1 – mа’ruzа. Elektr o’lchash usullari va asboblari bo’yicha umumiy

– rasm 16.3 – rasm

Noma’lum tok Ix o’tayotgan zanjirga ma’lum namunaviy R₀ qarshilik ulanadi va potensiometr bilan bu qarshilikdagi kuchlanish pasayishi o’lchanadi. Tokning qiymati esa quyidagi ifodadan hioblash yo’li bilan topiladi.

I_x =U₀/R₀ ,bu yerda U₀ –potensiometr shkalasidan olingan qiymat, voltda;

R₀ –namunaviy qarshilik qiymati.

Qarshilikni o’lchash- Noma’lum qarshilik R_x ni namunaviy qarshilik R_o

bilan ketma-ket ulanadi va ulardan I toki o’tkaziladi.(16.3)

Potensiometr yordamida R_o va R_x qarshiliklardagi kuchlanish pasayishi U_o va U_x lar o’lchanadi. U_o=IR_o va U_x=IR_x bular orqali R_x ni hisoblash uchun quyidagi ifodadan foydalaniladi:

R  R ^{U x}


U
x 0

0

2. To’g’ri – burchak koordinat tizimli o’zgaruvchan tok potensiometri

O’zgaruvchan tok potensiometrining ish prinsipi ham xuddi o’zgarmas tok potensiometrlaridek U_x (yoki EYK. E_x) ni kompensasion (aniq) kuchlanish U_k bilan o’zaro kompensiyalanishiga asoslanib, kompensasiya momenti nol-indikator yordamida aniqlanadi.

O’zgaruvchan tok zanjirlarida ishlatiladigan potensiometrlar ikki turli bo’ladi:

1. 
   qutb koordinatli; b)to’g’ri - burchak koordinat tizimli
   

16.4 – a) rasmda to’g‘ri - burchak koordinat tizimli o’zgaruvchan tok potensiometrining elektr sxemasi keltirilgan.