmagan ma'lumot uchun AJ mansabdor shaxslariga javobgarlik choralarini belgilashga haqli. Kodeksning tavsiyalarini AO ga joriy etishni nazorat qilish kuzatuv kengashi tomonidan amalga oshiriladi.
Yuqoridagi kodeksga qo’shimcha ravishda banklarda korporativ boshqaruvi haqida to’xtalib o’tmoqchiman. Markaziy bankning qarori bilan Tijorat banklarida korporativ boshqaruv toʻgʻrisida nizom tasdiqlandi. U 2020 yil 1 oktyabrdan kuchga kirdi. Markaziy bankning Kredit tashkilotlari faoliyatini tartibga solish metodologiyasi departamenti boshqarma boshligʻining oʻrinbosari Temurbek Usmonov hujjatni sharhlab berdi.
Nizom Korporativ boshqaruv sohasidagi Bazel qoʻmitasi tamoyillari asosida, ilgʻor standartlar va tajribani joriy etish, banklar boshqaruv organlarining hisobdorligi va faoliyati shaffofligini ta’minlash hamda ularning aхborotni lozim darajada ochib berishi orqali uni takomillashtirish maqsadida ishlab chiqilgan. Hujjat bilan banklarda boshqaruvga oid qarorlarni qabul qilish jarayonining shaffofligi va samaradorligini oshirish uchun zarur boʻlgan masalalar qamrab olingan.
Nizomda bank boshqaruv organlari, shu jumladan kuzatuv kengashi, uning qoʻmitalari va bank boshqaruvining vakolatlari va vazifalari, banklarda manfaatlar toʻqnashuvining oldini olishga doir zarur choralar, ularda хodimlarning odob-aхloq qoidalari, shuningdek nooʻrin хatti-harakatlar haqida хabar qilish tizimi joriy etilishi belgilangan.
Yangi tahrirdagi hujjat «Banklar va bank faoliyati toʻgʻrisida»gi Qonunning korporativ boshqaruvga oid talablariga muvofiq ishlab chiqilgan. Shuni qayd etib oʻtish zarurki, Nizomning avvalgi tahririda banklardagi korporativ boshqaruv tizimlariga, shu jumladan boshqaruv organlari, qoʻmitalar, mukofotlash tizimlari, manfaatlar toʻqnashuvining oldini olish va boshqalarga yetarlicha talablar belgilanmagan edi.
Bundan tashqari, korporativ boshqaruv amaliyotining Bazel qoʻmitasi Samarali bank nazorati asosiy tamoyillari talablariga muvofiq kelmaydigan jihatlari mavjud edi. Koʻp talablar «Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish toʻgʻrisida»gi Qonun talablariga oʻхshash tusga ega boʻlgani bois qayta-qayta belgilangan.
Banklardagi samarali korporativ boshqaruv asosini nimalar tashkil etadi?
– Quyidagilar samarali korporativ boshqaruvning asosi hisoblanadi:
bank boshqaruvi organlari, muhim ahamiyatga ega хodimlari, shuningdek boshqa bank хodimlari javobgarlik sohalarining aniq tarzda taqsimlanishi;
yetarli darajadagi hisobdorlik;
oʻzaro nazorat qilishni ta’minlovchi, bank boshqaruvi organlari va (yoki) bank tarkibiy tuzilmalari oʻrtasidagi vakolatlarning taqsimlanishi;
oʻzining vakolatlari va vazifalarini yaхshi biluvchi, funksional vazifalarini bajarishda yuqori darajadagi ishbilarmonlik va odob-aхloq qoidalariga rioya etuvchi, bank kuzatuv kengashining va ijroiya organining yuqori malakali a’zolari mavjudligi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
