0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Agar talabning o‘sishi daromadni o‘sishidan ilgarilab borsa (E_t>l), u holda daromad bo‘yicha talab yuqori darajada elastik bo‘ladi. Xususan, uzoq muddat xizmat qiladigan tovarlar, masalan, avto- mobillar yoki kompyuterlarga talab bo‘lganda. Bunday tovarlarni xarid qilish uchun kishilar kreditlar ham oladilar yoki to‘plagan pul mablag‘larini sarf etadilar.

Baho ta’sirida talabni mutlaq va nomutlaq elastikligi.

Baho ta’sirida talab elastikligining yuqoridagi holatlaridan tashqari yana ikkita holat mavjud:

• 
  talabni (absolyut) mutloq elastikligi;
  
• 
  talabni (absolyut) mutloqo noelastikligi.
  

Quyida bunday holatlar bo'yicha talab chizig‘i keltirilgan.

Talabni (absolyut) mutlaq elastikligi talabni gorizontal egri chizig‘ida koTsatilgan (12-chizma). Bunda iste’molchilar talab hajmi- dan qat’iy nazar tovar uchun bir xil haq to‘laydilar (E=«).

Talabni absolyut noelastikligi holatida (13-chizma) iste’molchilar har qanday baho darajasida ham bir xil hajmda mahsulot xarid qiladilar (E=0) va bunda egri chiziq to‘g‘ri vertikal bo‘lib chiqadi (12-chizma).

Mutlaq noelastik talabga misol sifatida ayrim medikamentlar bilan bo‘ladigan holatni ko'rsatishi mumkin. Masalan, qandli diabet bilan

12-chiyna. Talabni mutlaq
elastikligi holati.


13-chizma. Talabni mutlaq
noelastikligi holati.

ogTigan kasallarni insulinga bo‘lgan talabi (usiz kishi o'ladi, lekin uni to'gTi qabul qilib borsa sog’lom kishidek 10 yillab yashashi mumkin).

Mutlaq elastiklik holati talab takomillashgan raqobat bozori uchun tegishli. Bunda ishlab chiqaruvchilar bahoga ta’sir eta olmaydilar, xaridorlar esa tovarni har qanday hajmda shu bahoda olishga tayyordirlar.

Talab 0‘zgaruvchanligining bunday ko'rinishlari muhim ahamiyatga ega bo‘lib, juda ko‘p iqtisodiy jarayonlar mohiyatini tushunish imkoniyatini beradi.

3. 
   Vaqt omili va taklif elastikligi
   

Baho elastikligi (o'zgaruvchanligi) konsepsiyasini taklifga qo'llash mumkin. Agar ishlab chiqaruvchilar bahoning o'zgarishiga sezuvchan bo'lsalar, taklif elastik bo'ladi va aksincha.