0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta'lim vazirligi 0‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

2.2-rasm. Bir (a) va ikki yoilik (b) yer polotnosi grunt to‘kmasining ko‘rinishi.
er polotnosi asosiy maydonchasining me’yoriy kengligi ish- latilayotgan va yangi qurilayotgan yoilar uchun keltirilgan. Ikki va ko‘p yoilik uchastkalarda asosiy maydoncha kengligi yoi o‘qlari orasidagi masofa qiymatiga (2 yoilik uchastkalarda 4,1 m ga, 3 yoilik uchastkalarda esa 9,1 m ga) kengaytiriladi.
Grunt to'kmasining yer ustiga tushadigan qismi yer polot- nosining asosi deyiladi. Asosiy maydonchaning polotno yonbag‘ri bilan kesishish chizigi yer polotnosining qosh chizig‘i, asosi bilan kesishish chizigi esa yonbag‘ir tagi deyiladi.
Grunt to‘kmasining balandligi uning qosh chizigi sathidan o‘q chizigi bo‘ylab zaminigacha hisoblanadi (2.2- rasm). Yonbagirning gorizontal tekislikka proyeksiyasi uzunligini (1) bilan belgilab, yonbag'ir balandligi (h)ning uning asosiga nisbati (l:h) yonbagir qiyaligini ifodalaydi. Yonbagir qiyaligi to‘kma balandligi, grunt xususiyatlari, geologik, gidrogeologik va iqlimiy sharoitlarga qarab yer polotnosining mustahkamligini ta’minlovchi qiymatlarda belgi- lanadi. Ko‘p hollarda yonbagir qiyaligi 1:1,5 nisbatda qoilaniladi.
To‘kma shakldagi namunaviy ko‘ndaIang kesim ko‘rinishi. Grunt to‘kib qurilgan yer polotnosining ustki suvlari yoi yoqal- ab qurflgan bo‘ylama ariqchalar yordamida qochiriladi. Ushbu ariqchalarning balandligi va tubi kengligi kamida 0,6 m boiib, yer sat hi qiyaligi 0,04 gacha boigan joylarda yoining ikki tomo- nidan, katta qiyalik joylarda esa faqat yerning ko‘tarilish tomoni- dan quriladi.
0‘yma shaklidagi yer polotnosining namunaviy ko‘nda!ang kesimi ko‘rinishi 2.3-rasmda keltirilgan.
Bunda yer polotnosining asosiy maydonchasi to‘kma shakl bilan bir xil. Asosiy maydonchaning ikki yonidan «kyuvet» deb ataluvchi bo‘ylama ariqchalar qurilib, uning chuqurligi 0,6 m,

3.