0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

Konsalting firmalari. Ular ishlab chiqarishning, loyiha ishlarining turli xil sohalar bo'yicha, xo‘jalik yuritishning yangicha shakllariga o‘tish, rahbarlikni yaxshilash va shunga o‘xshash ishlami amalga oshirish bo‘yicha maslahatlar beradilar.

Venchur firmalari yoki tavakkalchilik firmalari - yangi tovar yoki yangi bozorlarni qidirib topish uchun yirik kompaniyalar tomonidan moliyalashtiriladigan firmalardir.

Seleng firmalari. Jismoniy va yuridik shaxslaming mol-mulklarini, masalan, yer tomorqalari, binolar, dastgohlar, yoMlar, qimmatbaho qog‘ozlarini jalb etib, ulardan o‘zi xohlagan tarzda bemalol foyda- lanuvchi firmalar.

Trast firmalari. Trast - bu (ingl.) ishonish, ishonch degani. Ular o‘z faoliyatini ishonchli shaxs sifatida amalga oshiradilar. 0‘zaro tuzilgan shartnomaga ko‘ra ishonib topshirilgan tomonga tegishli bo'lgan mol-mulklarga egalik qilish huquqi beriladi. Trast firmalar bankrotlik holatidagi mulkni tugatadi, aksiyalarga egalik qilish huquqini topshiradi, moliyaviy resurslarni, qimmatli qog‘ozlarni va hokazolarni boshqarish ishlarini olib boradi.

Turli xildagi tarmoq tarkibida bo‘lgan korxonalar quyidagi xusu- siyatlari bilan ajratiladi:

1. 
   Ishlab chiqaradigan mahsulotni iqtisodiy yo‘nalishi, ya’ni qayerda, qanday maqsadlarda ishlatilishi.
   
2. 
   Ishlatadigan texnika-texnologiyasining har xilligi.
   
3. 
   Ishlatiladigan xomashyo materiallari.
   
4. 
   Mehnat sharoitlari.
   
5. 
   Kadrlar kasbi, malakasining tarkibi, tuzilishi.
   

Agar bu belgilar korxonalarda o‘xshash, bir xil boTsa, bunday korxonalar bir xil hisoblanadi va ular bitta sanoat tarmog‘iga birlashadi.

Tarmoq xususiyatlarini bilish Yangi korxonani yaratish, Ioyiha- lashtirish, uni hisobga olib ishlab chiqarishni boshqarish, rejalashtirish, resurslar sarfini hisobga olish rnuhim iqtisodiy ahamiyatga ega.

3. 
   IsMab chiqarish korxonasining tuzilishi
   

Har bir korxona qanday turda bo‘lishidan qat’iy nazar o'zining ishlab chiqarish bo'g'inlaridan — sex va uchastkalaridan tashkil topadi. Korxonaning ishlab chiqarish tuzilishi (strukturasi) deb korxonani qanday sex va xo'jaliklardan tashkil topganligi, ulami korxona hududida ma’lum tartibda joylashishi va ular o‘rtasidagi doimiy ishlab chiqarish aloqadorligiga aytiladi.

Korxonaning dastlabki boshlang'ich ishlab chiqarish bo'g'ini ish joyi hisoblanadi. Ish joyi deb, bir yoki bir guruh o'zaro bog‘liq bo'lgan ishchilar tomonidan mehnat jarayonida qo'llaniladigan resurslar to'plangan maydonning bir qismiga aytiladi.