0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Bahoning eng quyi darajasi va tovarlar ortiqchaligi

Hukumat tomonidan belgilangan va muvozanat bahodan yuqori bo‘lgan bahoning quyi darajasi — minimal baho odatda bozor sistemasining erkin harakati ishlab chiqaruvchilar yoki resurslami yetkazib beruvchilami ma’lum guruhlari daromadini ta’minlay olmay- digan hollarda qo’llaniladi.

Minimal ish haqini belgilash va sanoat mahsulotlari bahosini saqlab turish hollari davlat tomonidan minimal baho me’yorini belgilashga misol bo‘la oladi.

Muvozanat bahodan yuqori bo‘lgan har qanday bahoda taklif qilinadigan mahsulot miqdori talab qi’inadigan mahsulot miqdoridan yuqori bo‘ladi va natijada taklif ortiqchaligi, ortiqcha mahsulot hajmi paydo bo‘ladi. Fermerlar bozorda minimal bahoda (xususiy) xaridorlar sotib olishni xohlagan miqdordagi mahsulotdan ko‘proq ishlab chiqa- rish va sotishga intiladilar. Bu ortiqcha miqdor mahsulot hajmi talab va taklif elastikligiga proporsional ravishda boiadi (18-chizma).

P



18-chizma. Bahoning mahsulot hajmiga ta’siri.

SS taklif va DD talab egri chizig‘i.

Bu yerda muvozanat baho P bir me’yordagi mahsulot miqdori — Q. Agar hukumat tutib turilgan bahoni (PO qabul qilsa, fermerlar ishlab chiqarishi Qs ga yetkazishga harakat qilsalar, xaridorlar esa shu bahoda atigi Qd miqdorda mahsulot xarid qiladilar. Natijada yuzaga kelgan ortiqcha mahsulot Qs bilan Qd ni farqiga teng bo‘ladi.

Hukumat bunday hollarda ortiqcha mahsulotni sotib olishi kerak yoki shu mahsulotga bo'lgan takliflami cheklash choralari yoki talabni kengaytirish yo‘llari bilan bu muammoni hal etishi lozim.