1 – amaliy mashg’ulot хavflarning хususiyatlarini va guruhlanishini o’rganish. Reja: Umumiy ma’lumotlar

ikkinchisi - yuzaga kelishi mumkin bo’lgan ko’ngilsiz oqibatlarni (inson tomonidan 
muhitga nisbatan va muhit tomonidan insonga nisbatan) bartaraf qilishdan iboratdir. 
Insonning muhitga, muhitning esa insonga qarshi ta’sir ko’rsatishi oqibatida
ko’ngilsiz oqibatlar yuzaga keladi. Ko’ngilsiz oqibatlarga quyidagilar kirishi mumkin: inson 
hayotiga xavf solish, sog’lig’iga jismoniy jihatdan zarar yetkazishlar (turli darajadagi 
jarohatlanishlar) sog’liqga psixofiziologik jihatdan zarar yetkazishlar, yong’inlar, portlashlar, 
buzilishlar (avariyalar), falokatlar (katastrofalar), muhitdagi ekologik buzilishlar va boshqalar. 
Bu ko’ngilsiz oqibatlarni keltirib chikaruvchi xodisa, ta’sir va boshqa jarayonlar - xavflar deb 
ataladi. 
Хavflar yashirin (potensial) va mavjud, yuzaga kelgan (real) turlarga ajratiladi. 
Хavflar uchun quyidagi belgilar xarakterlidir: hayotga taxlika solish, sog’liqqa zarar, inson 
a’zolari ishlashining qiyinlashishi. 

---

1.2 - rasm. Faoliyat jarayoni modelida “xavfsizlik”ni ta’minlash muammosining 
yuzaga kelish bosqichlari. 
Potensial xavf amalga oshishi, ya’ni real xavfga aylanishi uchun 
“sabablar”
deb ataluvchi 
sharoitlar zarurdir. Quyida xavf va uning oqibatini xarakterlovchi ayrim ma’lumotlar keltirilgan. 
Yer yuzida tabiiy ofatlar soni ko’payib bormoqda, u 1990 yilda 1960 yilga nisbatan ikki 
marta oshdi. Butun dunyo sog’liqni saqlash jamiyatining ma’lumotlari bo’yicha dunyoda 1909 
yildan 1974 yilgacha asab kasalligi bilan kasallanish 24 marta ko’paygan. 
Dunyoda 500 mln. ga yaqin nog’iron bo’lib, ularning xar 1/5 baxtsiz xodisa natijasida 
sodir bo’lgan. 
Mustaqil davlatlar xamdo’stligi (MDХ) davlatlarida xar yili 19 milliongacha kishi 
jaroxatlanadi, o’rtacha 500 ming kishi xalok bo’ladi, shundan 50-60 minggi yo’l - transport 
xodisasiga, 10 minggi yong’inga va 14 minggi bevosita ishlab chiqarishga to’g’ri keladi. 
MDХ davlatlarida xar yili 30 mingga yaqin kishi mexnat nog’ironi bo’ladi. Davlat 
statistika qo’mitasining ma’lumotlariga ko’ra 1989 yildan boshlab jaroxatlanish darajasi 
mamlakatlar bo’yicha 4 foizga oshgan, ularning ayrimlarida esa bu ko’rsatgich 11-19% va undan 
xam yuqori bo’lmoqda. Bir yilda xar 1000 ta kishiga to’g’ri kelgan o’lim bilan tugagan baxtsiz 
xodisalar quyidagi 1.1 – jadvalda keltirilgan.