расм
1- расм. Транзисторнинг кириш характеристикалари оиласини аниқлаш
Аниқланган IБ ва UБЭ қийматларини 1- жадвалга киритамиз. Бу қийматлар асосида BC547A транзисторининг кириш характеристикалари оиласи графигини тузамиз.
BC547A транзисторнинг УЭ схемасига мос равишда Uкэ = 0 В ва Uкэ = 10 В бўлганда Iб = f(Uбэ) кириш характеристикалари оиласи
1-жадвал
UКЭ=0В
|
UКЭ=10В
|
IБ, мкА
|
UБЭ, мВ
|
IБ, мкА
|
UБЭ, мВ
|
25
|
546
|
25
|
652
|
50
|
566
|
50
|
673
|
75
|
578
|
75
|
685
|
100
|
587
|
100
|
694
|
125
|
593
|
125
|
701
|
150
|
599
|
150
|
706
|
175
|
603
|
175
|
711
|
200
|
607
|
200
|
715
|
250
|
614
|
250
|
721
|
300
|
620
|
300
|
727
|
350
|
624
|
350
|
731
|
400
|
628
|
400
|
736
|
Берилган қийматлар асосида Iб = f(Uбэ) кириш характеристикалари оиласи графигини чизамиз (2- расм).
(2- расм). BC547A транзисторининг Iб = f(Uбэ) кириш характеристикалари оиласи графиги
УЭ схемасига асосан BC547A транзисторининг чиқиш характеристикалари, яъни Iб = const бўлганида Iк = f(Uкэ) боғлиқлик оиласи графигини тузиш.
Транзистор параметрларини аниқлаш учун 2 схема йиғилади (3- расм)
3-расм. Транзисторнинг чиқиш характеристикалари оиласини аниқлаш
База токининг Iб = 25 мкА; Iб = 50 мкА; Iб = 75 мкА; Iб = 100 мкА; Iб = 125 мкА; Iб = 150 мкА қийматларида транзисторнинг коллектор токи Iк ва коллектор ва эмиттер орасидаги кучланиш Uкэ олинган қийматларини 2-жадвалга киритамиз. Бу қийматлар асосида BC547A транзисторнинг чиқиш характеристикалари оиласи Iб = const бўлганда Iк = f(Uкэ) графиги тузилади.
BC547A транзисторининг чиқиш характеристикалари оиласи
Iк = f(Uкэ)
2-жадвал
UКЭ
|
IБ=25 мкА бўлганда
IК
|
IБ=50мкА бўлганда
IК
|
IБ=75 мкА бўлганда
IК
|
IБ=100мкА бўлганда
IК
|
IБ=125 мкА бўлганда
IК
|
IБ=150мкА бўлганда
IК
|
0
|
0,194
|
0,474
|
0,79
|
1,112
|
1,484
|
1,853
|
0,5
|
2,637
|
5,446
|
8,059
|
10,47
|
12,703
|
14,786
|
1,0
|
2,859
|
5,933
|
8,805
|
11,465
|
13,936
|
16,245
|
2,0
|
3,303
|
6,905
|
10,298
|
13,456
|
16,402
|
19,166
|
3,0
|
3,748
|
7,878
|
11,791
|
15,447
|
18,868
|
22,086
|
4,0
|
4,192
|
8,851
|
13,284
|
17,437
|
21,334
|
25,006
|
5,0
|
4,636
|
9,824
|
14,776
|
19,428
|
23,8
|
27,925
|
6,0
|
5,08
|
10,797
|
16,269
|
21,419
|
26,266
|
30,845
|
7,0
|
5,523
|
11,77
|
17,762
|
23,409
|
28,732
|
33,766
|
8,0
|
5,967
|
12,743
|
19,254
|
25,4
|
31,198
|
36,686
|
9,0
|
6,411
|
13,716
|
29,747
|
27,391
|
33,664
|
39,605
|
10
|
6,855
|
14,689
|
22,24
|
29,382
|
36,13
|
42,526
|
15
|
9,075
|
19,554
|
29,703
|
39,335
|
48,46
|
57,125
|
20
|
11,296
|
24,419
|
37,167
|
49,289
|
60,79
|
71,725
|
Транзисторнинг чиқиш характеристикалари оиласи Iк = f(Uкэ) графигини тузамиз (4-расм).
