07 afo organov dykhanija

Нафас олиш тезлиги бузилиши

• Тахипноэ нафас сонининг ортиши Брадипноэ нафас сонининг камайиши
• Апноэ – нафаснинг тўхтаб қолиши
• Чала туғилган болаларда асфиксия ва нафаснинг марказий ва периферик регуляциясининг бузилишида (етишмовчилигида);
• Вақтида туғилган чақалоқларда апноэ ўпка ателектази, пневмония, оғир мия ичи травмасида кузатилиши мумкин.

Ташқи нафас

• Ташқи нафас олиш - организм билан атмосфера ҳавоси ўртасидаги газ алмашинуви жараёни. Нафас олиш ва нафас чиқариш фазалари нафас олиш циклини ташкил этади. Нафас олиш вақтида ҳаво нафас йўллари орқали ўпкага киради ва нафас чиқарганда ҳавонинг бир қисми уларни тарк этади.

Нафас органларининг анатомо-физиологик хусусиятлари

• 1 ёшгача бўлган болаларда бурун бўшлиқлари яхши ривожланмаган, бурун йўллари тор, калта, пастки бурун йўли бўлмайди. (бола 4-5 ёшга кирганида ривожланади).
• Шунинг учун нафас йўлларида енгил яллиғланиш жараёнида хам боланинг нафас олиши қийинлашади ва яхши эмаолмайди.
• Бурун шиллиқ қаватлари жуда нозик, қон томирларга бой, ғорсимон тўкима яхши ривожланмаган. Бурун ва бошка кўшимча бўшликлар ривожланмаганлиги туфайли яллиғланиш жараёни бурун ва халқумдан бошка синусларига тарқалмайди (шу сабабли гайморит и фронтит кузатилмайди).

Қовурғалар умуртқа поғонасига перпендикуляр ҳолатда жойлашган. Чақалоқларда қовурғаларнинг йўналиши горизонтал; 10-12 ёшга келиб қовурғаларнинг ҳолати пасайиб, вертикал холптнт эгаллайди.

Халқумнинг хусусиятлари

• Эрта ёшдаги болаларда халқум нисбатан калта.
• Эшитиш найчаси, қисқа, тор ва тўғри жойлашган.
• Шу сабаблар инфекцияни ўрта қулоқ бўшлиғига осон киришига имкон яратади ва болаларда отит ривожланишига олиб келади.

Томоқнинг лимфоид ҳалқаси (Пирогов-Валдейер)

• Пирогов-Волдеер халқаси - оғиз бўшлиғи ва халқум чегарасида жойлашган.
• Лимфоид халқа 6-та бодомсимон безлардан ҳосил бўлган:
• 2-та танглай бодомсимон безлари
• 2-та найчали бодомсимон безлари, улар эшитиш найлари соҳасида жойлашган
• Халқумнинг бодомсимон бези
• Тилнинг бодомсимон бези

• Клиник аҳамияти: 1-ёшгача бўлган болаларда деярли angina кузатилмайди. Лимфоид тўқима бола 4-10 ёшга кирганида яхши ривожланади.
• ЎРИ да бола 4-10 ёшга кирганида халқум бодомча безларининг гипертрофияси кузатилса нафас олиш қийинлашади, аденоидлар ривожланиши мумкин (бола оғзини очиб ухлайди, хуррак отади).