1- dars. Mavzu: Masalalarni kompyuterda yechish bosqichlari

Mustahkamlash.


2-misol. Nuqtalar yordamida ekran markazida R radiusli sariq rangli aylana chizish dasturini tuzing.


Uses Graph;
Var gd, gm: integer;
x, y, markazX, markazY: Integer; R, alfa: real;
Begin
Gd := 0; InitGraph(Gd, Gm, ");
Write('R= '); readln(R);
markazX:=trunc(GetMaxX/2); markazY:=trunc(GetMaxY/2);
alfa:=0;
while alfa<=2*pi do begin
x:= markazX +tmnc(R*cos(alfa)); y:= markazY +tmnc(R*sin(alfa)); putpixel(x, y, 14); alfa:= alfa+0.01; end;
Readln; CloseGraph; End.


3- misol. Ekran markazini koordinata boshi hisoblab nuqtalar yordamida x e [-5, 5] oraliqda ko'k rangda y=x² funksiya grafigini chizish dasturini tuzing.
Yechish. Bu vazifa quyidagicha hal etiladi:
uses Graph;
var gD,gm: Integer;
markazX, markazY: integer; x, y: real;
begin
gD := 0; InitGraph(gD, gm, ");
markazX:=trunc(getmaxx/2); markazY:=trunc(getmaxy/2); x:=-5; while x<=5 do begin
y:=x*x; putpixel(trunc(10*x+markazX), trunc(-5*y+mar- kazY),blue);
x:=x+0.01; end; Readln; CloseGraph; end.
Dasturda masshtabni kattalashtirish uchun x m 10 ga, у m 5 ga ko'- paytirildi. Parabola shoxchalari quyidan yuqoriga yo'nalgan bo'lishi uchun «-» ishora qo'yilgan. Masshtabni kattalashtirishni va ishorani olib tashlab dasturni ishlatib ko'rish o'zingizga havola etiladi.


Uyga vazifa:
1.Darslikdagi 4 mashqni dasturini tuzish.
2.Test tuzish (5 ta va undan ortiq)

Sana :______________

Sinf :_______________
41- dars. Mavzu: Paskalda ekranni grafik holatga o'tkazish mavzusini takrorlash

Darsning texnologik xaritasi

Mavzu	Paskalda ekranni grafik holatga o'tkazish mavzusini takrorlash
Maqsad va vazifalar	Darsning maqsadi: O'quvchilarga Paskalda ekranni grafik holatga o'tkazish mavzusini takrorlash mavzusi yordamida dastur tuzish texnologiyasini o'rgatish. Darsning ta'limiy vazifasi: o'quvchilarda Paskalda ekranni grafik holatga o'tkazish mavzusini takrorlashga doir dasturlar tuzish ko'nikmasini shakllantirish. Darsning tarbiyaviy vazifasi: o'quvchilarda daqqatini maqsadli yo'naltirish xususiyatlarini shakllantirish. Darsning rivojlantiruvchi vazifasi: o'quvchilarda kompyuterdan samarali foydalanish tuyg'ularani shakl­lantirish.
O'quv jarayonining mazmuni	Paskalda ekranni grafik holatga o'tkazish mavzusini takrorlashda Graph (graf) moduli Uses Graph ko’rsatmasi, InitGraph(GD,GM,) protsidurasi. CloseGraph protsedurasi va ununig vazifasi PutPixel(X,Y rang ) protsidurasi, GitPixel(X,Y) funksiyasi hamda GetMaxX va GetMaxY funksiyalari ishlatilishi va vazifalari.
O'quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasi	Uslub: Ma'ruza va amaliyotning uyg'unligi. Shakl: Savol-javob. Jamoa va kichik guruhlarda ish­lash. Vosita: Elektron resurslar, darslik, plakatlar, tarqatma materiallar. Usui: Tayyor prezentatsiya materiallari asosida. Nazorat: Og'zaki, savol-javob, muhokama, kuzatish. Baholash: Rag'batlantirish, 5 ballik reyting tizimi aso­sida.
Kutiladigan natijalar	O'quvchilarning kompyuter imkoniyatlari to'g'risidagi bilim va ko'nikmalari rivojlanadi. Ularda Paskal das- turlash tilida parametrli takrorlash operatoridan foy­dalanish malakasi shakllanadi.
Kelgusi rejalar (tahlil, o'zgarishlar)	O'qituvchi o'z faoliyatining tahlili asosida yoki ham- kasblarining dars tahlili asosida keyingi darslariga o'zgartirishlar kiritadi va rejalashtiradi.

