0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

58-chizma. Ish haqidagi farqlarning sabablari.
a) malakasiz mehnat bozori; b) malakali mehnat bozori.

egri chizig‘i chapga suriladi, ya’ni talab kamayadi (ish haqi ham kamaygan bo'ladi).

Talab egri chizig‘i o‘ng tomonga surilganda ish kuchiga talab oshgan bo‘ladi. Demak, ish kuchini mehnatga jalb etish uchun ko‘proq haq to‘lashga to‘g‘ri keladi.

Lekin ish haqidagi barcha o’zgarishlarni mehnatga bo'lgan talab va taklifning o'zgarishiga bog‘liq deb hisoblab bo'lmaydi. Buning ma’nosi shundaki, ish haqi stavkalariga bozordan tashqaridagi omillar ham ta’sir etadi.

Turli xil mintaqalardagi ish haqiga bo‘lgan farqlar; xodimlarni ishga qabul qilishda ularni ayrimlarini boshqa xil xodimlardan afzal bilib yuqori haq to'lash. Shu yerning o'zida ham subyektiv omillar ta’siri ko‘rinib turibdi, masalan, erkaklarni ishga olishga rozi bo‘lishadi, ayollar haqida esa o‘ylab qolishadi; yoki xodimning yoshi, millati, ilgarilari qanday ishda, qayerda ishlaganligi kabi sabablar hisobga olinadi; bozordan tashqari omillarga ish haqi darajasini davlat tomonidan boshqarilishi, o'rnatilishi, ishdan tashqari qolib ishlash, ish kuning uzunligi kabilar qonuniy tartibda belgilanishi kabilar ham kiradi. Bozordan tashqari ayrim omillar mehnat talabi va taklifiga ta’sir etib, ish haqini ham o'zgartiradi. Masalan, ayrim mintaqalarda ish haqin. yuqori bo‘lishi ish kuchini yetishmasligi oqibatidir.

Krshilar yashab turgan joylaridan boshqa mintaqalarga borishni xohlamaydilar va o‘z joylarida ish kuchining miqdorini oshirib yubo- radilar. Natijada mehnatga haq to‘lash darajasi pasayib ketadi.

Asosiy iboralar va tushunchalar

Mehnat bozori, mehnat bozorida talab, mehnat bozorida taklif, mehnat bozorida muvozanat, mehnat bozori konyunkturasi, mehnat bozorining shakllanishi, mehnat resurslari, mehnat bozorining rivojlanish bosqichlari, bandlik darajasi, mehnat bozorini tartibga solish, mehnat bozorining tarkibiy qismi.

Nazorat savollari

1.