|
12 -маърузанинг технологик харитаси
Иш
босқич-
лари
Иш фаолиятининг мазмуни
ўқитувчи
талабалар
Мотиваци
я
1-босқич.
Мавзуга
кириш
(21 ми
н)
1.1 Дарснинг ташкилий томонлари.
1.2 Ўқув машғулоти мавзуси мақсади ва
вазифалари
билан
таништиради.
Муаммони баён этади.
1.3
Мавзу
бўйича
маълум
бўлган
тушунчаларни
фаоллаштиради.
Натижада
талабаларнинг
нималарда
адашишлари,
хато
қилишлари
мумкинлигининг
ташхизини
амалга
оширади.
1.4 Мавзуни жонлаштириш учун саволлар
беради. (блиц–сўров)
Тинглайдилар.
Тинглайдилар,
фикр
юритадилар ва
жавоб
берадилар.
Тинглайдилар ва
жавоб
берадилар.
2-босқич.
Асосий
бўлим
(50 мин)
2.1. Савол юзасидан мини маъруза қилади.
2.2. Маъруза режасининг ҳамма саволлари
бўйича тушунча беради.
2.3. Видео-фильм ва плакатда намойиш этади.
2.4. Маърузада берилган саволлар юзасидан
умумлаштирувчи хулоса беради.
Тинглайдилар.
Тинглайдилар ва
асосийсини ёзиб
оладилар.
Кўрадилар,
кузатадилар ва
эслаб қоладилар.
Ёзиб оладилар.
3-босқич.
Мавзуни
мустаҳ-
камлаш
(10 мин)
3.1. Таянч ибораларга қайтилади. Талабалар
иштирокида
улар
яна
бир
бор
такрорланади.
3.2. Талабалар фаолиятини кузатади. Уларни
йўналтиради. Зарур маслаҳатлар беради.
Асосий
тушунчалар, таянч
ибораларга
аҳамият қаратади.
Ўрганади.
Саволлар беради
4-босқич.
Якун-
ловчи
(10 мин)
4.1. Машғулот бўйича якунловчи хулосалар
қилади. Мавзу бўйича олинган
билимларни қаерда ишлатиш мумкинлиги
маълум қилади.
4.2. Кейинги мазву бўйича тайёрланиб келиш
учун саволлар беради.
4.3. Мустақил иш вазифасини беради.
Саволлар
берадилар.
Тинглайдилар ва
ёзиб оладилар.
Вазифани ёзиб
оладилар.
12- Таъминлаш манбалари ва вагонлар электр юкламаларини
таснифи.
Мавзу режаси:
13—МАВЗУ
Kuchlanish va chastotalarning avtamotik rostlash
tizimi
(маъруза – 2 соат)
Маърузани олиб бориш технологияси
Ўқув вақти –
2 соат
Мавзу бўйича кўргазмали маъруза
Талабалар сони – 41 та
Маъруза режаси
1.Генератор кучланишини ростлаш тамойи
ли
2. Кўмирли кучланиш регуляторлари
3. Ростлаш аниқлиги
12. Ўқув
машғулоти(маъруза)нинг
мақсади:
Кириш.
Темир
йўл
вагонларнинг электр таъминоти тизими ривожи. Автоном электр таъминот
тизими. Марказлашган электр таъминот тизими.
Педагогик вазифалар:
Ўқув фаолияти натижалари:
.Генератор
кучланишини
ростлаш
тамойи
ли
ҳақида
маълумотлар беради.
Кўмирли
кучланиш
регуляторлари
ҳақида
маълумотлар беради.
Ростлаш
аниқлиги ҳақида
маълумотлар беради.
Генератор
кучланишини
ростлаш
тамойи
ли
ҳақида маълумотларга эга
бўлади.
Кўмирли
кучланиш
регуляторлари
ҳақида маълумотларга эга бўлади.
Ростлаш
аниқлиги
ҳақида
маълумотларга эга бўлади.
Ўқитиш воситалари
маъруза матни, компьютер слайдлари,
аудиториядаги стендлар ва электр
ускуналарининг ҳақиқий намуналари
Ўқитиш усул ва техникалари
визуаллаштирилган маъруза, техникалар:
блиц-сўров
Ўқитиш шакллари
фронтал, коллектив иш
Ўқитиш шароити
Махсус аудитория
Мониторинг ва баҳолаш
Оғзаки саволлар, блиц-сўров
13 -маърузанинг технологик харитаси
Иш
босқич-
лари
Иш фаолиятининг мазмуни
Ўқитувчи
талабалар
Мотиваци
я
1-босқич.