Darsning borishi va vaqt taqsimoti

	Dars bosqichlari	Vaqt
1	Tashkiliy qism	3 daqiqa
2	O'tilganlarni takrorlash	7 daqiqa
3	Yangi mavzu ustida ishlash	14 daqiqa
4	Yangi mavzuni mustahkamlash	13 daqiqa
5	Uyga vazifa	3 daqiqa

I.Tashkiliy qism: Salomlashish, navbatchi axboroti, fan yangiliklari bilan tanishish, kompyuterlarni ishchi holatida ekanligini aniqlash.
II. O`tilgan mavzuni so`rash.

1. Paskalning Graph moduli qanday maqsadda qo'llaniladi?

2.Grafik holatda ekrandagi nuqtaning o'rni nimasi bilan aniq- lanadi?
3.Ekranni grafik holatga o'tkazish uchun Paskalda qanday ko'rsatma beriladi?
4.Grafik holatdan «chiqish» uchun qaysi protsedurasi qo'llaniladi?
5.PutPixel, GetPixel, GetMaxX va GetMaxY funksiyalarining vazifasini aytib bering.


III. Paskalda ekranni grafik holatga o'tkazish mavzusiga oid dasturlar tuzish.
1.Tomonlarini rangi turlicha bo'lgan to'g'ri to'rtburchak chizish protsedurasi dasturini tuzing.
2.Grafik koordinatasi bilan berilgan nuqta uchlarining grafik koordinatalari orqali berilgan to'g'ri chiziqqa tegishli yoki tegishli emasligini aniqlovchi dastur tuzing (yo'llanma: nuqtaning rangi to'g'ri chiziqning rangiga tengligini aniqlash uchun GetPixel funksiyasidan foydalaning).
3.Turli rangda 15 ta parallel kesmalar chizuvchi dastur tuzing (yo'llan­ma: kesma koordinatalarini va rangni oshirish uchun takrorlash operatoridan foydalaning).

4.Random funksiyasi yordamida «yulduzli osmon» manzarasini hosil qilish dasturini tuzing.

Program osmon;

Uses graph;
Var gd, gm, x,y,k,i: integer;
Begin Gd:=0;
Initgraph(gd,gm,’’); randomize;
repcat
for i:=1 to 15 do begin
x:=25*k*round(random(15));
y:= 20*k*round(random(15));
putpixel(x,y,i); end;
k:=k+1; until k>0;
readln; closgraph;
end.

5.Ekran markazidan o'tuvchi koordinalar o'qi, mos joyda koordinatalar o'qi nomini yozuvchi va x e [-7, 7] oraliqda y=\x\ funksiyasining grafigini chizuvchi dastur tuzing.

6*. Ichma-ich joylashgan 7 ta aylana chizuvchi dastur tuzing (yo'llanma: radiusni oshirish uchun takrorlash operatoridan foydalaning).
7*. 7 marta o'chib-yonadigan aylana chizuvchi dastur tuzing (yo'llanma: aylana chizing va jarayonni sekinlashtirish uchun bo'sh takrorlash bajaring, avvalgi aylanani fon rangida chizing va jarayonni sekinlashtirish uchun bo'sh takrorlash bajaring, takrorlashni 7 marta bajartiring).

Yangi mavzuni mustahkamlash.

5.Ekran markazidan o'tuvchi koordinalar o'qi, mos joyda koordinatalar o'qi nomini yozuvchi va x e [-7, 7] oraliqda y=\x\ funksiyasining grafigini chizuvchi dastur tuzing.
6*. Ichma-ich joylashgan 7 ta aylana chizuvchi dastur tuzing (yo'llanma: radiusni oshirish uchun takrorlash operatoridan foydalaning).
7*. 7 marta o'chib-yonadigan aylana chizuvchi dastur tuzing (yo'llanma: aylana chizing va jarayonni sekinlashtirish uchun bo'sh takrorlash bajaring, avvalgi aylanani fon rangida chizing va jarayonni sekinlashtirish uchun bo'sh takrorlash bajaring, takrorlashni 7 marta bajartiring).


Uyga vazifa: 4-5 mashqni dasturini tuzish.

Sana :______________

Sinf :_______________