1- dars. Masalalarni kompyuterda yechish bosqichlari mavzusiga

9- dars. Algoritmning asosiy turlari mavzusiga 
M-l. Uchta sondan kattasini (UKT) aniqlab beruvchi algoritm tuzing. 
A  sonni  kattasi  deb  olamiz.  Katta  sonni  keyingi 
sonlar  bilan  birinketin  taqqoslaytniz  va  agar 
keyingi  son  katta  bo‗Isa,  keying  sonni  kattasi  deb 
olamiz: 
1) boshlansin; 
2)  A, B, D sonlar qiymati aniqlansin; 
3) A soni max deb olinsin; 
4)  Agar  max  .soni  В  sondan  kichik  bo‗Isa  В  son 
max deb olinsin;. 
5)  Agar  max  soni  D  sondan  kichik  bo‗Isa  D  son 
 

---

max deb olinsin; 
6) javob sifatida max yozilsin; 
7) tugallansin.  
 
 
M-2. Quyidagi algoritmlar qanday algoritm turiga misol bo‗lishini va natijasini aniqlang: 
a:=3; x:=2*a+a*a. a=?, x=? 
Chiziqli algoritm; a=3, x=2*3+3*3=6+9=15 
b) x:=l; x:=x+ll, x:=x*x- 4. x=? 
Chiziqli algoritm; x=l; x=l+ll=12; x=12*13- 4=144-4=140 
d) a:=15; b:=a; a:=a-b. a=?, b=? 
Chiziqli algoritm; b=15; a=15-15=0 
 
f) 1) x:=l; 
2) agar x > 2 bo‗lsa, u holda x:=x+l 1 va 4- bandga o‗tilsin, 
aks holda 3-bandga o‗tilsin; 
3) x:=x*x-4; 
4) natija x yozilsin; 
5) tugallansin. 
Tarmoqlanuvchi algoritm. x=l ; 
x  (=1)>2  shart  bajarilmaydi,  shuning 
uhun x=x*x-4=1*1-4=1-4=-3 
Javob: x=-3 
 
g) 1) a:=15; 
2) b:= a; 
3) agar a > b bo‗lsa, u holda a:=a-b va 5- 
bandga o‗tilsin, aks holda 4-bandga o‗tilsin; 
4) a:=a+b; 
5) natija a, b yozilsin; 
6) tugallansin. 
Tarmoqlitnuvchl iil|i,or'itni. 
a-15; 
b=a (=15); 
a (=15)>b ( 1 5 )  shnrt bu- 
jarilmaydi, shuning uchun 
a=a+b = 15+15= 30 
Javob: a=30; b=15 
 
M-3. Berilgan sonni ishorasini aniqlovchi algoritmni blok-sxema yordamida tuzing. 
e) 1) a:=3; 
2) agar a>2 bo‗lsa, u holda x:=2*a+a*a va 
4-bandga o‗tilsin, aks holda 3-bandga o‗tilsin; 
3)x:=9-a*x; 
4) natija x yozilsin; 
5) tugallansin. 
Tarmoqlanuvchi algoritm. 
a=3 ; 
a (=3)>2 shart bajariladi, 
shuning uchun "
4
 
x=2*a+a*a= 
=2*3+3*3=6+9=15 
Javob: x=15 

---

Ma‘lumki,  A  soni  manfiy,  musbat 
yoki  nol  bo‗ladi.  Shuning  uchun 
awal  A  sonini  0  dan  kichiklikka 
tekshiramiz, agar son  0  dan kichik 
bo‗lsa  ―A  manfiy‖  deb  javob 
chiqarib algoritmni tugatamiz. Aks 
holda  A  sonni  0  dan  kattalikka 
tekshiramiz, agar son  0  dan kichik 
bo‗lsa  ―A  musbat‖  deb  javob 
chiqarib algoritmni tugatamiz. 
 
Aks holda A soni manfiy ham, musbat ham bo‗lmaydi, shuning uchun ―A nol‖ deb javob 
chiqarib algoritmni tuzamiz. 
 
М-4, у = x2 — 1 funksiyasini x ning [1; 10] oraliqdagi butun qiymatla- rida hisoblash algoritmini blok-
sxema shaklida tuzing. 
 
[1; 10] oraliqda x ning butun qiymatlari Is 2; 3; ...; 
10  bo‗ladi.  Demak,  algoritm  ta-  krorlanuvchi 
bo‗ladi. Avval x=l da funksiyani hisoblaymiz, javob 
sifatida  x  ni  qiymatini  va  unga  mos  у  ning 
qiymatini  chiqaramiz.  Agar  x  ning  qiymati  10  dan 
kichik bo‗Isa, uni qiymatini bittaga oshiramiz, ya‘ni 
x=x+l, so‗ng yana funksiya qiymatini hisoblab, x va 
unga mos у qiy- matni chiqaramiz. 
 
Agar  x=9  bo‗lsa,  funksiya  qiymatini  hisoblab  x  va  unga  mos  у  qiymatni  chi¬qaramiz.  Bu  holda  ham  x 
(=9)<10  bo‗ladi,  shuning  uchun  x  ni  qiymatini  bittaga  oshiramiz,  ya‘ni  x=x+l  (=10),  funksiya  qiymatini 
hisoblab x va unga mos у qiymatni chiqaramiz. Endi x=10 (10 dan kichik emas) bo‗lgani uchun algoritmni 
tamomlaymiz.