Мавзуга
кириш
(22 ми
н)
1.1 Дарснинг ташкилий томонлари.
1.2 Ўқув машғулоти мавзуси мақсади ва
вазифалари
билан
таништиради.
Муаммони баён этади.
1.3
Мавзу
бўйича
маълум
бўлган
тушунчаларни
фаоллаштиради.
Натижада
талабаларнинг
нималарда
адашишлари,
хато
қилишлари
мумкинлигининг
ташхизини
амалга
оширади.
1.4 Мавзуни жонлаштириш учун саволлар
беради. (блиц–сўров)
Тинглайдилар.
Тинглайдилар,
фикр
юритадилар ва
жавоб
берадилар.
Тинглайдилар ва
жавоб
берадилар.
2-босқич.
Асосий
бўлим
(50 мин)
2.1. Савол юзасидан мини маъруза қилади.
2.2. Маъруза режасининг ҳамма саволлари
бўйича тушунча беради.
2.3. Видео-фильм ва плакатда намойиш этади.
2.4. Маърузада берилган саволлар юзасидан
умумлаштирувчи хулоса беради.
Тинглайдилар.
Тинглайдилар ва
асосийсини ёзиб
оладилар.
Кўрадилар,
кузатадилар ва
эслаб қоладилар.
Ёзиб оладилар.
3-босқич.
Мавзуни
мустаҳ-
камлаш
(10 мин)
3.1. Таянч ибораларга қайтилади. Талабалар
иштирокида
улар
яна
бир
бор
такрорланади.
3.2. Талабалар фаолиятини кузатади. Уларни
йўналтиради. Зарур маслаҳатлар беради.
Асосий
тушунчалар, таянч
ибораларга
аҳамият қаратади.
Ўрганади.
Саволлар беради
4-босқич.
Якун-
ловчи
(10 мин)
4.1. Машғулот бўйича якунловчи хулосалар
қилади. Мавзу бўйича олинган
билимларни қаерда ишлатиш мумкинлиги
маълум қилади.
4.2. Кейинги мазву бўйича тайёрланиб келиш
учун саволлар беради.
4.3. Мустақил иш вазифасини беради.
Саволлар
берадилар.
Тинглайдилар ва
ёзиб оладилар.
Вазифани ёзиб
оладилар.
13- Kuchlanish va chastotalarning avtamotik rostlash tizimi
Мавзу режаси:
1.Генератор кучланишини ростлаш тамойи
ли
2. Кўмирли кучланиш регуляторлари
3. Ростлаш аниқлиги
Вагоннинг ғилдираклар жуфтлигидан ҳаракатга келувчи генератор
айланиш тезлиги ва юкланиши ўзгарганда унинг кучланиши қиймати кенг
кўламда ўзгаради. Вагонлардан фойдаланишнинг ҳар хил шароитларида
генератор кучланишини муътадиллаш автоматик ростлаш тизими (АРТ)
орқали амалга оширилади. АРТ нинг асосий элементи – бу генератор
кучланишини ростлаш, асосан унинг уйғотиш чулғамига таъсир кўрсатиш
билан бажарилади, натижада генератор магнит оқими ва ЭЮК си ўзгаради.
Йўловчи ташувчи вагонларда кучланишни ростлаш учун қўлланадиган АВРТ
оғиш тамоили (Уаттт- Ползунов) бўйича бажарилади. Бу тамоилга кўра
генератор G кучланиш U нинг берилган қийматидан ҳар қандай оғиш U ни
шундай ўзгартирсинки, нитижада оғиш
Кўмирли кучланиш регуляторлари
Ишлаш тамоили. Генераторнинг кўмирли кучланиш регулятори (расм 5.3,а)
учта бўғиндан иборат: кўмир устунига 1, электр магнити 4 ва пружиналар 6.
Кўмир устунча регуляторнинг ижрочи органи ҳисобланади. У генератор
уйғотиш чулғамига уланган бўлиб, ростланувчи резистор ҳисобланади.
Кўмирли қаршиликка таъсир босимини ўзгартириб, генератор уйғотиш токи
I
в
қийматини ўзгартириш мумкин. Электр магнит 4 автоматик ростлаш
тизимида тескари алоқа ролини бажаради.
Электр магнит ғалтаги 7 га генератор кучланиши берилади. Ўлчов
органи вазифасини якор 3 бажаради. У механик боғлиқлик туфайли кўмир
устунига таъсир кўрсатади. Пружина 6 кучи U
бер
кучланишини белгилайди.
