1 – Ma'ruza. Mavzu: Kirish. Neft va gaz sanoatining rivojlanish tarixi. Reja

1 – Ma'ruza.

Mavzu: Kirish. Neft va gaz sanoatining rivojlanish tarixi.

Reja:

1. Kirish. Neft va gaz sanoatining rivojlanish tarixi.

2. Magistral neft – gaz quvurlarining xalq xo`jaligidagi o`rni.

3. Neft, gaz va neft mahsulotlarini tashish usullari.

Adabiyotlar (1;2;3;6;7)

Tayanch so`zlar: Gaz sanoati, magistral quvurlar, tankerlar, avtomobil transporti, temir yul transporti, energetik tizim chegaraviy holat, nominal, haydash oralig`i, quvurlarni tahlash, gidratlanish.

1.Kirish. Neft va gaz sanoatining rivojlanish tarixi.

Sanoat miqyosida neft qazib olish taxminan 150 yillar oldin boshlanib, 1857 yilda dunyo bo`yicha 320 tonna neft qazib olingan XIX asrning o`rtalaridan boshlab neftni qazib olish rivojlana boshlagan. 1900 yildan dunyo bo`yicha taxminan 20 mln tonna neft qazib olingan bo`lsa, 1950 yilga kelib uning yillik qazib olish miqdori 500 mln tonnadan ortgan. Adabiyot ma‘lumotlariga qaraganda hozirgi paytda dunyo bo`yicha bir yilda 3 mlyard tonnadan ortiq neft qazib olinmoqda. Bundan 20 yilgi ma‘lumotlarga ko`ra dunyo bo`yicha neftning yer ostidagi taxminiy zahirasi 250-270 mlyard tonnani, tabiiy gazning zahirasi 200 trillion m3 ni tashqil qilgan. Shundan 90 – 95 mlryad tonna neft zahirasi va 60 trillion m3 gaz zahirasi qidirib aniqlangan.

O`zbekiston mintaqasida neftni sanoat miqyosida qazib olish XIX asrning 80 yillaridan boshlandi. 1985 yilda rus ishbilarmoni D.P.Petrov birinchi bor Farg`ona vodiysida 2 ta quduqdan neft qazib olingan.

Sobiq sovet davrida O`zbekistonda neft qazib olish sekinlik bilan olib borilgan va uni qazib olish miqdori yiliga taxminan 1 mln tonna atrofida bo`lgan.

Mustaqillik davrida neft gaz va gazkondensatini qazib olish tez suratlar bilan rivojlandi va rivojlanmoqda. Masalan 1992 yil neft va gaz kondensatni qazib olish miqdori 2925500 tonna bo`lsa, 1997 yilga kelib uning miqdori 7891000 tonnani tashqil etdi. Gaz qazib olish 1991 yil 41.9 mlryad m3 ni tashqil etgan bo`lsa 1997 yilga kelib uning miqdori 57.3 mlyard m3 ga yetdi.