1- mavzu. Kursning maqsadi va vazifalari. Yerning shakli va o’lchamlari (2 soat) Reja

Tartib 

 

Olimning familiyasi 

Er ellipsoidini 

hisoblab chiqargan 

 yili 

Ellipsod katta yarim 

o’qi (a) ning 

uzunligi. m. 

qutublarning 

siqiqligi 

 

1.

 

 

Delombr (frantsuz) 

1800 

6 375 653 

1:334.4 

2. 

Bessel’ (nemis) 

1841   

6 377 397 

1:299.15 

3. 

Hayforld (AQSH) 

1909   

6 378 388 

1:297.00 

4. 

Krasovskiy (SSSR) 

1940   

6 378 245 

1:298.30 

 

Yerning dumoloqligini o’lchash natijalariga ta`siri. 

 

Erning tabiiy yuzasi juda murakkab bo’lib geodezik o’lchash natijalarini matematik jihatdan 

qayta  ishlashda  ular  ma’lum  uslubda  ellipsoid  yuzaga  proektsiyalanadi.  Masalan;  Erning  tabiiy 

yuzasida biror masofa o’lchansa, (turli geodezik masalalarni echish uchun) bu masofaga tuzatish 

kiritilib, referents-ellipsoid yuzaga proektsiyalanadi. SHunda erning tabiiy yuzasidagi masofa (D) 

ning ellipsoid yuzasidagi gorizantal praektsiyasi (d) hosil bo’ladi. 

Er yuzasidagi birorta nuqtaning planli proektsiyasi deganda bu nuqtaning  o’rni emas, balki 

er ellipsoidi yuzidagi o’rni tushuniladi. 

Er  ellipsoidining  malum  qismini  yassi  deb  qabul  qilish  mumkin  bunda,  Erning  sferikligi 

(dumoloqligi)  e’tiborga  olinmay,  nuqtaning  tik  chiziqlar  vositasida  tekislik  deb  qabul  qilingan 

sathiy yuzaga tushuniladi. 

Agar Er yuzasidagi 2 ta nuqta orasidagi masofa joyda 20 km ga teng bo’lsa  uning hatoligi 

1.64  sm  ga  yoki 

122800

1

  ga  teng  bo’ladi.  Bu  karta  tuzish  va  o’zoq  bo’lmagan  masofalarni 

o’lchashda  unga  ta’sir  qilmaydi.  SHuning  uchun  Er  yuzasining  20h20  km  kattalikdagi  qismini 

tekislik deb qabul qilish mumkin.