1- mavzu. Kursning maqsadi va vazifalari. Yerning shakli va o’lchamlari (2 soat) Reja

referents  elipsoid

  deb  ataladi.  Hozirgi  kunda  O’zbekiston  Respublikasi  hududi  uchun  ushbu 

referents-ellipsoid amal qiladi. 

Geoid  yuzasi  juda  murakkab  bo’lib,  hozirgacha  hech  qanday  geometrik  shakl  yoki 

matematik  formula  bilan  ifodalangan  emas.  Lekin  aniq  geodezik  o’lchashlar  geoid  ellipsoidga 

(ellipsning kichik o’qi atrofida aylanishidan hosil bo’lgan geometrik shakl) yaqin shakl ekanligini 

ko’rsatadi. SHuning uchun uni Er ellipsoidi deb ham yuritadilar. 

Yer  ellipsoidining  kattaligini  aniqlash  uchun  turli  vaqtda  bir  qancha  olimlar  geodezik 

o’lchashlar  olib  borganlar  va  ulardan  har-hil  natijalar  olingan  shuning  uchun  hamma 

mamlakatlarda Yer ellipsoidining har hil o’lchamlari qabul qilingan. Alohida bir yoki bir necha 

guruh mamlakatlarda geodezik ishlari olib borish uchun va kartalar tuzish uchun er ellipsoidi bir-

biridan farq qiluvchi o’lchamlari qabul qilingan bo’lib ular referents ellipsoidlar deb ataladi. 

Sobiq ittifoqda va boshqa sobiq sotsialistik mamlakatlarda 1946 yilda prof. F.N.Krasovskiy 

referents-ellipsoidini qabul qilgan. Boshqa mamlakatlardan bir oz farq qilib,  uning o’lchamlari 

quyidagicha: 

Katta yarim o’qi 6378 245 m, kichik yarim o’qi bq6356 863 m yarim o’qlar  

farqi a- bq21 382 m. Ellipsoid siqiqligi 

3

,

298

1

=

−

=

a

b

a

x

 

 

---