4-расм. BC547A транзисторнинг чиқиш характеристикалари оиласи
Iк = f(Uкэ) графиги
1.2 BC547А транзисторининг умумий эмиттер схемаси учун олинган вольтампер характеристикасидан график усулда h– параметрини аниқлаш.
BC547А транзисторининг кириш характеристикалари оиласи Iб = f(Uбэ) дан, h11э ни аниқлаймиз. Транзисторнинг статик режимини аниқловчи Uкэ=10 В га мос келувчи берилган база сокин токи Iбп=50 мкА қиймати ёрдамида “А” ишчи нуқтани аниқлаймиз.
“А” нуқтанинг координаталри: Iбп=70 мкА, Uбэп=683 мВ.
“А” ишчи нуқта яқинида бир хил масофада иккита ёрдамчи нуқталар аниқлаб оламиз ва оралиқ база токи ΔIб ва оралиқ кучланиш ΔUбэқийматини аниқлаб, қуйидаги ифода ёрдамида дифференциал қаршиликни топамиз::
5- расмдан Iб1=25 мкА, Iб2=75 мкА, Uбэ1=652 мВ, Uбэ2=683мВ қийматларни оламиз. У ҳолда h11эқуйидагича аниқланилади:
5- расм.h11э параметрини график усулда аниқлаш
BC547A транзисторининг кириш характеристикалари оиласи
Iб = f(Uбэ) дан, h12э ни аниқлаймиз. Бунинг учун Uкэ=0В холатида олнган характеристикани кесишувчи “А” нуқтадан горизантал чизиқ ўтказиб оламиз. BC547Aтранзисторининг эмиттер ва коллектор орасида кучланиш орттирмаси қуйидаги ифода ёрдамида аниқланади:
ΔUкэ= Uкэ2 – Uкэ1=10В – 0В=10В
ΔUкэ қийматига асосан транзисторнинг эмиттер ва базаси орасидаги кучланиши орттирмасини аниқлаймиз:
ΔUбэ= Uбэп4 – Uбэ3=694мВ – 578мВ=116мВ
6-расм.h12э параметрни график усулда аниқлаш
h12э параметрини қуйидаги ифода ёрдамида аниқлиймиз:
BC547Aтранзситорининг чиқиш характеристикалари оиласи Iк = f(Uкэ)(Iб = const) дан h21э параметрини аниқлаймиз. Iбп = 50 мкА учун ВАХ ни чиқиш шахобчаси билан юкламаннг чизиқли кесишмаси (Ек = 10В, Rк = 800 Ом) сифатида тарнзисторнинг чиқиш характеристикасида “А” ишчи нуқтани аниқлаймиз
Iк токи ўқи бўйича Ек/ Rк = 12,5 мА қийматини ажратиб оламиз.
Uкэ кучланиши ўқи бўйича Ек = 10В қийматини ажратиб оламиз.
7-расм.h21э параметрини гарфик усулда аниқлаш
“А” ишчи нуқтаси учун қуйидаги координаталарни оламиз: Iкп =9 мА, Uкэ=4 В. Iб1 = 25 мкА ва Iб4 = 125 мкА бўлганидаги ВАХ ни шахобчалари билан кесишгунига қаар ишчи нуқтадан тўғри верткал чизиқ ўтказамиз.
