1- bob. Moddiy nuqta kinematikasi

XIV. Umumiy fizika kursi

(TM mutaxasisligi uchun)

(ma�ruza-54s)

Universitetning matematika fakultetini �tadbiqiy matematika� yo�nalishi uchun umumiy fizika kursining fizikaviy mexanika va molekulyar fizika bo�limlari uchun 4-semestrda 27 soat ma�ruza xamda 27 soat laboratoriya ishlari belgalangan.

�Elektr va magnetizm� va Optika bo�limlari uchun 5-semestrda 27 soat ma�ruza. 27 soat laboratoriya ishlariga bakalavr ishchi o�quv dastur � Universitet fizika va astronomiya mutaxasisliklari uchun tayyorlangan dasturlar to�plamiga asosan tuzilgan.

Mexanika

Fizikaviy tushunchalar va kattaliklarni aniqlash. Birliklarning Halqaro tizimi. Koordinatalar tizimi. Koordinatalar va vektorlarni proeksilarini almashtirish.

Moddiy nuqta ko�chishi, tezlikni va tezlanishni vektor va koordinatalar ustida ifodalash.

Qattiq jism kinematikasi. Qattiq jismning erkinlik darajalari. Ilgarilanma xarakat. Burchak tezlik vektori. Berchak tezlanish.

Galiley almashtirishlari. Sanoq tizimlari orasidagi fizikaviy o�timshlar. Inersial sanoq tizimlari va nisbiylik tamoyillari. Yorug�lik tezligining doimiyligi. Ryomer tomonidan yorug�lik tezligini o�lchanishi. Fizo tajribasi katta tezliklar Galiley almashtirishlarini qo�llash mumkin emasligini ko�rsatuvchi birinchi tarixiy eksperimental tajriba ekanligi.

Lorens almashtirishlari. Nisbiylik tamoyili va yorug�lik tezligning domiyligi haqidagi postulat. Xarakatlanayotgan jism uzunligi qisqarishini ko�rsatuvchi formula.

Moddiy nuqta dinamikasi. Kuch va o�zaro ta�sir. Nyutoning birinchi va ikkinchi qonuni. Massa- inertlik o�lchovi. Nyutoning uchinchi qonuni.

Moddiy nuqtalar tizimining impuls momenti. Massalar markazi. Moddiy nuqtalar uchun momentlar tenglamasi.

Hararat tenglamalari va saqlanish qonunlari. Impuls momentining saqlanish qonuni. Energiyaning saqlanishqonuni. Kuchning ishi. Potensial kuchlar va ish. potensial va kinetik energiya.

Noinersianal sanoq tizimlarida vaqt va fazo. Inersiya kuchlari va ularning mavjud ekanligi.

To�g�ri chiziqli ilgarilanma xarakat qiluvchi noinersial sanoq tizimlari. Vaznsizlik. Gravitatsiyaviy va inert massa.

Qattiq jism dinamikasi. Qattiq jismning xarakat tenglamalari tizimi. O�qqa nisbatan inersiya momentini hisoblash. Aylanma xarakat kinetik energiyasi.

Quruq va Qovushqoq ishqalanish. Ishqalanish kuchlarining ishi. Tebranishlardagi saqlanish.

O�zgaruvchan massali jismlar xarakati. Reaktiv xarakat. Siolkovskiy formulasi. Reaktiv dvigatellarni kosmik parvozlarda ishlatish imkoniyatlarining umumiy tavsiflari.

Impulsning saqlanish qonuni. Impuls momentining saqlanish qonuni. Elastik va noelastik to�qnashuv.

Nyutonning tortishish qonuni. Gravitatsiyaviy radius. Osmon jismlarining harakat qonunlari. I, II, III kosmik tezliklar.

Tebranma xarakat. Garmonik tebranishlar va ularni kompleks ko�rinishda ifodalash. So�nuvchan tebranishlar. Ko�p erkinlik darajasiga ega bo�lgan tizimlar.

Elastik va qoldiq deformatsiya.bir o�qli siqilish va cho�zilish deformatsiyasi. Egilish vo�a bukilish. Guk qonuni. Yung moduli. Puasson koeffitsenti. Mustaxkamlik va mo�rtlik.

Gazlar va suyuqliklar mexanikasi. Gidrostatik qonunlar. Bernulli tenglamasi. Dimnamik bosim. Suyuqlikning qovushqoqligi. Laminar va tubulent oqim. Puayzeyl qonuni. Peshana qarshiligi va ko�tarish qonuni. Jukovskiy ishlari.

To�lqining amplitudasi, fizikasi va tarqalish tezligi. To�lqin tenglamasi.

Tovushning tabiati. Tovushning balandligi. Tovush bosimi. Tovush to�lqinining energiyasi. Ultratovush. Rezonatorlar.