0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

§.

0,

— в	—
+IC
	—tFA

0

1

WF

Abbosning oziq-ovqati 4F JF

6F

IF

10

г

9

Sarvarning oziq-ovqati
!'

q 2C

I ^,C

0

73-chizma. Ayiiboshlashdagi samaradorlik.

Tovarlami ayirboshlash uchun bitim tuzishda hosil boMgan quyidagi diagrammani iqtisodchi olim F.Ejvort o‘z kitobida ishlatgani uchun uning nomi bilan «Ejvort qutisi» deb yuritiladi. Bu qutining mohiyati,

ichidagi har bir nuqta bir vaqtning o‘zida ikkala iste’molchining bozor savatiga mos keladi.

Chizma asosida chapdan o‘nga harakat qilinsa, 7 tonna oziq-ovqat mahsulotlariga va vertikal o‘qda (1 tonna) trubalarga ega bo'lgani ko‘rinadi. Ular esa A nuqtada joylashgan.

Abbosning ixtiyorida esa 3F va 5C qoladi. Uning ozuqa zaxirasi (3F)ni yuqoridagi gorizontal o‘qda nuqtasidan boshlab o‘ng tomondan chap tomonga hisoblab topiladi. Uning trubalari zaxirasi (5C) esa vertikal o‘qning yuqori tomonidan pastga qarab hisoblanadi. Ko‘ri- nadiki, Sarvar bir tonna oziq-ovqat mahsulotini (IF) bir tonna trubaga (1C) ayirbosh qilishga kelishib oldi. Ular shunga qaror qildilar. Sarvar buning natijasida diagrammada A nuqtadan В nuqtaga surildi. Shunday qilib, diagrammadagi В nuqta Sarvar va Abbosning o‘zaro manfaatli bitimidan keyingi bozor savatini tashkil etadi.

Gap shundaki, agar hamma oziq-ovqat mahsulotlari va sanoat mahsulotlari Abbosning ixtiyorida bo‘lsa, savdo-sotiq qilishga hojat qolmas edi. Bunda bahoning ham ahamiyati bo'lmaydi.

Tovarlarni ayirboshlash samaradorligi haqqoniy bo‘lishi shart emasligi uchun jamiyat ma’lum darajada davlatga suyanishi lozim. Davlat daromad va moddiy ne’matlami kishilar o'rtasida taqsimlashda ijtimiy tenglikni ta’minlash nuqtai nazaridan, sabablaridan kelib chiqqan holda ish olib boradi. Bunday ishlar soliq tizimi orqali amalga oshiriladi. Davlat ijtimoiy xizmatlar ko‘rsatadi. Masalan, kam ta’min- langan oilalar va kishilarga yordam berish fondlari orqali tibbiy xizmat ko‘rsatish va h.k. ishlarni olib boradi.