Берилган Iбпбаза токи қийматига яқин қийматда олиган ΔIб база токи орттирмасини қуйидаги ифода ёрдамида аниқлиймиз:
ΔIб = Iб3 – Iб1=75 мкА – 25 мкА=50мкА
Қуйидаги ифода ёрдамида аниқланадиган коллектор токининг орттирмаси, ΔIб база токи орттирмасига мос келади:
ΔIк = Iк2 – Iк1=9 мА – 6 мА = 3 мА
h21э параметри қуйидаги ифода ёрдамида аниқланади:
BC547A транзисторнинг чиқиш характеристикалари оиласи Iб = 25 мкА бўлганида Iк = f(Uкэ) боғлиқликдан h22э параметрни аниқлаймиз. Бунинг учун Iбп = 70 мкА бўлганда характеристика шахобчасида “А” ишчи нуқта яқинида иккита бир хил масофалардаги ёрдамчи нуқталар танлаймиз ва транзисторнинг эмиттер ва коллектори орасидаги кучланишни орттирмасини аниқлаймиз:
8-расм. h22э параметрини график усулда аниқлаш
ΔUкэ= Uкэ2 – Uкэ1= 3В – 2В = 1 В
Бу Uкэ эса коллектор токини орттирмасини келтириб чиқаради:
ΔIк=Iк4 – Iк3=7,878мА –6,905мА = 0,973 мА
У ҳолда h22э параметри қуйидагига тенг:
1.3. BC547A транзисторининг кириш ва чиқиш қаршилигини қуйидаги ифода ёрдамида аниқлаймиз:
1.4. BC547А транзисторининг ток бўйича узатиш коэффициенти β ни аниқлаймиз:
2. УЭ уланишга эга кучайтиргич каскадини элементларини параметрларни хисоблаш.
9-расм.УЭ уланишга эга кучайтиргич каскади схемаси
2.1.Каскаднинг қаршиликларини хисоблаш.
Сокинлик режимида ток бўлувчини аниқлаш
Сокинлик режимини берувчи қаршиликлар йиғиндисин аниқлаш
Rэ қаршилигдаги кучланишни аниқлаш
Қаршилик элементларини қийматини аниқлаш (Е24 қаршилик номиналлари қатори бўйича).
Е24 қаршиликлар қийматлари қаторига мос равишда қуйидагиларни оламиз:
Е24 қаршиликлар қийматлари қаторига мос равишда:
2.2.Каскаднинг сиғимли элементларини хисоблаш
Ўзгарувчи ток бўйича Rэ қаршилик шунтловчи конденсатор сиғимини аниқлаш.
Е24 қийматлари қаторига мос равишда Сэ = 3,9 мкФ ни оламиз.
Ажратувчи конденсаторлар сиғимини аниқлаш
Е24 қийматлари қаторига мос равишда Ср1 = Ср2 = 4,3 мкФ деб оламиз.
2.3. Аниқланган элемент параметрларини қўллаб, умумий эмиттер схемаси бўйича бажарилган BC547A биполяр транзисторли кучайтиргич каскадини схемасини чизамиз.
R1 қаршилигини 2·R1=24 кОм га тенг номинал қаршилиги билан алмаштирамиз, Е24 қаршиликлар қийматлари қаторига мос равишда 2·R1=24кОм деб оламиз.
R1 ўзгарувчи резистор қаршилигини ўзгартириб, сокинлик режимига эришамиз ( , Uбэп) ва Uкир = 0 ўрнатамиз (кириш сигнали мавжуд бўлмаган шарти).
10-расм. Сокинлик режимида умумий эмиттер схемаси бўйича йиғилган BC547А биполяр транзисторли кучайтиргич каскади схемаси
Сокинлик режимда ва Uбэп= 656 мВ. Берилган қийматига яқин қийматларига эга бўламиз.
R1=3,8 кОм ўрнатилган қиймат.
3. Кучайтиргич каскадини параметрларини аниқлаш.
УЭ схемаси асосида йиғилган BC547A биполяр транзисторли кучайтиргич каскадини кириш қаршилигини ўлчаймиз. Бунинг учун киришга 5 мВ, fўр=10 кГц сигнал берамиз ва Uкирва Uчиқ кучланишларини қийматларини оламиз (4-схема). Бунда вольтметрларни ўзгарувчи кучланишларни ўлчаш режими (АС) га ўтказиб оламиз.