Агар кучланиш U U
бер
дан катта бўлса, электр магнит якор 3 ни соат
стрелкасига тескари йўналишда айлантиради. Бу кўмир устунига
кўрсатиладиган босимни камайтиради, натижада устун қаршилиги кўпаяди,
ток I
в
ва генератор кучланиши камаяди. Аксинча, агар генератор кучланиши
U
бер
дан кичик бўлса, кўмир устун қаршилиги камайиб, генератор кучланиши
қиймати ўсаборади ва тегишли берилган қийматга яқинлашади.
Регулятор якор тебранишларини олдини олиш мақсадида ҳаво
демпфер-сўндиргич 5 билан таъминланган.
Генератор кучланиш регуляторларида битта ёки бир қанча кўмир
столблари қўлланиши мумкин. Улар иккита параллел занжирларга
уланганлар. Ҳар бир кўмир столб бир қанча электр графит халқалардан
ташкил топган бўлиб, улар металлдан ясалган ток ўтказгичлардан иборат.
Столбнинг умумий қаршилиги
r
ст
халқалар қаршилиги
r
к
ва халқалар
оралигидаги ўтиш қаршиликлар
r
ўт
йиғиндисидан иборат. Халқалар юзалари
нотекис бўлганлиги сабабли улар билан бирлашиш юза билан эмас, балки
маълум нуқталарда юз беради. Агар столб, қисилса бирлашиш юзаси
катталашади ва ўтиш қаршилиги қиймати камаяди. Демак, босиш кучини
ўзгартира борилса, кўмир қаршилиги катта кўламда ўзгаришга сабабчи
бўлади. Амалда паст кучдаги қаршилик кам қўлланади, чунки бунда кўмир
қаршилиги турғун ишлаш ҳолати пасаяди.
Генератор токини чеклаш расм 5.3,б да кўрсатилган схема бўйича
бажарилади. Бунда генератор уйғотиш чулғами занжири ОВГда иккита
кўмир столби R
cт1
ва R
ст2
уланган бўлади. ОТГ конструкцияси РНГ никига
ўхшаш, унинг ҳам магнит тизими, кўмир столблар улашиш схемалари
мавжуд. РНТ га нисбатан ОТГ нинг генератор якори билан кетма – кет
уланувчи ток ғалтаги бор. Генератор юкламаси токи маълум бир қийматдан
ошса, ОТГ якори соат милига тескари равишда айланади, кўмир столбига
бўлган босим камаяди ва тегишли равишда R
ст
ортади. Бу уйғотиш токини
камайишига ва натижада генератор якори кучланишини камайишига ва,
одатда, юклама токини камайишига олиб келади. Ток тавсифи генератор
кучланиши тавсифига қараганда кескинроқ ўзгариши туфайли ОТГ иккита
демпфер билан таъминланган. Агар генератор ток ғалтагидан оқаётган ток
қиймати маълум миқдордан ошмаса, пружина кучи электр магнит кучидан
каттароқ бўлади ва генератор якори энг ўнг тарафининг чеккаси ҳолатида
бўлади. Кўмир столблар қисилган ва ОПГ уйғотиш токига таъсир
кўрсатмайди.
Расм13.3 Генератор токини чеклашни амалга оширувчи
кўмир регулятори АРТ нинг тамоилий схемаси
Кондиционерли вагонларда DUGG-28В генератори кучланишини ростлаш
учун учта кўмир столбига эга регулятор қўлланган бўлиб, бу столбларнинг
иккитаси R
ст1
ва R
ст3
кўприк М нинг иккита елкасига, бошқа елкаларига
резисторлар R1 ва R1 уланган, диагонал cd га эса кетма-кет генератор G нинг
параллел уйғотиш чулғами ОВ1 уланган. Иккинчи диагонал аb га G нинг
якор чулғами уланган. Регулятор РНГ нинг иккита чулғами бор:
термокомпенсация қаршилиги R
тк
орқали уланувчи ва генератор якорига
параллел уланадиган чулғам 1 ҳамда кетма-кет уланувчи чулғам 2 (ундан
аккумулятор батареяси АБ токи I
АВ
ўтади). Генератор токини чеклаш
мақсадида ОТГ нинг иккинчи кўмир регулятори қўлланади. Унинг кўмир
столби R
ст4
кўприк М диагоналига қўзғотиш чулғами ОВ1 ва кўмир столб
R
ст2
лар билан кетма-кет уланишга эга.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
