1- ma’ruza kirish. Metallurgik jarayonlarda issiqlik vа mаssa almashuv fanining ahamiyati

Komponentlarni oksidlanishi. Oksidlanish jarayonlari metallurgiyada muhim ahamiyatga ega bo’lib, sulfidli xom ashyo va metallarni oksidlash, olovli tozalash va boshqa jarayonlarda tez-tez uchrab turadi. Komponentlarni oksidlanish qatori ham Gibbs energiyasini o’zgarish diagrammasidan olish mumkin.
Sulfidlarni alanga olish harorati – sulfidlarni oksidlanish harorati bo’lib, uni havoda yonishi sulfidni tabiatiga va faol sirtiga bog’liqdir. Sulfidlar qancha maydaroq bo’lsa, shuncha uning yonish harorati pastroq bo’ladi.
Misol tariqasida quyidagilarni keltiramiz: ⁰C

Sulfidni o’lchovi, mm	CuFeS	FeS	ZnS
+0,0 – 0,05	280°C	290°C	554°C
+0,05 – 0,075	335°C	345°C	605°C
+0,075 – 0,10	357°C	405°C	623°C
+0,10 – 0,15	364°C	442°C	637°C

Oksidlanish jarayonlarining tezligi pechdagi gazning tarkibi muhim ahamiyatga ega – ayniqsa kislorodning miqdori. Gazda kislorodning miqdori baland bo’lsa, shuncha oksidlanish jarayonlari yuqori tezlikda o’tadi.
Sulfidlarni oksidlanish jarayonlari issiqlik ajralish bilan o’tadi. Unda issiqlik effektini aniqlash Gess qonuniga asoslangan jadvallardan foydalanib hisoblash mumkin. Masalan, quyidagi reakstiyaning issiqlik effektini aniqlaymiz:

Jadvaldan moddalarni elementlarda paydo bo’lishni issiqlik effekti qiymatini olamiz:
kDj/molga: FeS – 95,3; FeO – 268,8; SO₂ – 296,4.
Q = 268,8+296,4-95,3=669,9 kDj/mol.
Misoldan ko’rinib turibdiki 1 mol FeS pirit minerali oksidlanganda 669,9 kDj issiqlik ajralar ekan.