0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot



Download 2,36 Mb.
bet209/266
Sana16.01.2022
Hajmi2,36 Mb.
#378371
1   ...   205   206   207   208   209   210   211   212   ...   266
Dividentlar — kompaniya aksionerlari uchun o‘z foydasi (daro- madi) hisobidan soliq to‘lagandan keyingi to‘lovlari. Kompaniya foyda olmaganda ham dividentlar rezerv fondi hisobidan to‘lanishi mumkin.

  • Baho raqobati — tovar bahosini o‘zgartirish yo‘li bilan amalga oshiriladigan raqobat kurashining bir turi.

    Nazorat savollari

    1. Iqtisodiy samaradorlik nima?

    2. Foyda, iqtisodiy foyda, pirovard daromad qanday hisoblanadi?

    3. Ishlab chiqarish xarajatlari bilan foyda olrtasida qanday bog'liqlik bor?

    4. Xarajat turlari va ularning mohiyati?

    5. Ishlab chiqarish leviriji nima?

    6. Levirijni foyda miqdoriga ta’siri qanday topiladi?

    1. bob. BOZOR MONOPOLIYASI

      1. Monopoliya va monopol hokimlik

    Monopoliya shunday bozorki, bunda bitta sotuvchi, xaridorlar esa ko‘p. Shuning uchun bunday bozoiga boshqa ishlab chiqaruvchUarning, sotuvchilaming kirishi qiyin, kira olmaydi.

    Monopoliya — bozorda hukmronlik qilish. Haqiqiy monopolistning o‘xshash raqobatchilari bo'lmaydi. Monopolist yagona ishlab chi- qaruvchi, shu tovarni iste’molchiga yetkazib beruvchi bo‘lganligi uchun uning mahsulotining (yoki xizmat ishlarining) bahosi bozor talabi egri chizig‘i bilan aniqlanadi. Masalan, olmos yoki «Poloroid» fotoapparatini ishlab chiqaruvchi firma yoki joylardagi mahalliy tele- ko‘rsatuv kabellari kanalining ko'proq qismiga egalik qiluvchilar, uzoq joydagi kichik bir shaharchadagi bittagina baqqollik do'koni (oziq- ovqat do‘koni) yoki yirik shaharlardagi mahalliy joylarda telefon aloqasi xizmatlarini bajaruvchilar, elektr bilan ta’minlovchilar va hokazolar o‘z mahsulotlarini kamroq sotsalar yoki xizmat ishlarini hajmida bajarsalar bozor bahosini ko‘tarilishiga va monopol hokimlikka erishadilar.



    Sotuvchi mahsulotini ishlab chiqarish hajmini kamaytirib borish, cheklab turish yo‘li bilan bahosini oshirishga erisha olsa, u monopol hokimlikka (yoki bozor ustidan hokimlik qilish) darajasiga chiqadi. Demak, monopolist bozorni o‘z qo‘lida ushlab turadi, sotish uchun mo‘ljallangan mahsulot ishlab chiqarish hajmini nazorat qiladi.

    Bu fikr «monopolistning maqsadi yuqori baho belgilashi mumkin» degani emas.

    Agar monopolist shunday qilganda edi, uning mahsuloti sotilmay, olgan foydasi kamayib ketgan bo'lar edi. Shuning uchun monopolist bozor qonunlariga rioya qilib ish yuritadi.

    Monopolist foydani maksimal darajaga chiqarmoqchi bo'lsa, bozor talabini va o‘z xarajatlarini aniqlab ish ko‘rishi lozim. Iqtisodiy qarorlar qabul qilishda talabni va xarajatlarni baholash, hisoblash hal qiluvchi ahamiyatga ega. Shunday ma’lumotlarga ega bo'lgandan so‘ng ishlab chiqaradigan va sotadigan mahsulot hajmini, uning bahosini aniqlash to‘g‘risida bir qarorga kelishi zarur.

    Qachon foyda maksimal darajaga chiqadi?


    Download 2,36 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   ...   205   206   207   208   209   210   211   212   ...   266




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling

    kiriting | ro'yxatdan o'tish
        Bosh sahifa
    юртда тантана
    Боғда битган
    Бугун юртда
    Эшитганлар жилманглар
    Эшитмадим деманглар
    битган бодомлар
    Yangiariq tumani
    qitish marakazi
    Raqamli texnologiyalar
    ilishida muhokamadan
    tasdiqqa tavsiya
    tavsiya etilgan
    iqtisodiyot kafedrasi
    steiermarkischen landesregierung
    asarlaringizni yuboring
    o'zingizning asarlaringizni
    Iltimos faqat
    faqat o'zingizning
    steierm rkischen
    landesregierung fachabteilung
    rkischen landesregierung
    hamshira loyihasi
    loyihasi mavsum
    faolyatining oqibatlari
    asosiy adabiyotlar
    fakulteti ahborot
    ahborot havfsizligi
    havfsizligi kafedrasi
    fanidan bo’yicha
    fakulteti iqtisodiyot
    boshqaruv fakulteti
    chiqarishda boshqaruv
    ishlab chiqarishda
    iqtisodiyot fakultet
    multiservis tarmoqlari
    fanidan asosiy
    Uzbek fanidan
    mavzulari potok
    asosidagi multiservis
    'aliyyil a'ziym
    billahil 'aliyyil
    illaa billahil
    quvvata illaa
    falah' deganida
    Kompyuter savodxonligi
    bo’yicha mustaqil
    'alal falah'
    Hayya 'alal
    'alas soloh
    Hayya 'alas
    mavsum boyicha


    yuklab olish