1-– мавзу кириш. Таъминлаш манбалари ва вагонлар электр юкламаларини таснифи

15- Vagonlarning elektr yuritmalarini ish rejimi va vazifasi elektr --------
------- aylana chastotasining rostlash va ------------ 
 
Мавзу режаси: 
1
.Elektr yurtmalar xizmat burchi va ish rejimlari 
2. Elektr motorlari quwatini tanlash 
Elektr yurtmalar xizmat burchi va ish rejimlari 
Hozirgi zamon vagonlarida elektr yuritmaga ega turli-tuman mexanizmlar 
qo
c
llaniladi. Havosi konditsionlanmaydigan vagonlarda elektr motorlari, odatda, 
ventilator, isitgich sirkulyatsiya nasoslari, kaloriferning suv nasosi, sovitgich shkaf 
kompressori, lyuminessent yoritgichlar o‘zgartgichlari, radioqurilmalarini 
0‘zgaruvchan. tok bilan ta’minlashda qoMlanadi. Havosi konditsionlanuvchi 
vagonlarda, shuningdek, kompressor va kondensator ventilatori uchun ham elektr 
motorlaridan foydalaniladi. Vagon-elektrostansiyalarida ko‘pgina elektr motorlari 
qo‘llanilib, ular stansiyaning xususiy hojati (dizel radiatori ventilatori, mashina va 
xizmat bo‘limlari) uchun xizmat qiladi. Refrijeratorli tortish tarkibi sovitish 
qurilmalari ham elektr motorlari bilan jixozlangan va ular kompressorlar, 
kondensator ventilatorlari va boshqalarni harakatlantirishda ishlatiladi. 
Yo‘lovchi tashuvchi vagonlar va refrijeratorli tortish tarkiblarida quvvati 0,2 
dan 40 kVt gacha o‘zgarmas tok va uch fazali asinxron motorlari qollaniladi. 
Havosi konditsionlanadigan yolovchi tashuvchi vagonlar kompressor agregatlari 
qurilmalarida, shuningdek, 5 vagonli refrijerator seksiyalar sovitish qurilmalari va 
avtonom refrijerator vagonlar kompressorlari qurilmalarida quvvati 7,5-14 kVt li 
elektr 
motorlari 
ishlatiladi. 
Refrijeratorli 
poyezdlarda 
qoMlanadigan 
kompressorlar motorlarining quvvati 40 kVt gacha boradi. 
Havoni konditsionlovchi kompressor agregatlarida elektr motori kompressor bilan 

---

mufta yoki klin uzatma orqali birlashadi. Kompressor agregati vagon kuzovi ostiga 
joylashgan. Elektr motori (9) kompressor (2) bilan maxsus karkas (10) ga 
o‘matilib, amortizatsiya qurilmalar yordamida kuzovga osib qo
£
yiladi. 
Kompressor boshqa qurilmalar elementlari bilan egiluvchan truba o'tkazgich (1) 
yordamida birlashadi. 
5 vagonli seksiyalar va avtonom refrijeratorli vagonlarda elektr motori 
kompressorning qurilmasiga o‘rnatiladi. Tirsakli val dumchasiga motor rotori 
presslab joylashtirilsa, stator kompressor korpusidan joy oladi. Motor chulg‘amlari 
xladon parlari bilan sovitiladi. Shunga ko‘ra, chulg‘am izolyatsiyasi xladonga va 
moyga bardoshlidir. Agregatning bunday konstruksiyasi kam vaznga ega, ixcham 
va shovqinsiz ishlaydi. Undan tashqari, bu konstruksiyada kompressorning tirsakli 
vali chiqish qismi zichlanishi shart emas. 
Hozirgi zamon yo‘lovchi tashuvchi vagonlarda markazdan qochirma 
ventilatorlar qo‘llanadi. Ular havoni majburiy haydashga asoslangan. Tashqi havo 
vagonga haydalishidan oldin yilning fasliga qarab sovitiladi yoki isitiladi. 
 

---

.15.1-rasm. Havoni konditsionlovchi kompressor agregati: 1-truba o‘tkazgich; 2-
kompressor; 3-shpilka; 4-pastki qo‘shimcha; 5-vagon kuzovining eltuvchi 
clementi; 6-yuqorigi qo‘shimcha; 7-amortizator korpusi; 8- amortizator; 9-clcktr
 
motori; 10-karkas. 
o‘rnatiluvchi me’yordan 95°C ortib ketmasligi uchun, termostat yordamidagi 
himoya ko‘zda tutilgan. Harorat keragidan ortadigan bo‘lsa, termostat qozon 
isitish suv sathi datchigi o‘rnatilgan bo‘lib, u suv keragidan pasayadigan bo'lsa, 
isitish elementlarini manbadan ajratib turadi. 
Yuqori va past kuchlanishli isitish elementlari sim ulamalari himoyalagich 
qopqoq bilan berkitilgan. Qopqoq ostiga yolaki ulagich o‘rnatilgan. U korpusga 
o‘rnatilgan boltga tiralib turadi. Shu bois qopqoq ochiladigan bo‘lsa, yo‘laki 
uzgich isitish elementlarini manbadan ajratib qo‘yadi — blokirlash ishga tushadi. 
Isitgichlar yuqori kuchlanishli himoyalagichlar bilan ta’minlangan. 
Kombinatsiyalashgan isitish tizimi taqsimlagich shitdan boshqariladi. Buning 
uchun rejimni va kombinatsiyalangan isitishni avtomatik yoki 
dastaki rejimga o‘tkazib ishlatishni amalga oshiruvchi ulab-uzgich ko‘zda tutilgan. 
Kerakli rejimni o‘rnatish va ushlab turish ijrochi elementlar bo‘Imish boshqaruv 
apparatlari, sirkulatsya nasoslarga termoregulatordan keladigan signalni bajarishga 
asoslanadi