11-расм. Салт юриш режимида умумий эмиттер бўйича йиғилган BC547A биполяр транзисторли кучайтиргич каскади семаси
Кучайтиргич каскадини кириш кучланиши:Uкир=3,736мВ
Кучайтиргич каскадини чиқиш кучланиши:Uчиқ=696 мВ
Кучайтиргич каскадини кириш қаршилигини аниқлаймиз.
Бунинг учун схемани кириш занжирига (11-расм) кетма-кет равишда ўзгарувчи резистор қўшамиз ва каскаднинг кириш зажирига ўрнатилган вольтметрда U=Uкир/2 ҳосил бўлгунича резисторни қаршилигини ўзгартирамиз (11-расм).
11-расм. Кириш қаршилигини ўлчаш схемаси
Ўзгарувчи қаршликнинг олинган қиймати кучайтиргичнинг кириш қаршилигига тенг: Rкир=310 Ом
Кучайтиргич каскадини чиқиш қаршилигини аниқлаймиз
Бунинг учун схемани чиқиш занжирига (12-расм) кетма-кет ўзгарувчи резистор улаймиз ва каскаднинг чиқиш зажирига ўрнатилган вольтметр ёрдамида U = Uчиқ/2 қийматини кўрсатгунича резисторни қаршилигини ўзгартирамиз (12-расм).
12 –расм.Чиқиш қаршилигини ўлчаш схемаси
Ўзгарувчи қаршликнинг олинган қиймати кучайтигичнинг чиқиш қаршилиги тенг: Rчиқ=143 Ом.
Мослаштириш режимида каскаднинг кириш ва чиқиш занжирида жойлаштирилган вольтметр ва амперметрлар (12-расм) кўрсатгичлари бўйича каскаднинг кучайтириш коэффициентини аниқлаймиз:
–қувват бўйича кучайтириш коэффициенти
УЭ схемаси билан BC547A биполяр транзисторида йиғилган кучайтиргич каскадини амплитуд-частот характеристикаси графигини тузамиз.
13–расм.УЭ ли кучайтиргич каскадини амплитуд-частот характеристикасини ўлчаш
14 –расм.УЭ ли кучайтиргич каскадини амплитуд-частот характеристикаси
График асосида кучланиш бўйича кучайтириш коэффициентини максимал қиймати ва ўтказиш йўлаги Δf ни аниқлаймиз.
дБ–кучланиш бўйича кучайтириш коэффициентини максимал қиймати.
дБ–кучланиш бўйича кучайтириш коэффициентини чегаравий қиймати
Ўтказиш йўлаги:
Δf = fю – fп=173.193 МГц – 309 kГц = 172.884 МГц
Хулоса
Мен кучайтиргич каскадларини ҳисоблаш усули йўли билан умумий эмиттер схемаси бўйича йиғилган BC547A биполяр транзисторли кучайтиргич каскадини техник характеристикаларини ўлчаш ва ҳисоблаш бўйича ўз билимларимни мустаҳкамладим.
Мустақил ишини бажариш давомида BC547A биполяр транзисторнинг кириш ва чиқиш характеристикалари олинди ва тузилган графикдан транзисторнинг h – параметрлари ҳисобланди (h11э=620 Ом, h12э= , h21э=60, h22э= ). Бундан ташқари УЭ уланишга эга кучайтиргич каскади элементларининг параметрларини ҳисобладим. Аниқланган элемент параметрларини қўллаб, умумий эмиттер схемаси бўйича бажарилган BC547A биполяр транзисторли кучайтиргич каскадини схемасини чиздим. УЭ схемасида йиғилган BC547A биполяр транзисторли кучайтириш каскадини кириш ва чиқиш қаршиликларини ўлчаб, , ток бўйича қувват бўйича кучайтириш коэффициентлари олинди.
УЭ схемаси бўйича биполяр BC547A ранзисторида йиғилган кучайтиргич каскадини амплитуд-частот характеристикасини тузиб, график усулда кучланиш бўйича кучайтириш коэффициентини максимал қиймати ни ва ўтказиш йўлагини Δf ни аниқладим.
Δf = fю – fп=173.193 МГц – 309 kГц = 172.884 МГц
Do'stlaringiz bilan baham: |