0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta'lim vazirligi 0‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

Strelkali o'tkazgichlarning ishlatilishi

Strelkali e'tkazgfcli joyiashgan yoi nomi.	Strelkali o‘tkazgichmng krestovina markasi
	oddiy	simmetrik
Bosh va qabul-jo'iiaii.sii voilari.	1/11*
Yuk poyezdlarining qabuJ-jo’natish yo'llari.	1/9 -	l/fc
Boshqa yo'liar. .	1 /8	1/4.5

* Yoiovchi poyezdlari faqat to’g'ri yol bo'ylab o'tkazilsa. 1/9 markali strelkali o'tkazgichlarni qoliashga ruxsat etiladi.



T

2.27- rasm. Harakatchan o‘zakli krestovina.
emir yoilarda egiluvchan. ayrili va quyma konstruksiyali, to‘gii yoi bo‘ylab 160 km/soat gacha fezlikda harakallanishga imkon beradigan 1/i I markali strelkali oikazgichlarni qoilash ko‘payib bormoqda. Yotiq (pologiy) 1/18 va 1/22 markali za- monaviy strelkali o'tkazgichlar poyezdlarning bosh yo'ldan yon yolga katta teziikda oiish yoilariga qo‘yi!adi. Bunda yon yoi bo‘yiab yurish tezligi tegishlicha 80 va 120 km/soatni tashkil etadi.
Tezyurar Moskva — Sankt- Peterburg liniyasida yoiovchi poyezdlarining to‘g'ri yoi bo'v- lab 200 km/soat teziikda yurishi uchun moijallangan R65 1/11 markali strelkali o'tkazgichlar qoilangan. Ushbu o'tkazgichning konstruktiv tuzilishida egiluv­chan (гибкий) harakatlanuvchi o‘zakli krestovina qoilangan. Ish holatida o‘zak (сердечник) te- gishli krestovina usovigining yon
qirrasiga zich yopishib, harakat tarkibi g‘iidiraklari uchun relsli uzluksiz yuzani tashkil etadi (2.27- rasm).
Yo‘llarning ulanishini loyihalashda va qurishda strelkali o‘tkazgichlarning hisoblar asosida topiladigan asosiy geometrik elementlarini bilish talab etiladi.

28. 
    rasmning a qismida bo‘laklar bilan quyidagilar ko‘rsatiladi:
    

AB — rama relslarining ayrilardan oldinga chiquvchi qismi
(m);
BD — ayrilar uzunligi (l_a);
DE — o‘tish egriligi uzunligi;
EF — krestovina oldingi qismining uzunligi (h);
FG — krestovina o‘zagi dum (хвостовая) qismining uzunli­gi (q);
S — iz kengligi;
О — strelkali o‘tkazgich markazi, ya’ni yo‘l o‘q chiziqlari- ning kesishgan nuqtasi;
BO — ayri boshlanishidan o‘tkazgich markazigacha bo‘lgan masofa (a₀);
OF — o‘tkazgich markazidan krestovinaning matematik markazigacha bolgan masofa (b₀);
BF — o‘tkazgichning nazariy uzunligi (L_n);
AG — o'tkazgichning to'liq uzunligi (L_r).
Strelkali o‘tkazgich asosiy elementlarining o‘Ichamlarini ayrim o‘q chiziqlarni loyihalab va bunda hosil bolgan tenglama- iarni yechib topish mumkin.

28. 
    rasmning a qismidagi BDEF konturining gorizontal o‘qqa proyeksiyasi o'tkazgichning nazariy uzunligiga teng:
    

L_n = 4 cos /? + /?(sina - sin /3) + h cos a.
O'tkazgichning to‘liq uzunligi. L=L_n+m+q. BDEF konturini vertikal o‘qqa proyeksiyalab iz kengligini topamiz.
S = 4 sin P + R(cos /3 - cos a) + h sin a.
Tenglamalarni yechib strelkali o‘tkazgichning istalgan ge­ometrik elementi qiymatini aniqlash mumkin.
Awallari strelkali o‘tkazgichlar va temir yo^£l ikki rels chiziq- lari bilan ko‘rsatilar edi. Ammo chizma qulayligi hamda chizma va
temir yoi rejasini o‘qishni qulaylashtirish uchun chizma- da faqat yoi, syezdlar, to‘mtoq (berk) kesishuvlar, strelkali ko‘chalar va strelkali o‘tkaz- gich markazlari o‘qlari ko‘r- satiladi. Qurish uchun yoilami va strelkali o‘tkazgichlami joyi- da belgilash o‘q chiziqlari bo‘yicha bajariladi va bunda oikazgichlarning geometrik element oichamlari natural (haqiqiy) uzunlikda qo‘yiladi. Shunday qilib, 2.28- rasm- ning b qismida ko‘rsatilganidek, oddiy strelkali o‘tkazgich o‘q chiziqlarda o‘tkazgich markazidan a krestovina burchagi ostida tarqaladigan ikki chiziq ko‘rinishida ifodalanadi. Strelkali o‘tkazgichlarni yo‘l o‘qlari bilan chizish uchun a burchagi, AO=a boigan rama relslari boshidan o‘tkazgich markazigacha va OE=b boigan strelkali o‘tkazgich markazidan krestovina o‘zagigacha masofalarni bilish kerak. Krestovina markasi va rels turiga qarab strelkali oikazgichlarning asosiy oichamlari 2.4- jadvalda kel­tirilgan.

4.