|
@TDIU_ARM
44
7-bob. MINTAQALARDA ZIYORAT TURIZMI MARKAZLARI VA
ULARNI RIVOJLANTIRISH RESURSLARI
7.1. Ziyorat turizm to‘g‘risida tushuncha
Hozirgi kunda dunyo bo‘yicha har yili 200 mln.dan ortiq kishilar aynan ziyorat
maqsadida jahondagi turli ziyoratgoh, o‘zlari uchun muqaddas hisoblangan
maskanlarga borib, diniy turistik sayohatlarga chiqmoqdalar. Statistik ma’lumotlarga
nazar tashlaydigan bo‘lsak, yiliga 150 mln. xristianlar, 45 mln.musulmonlar, 40 mln.
buddistlar, sintoistlar, 30 mln. induistlar diniy ziyorat maqsadida sayohat
uyuushtirgan (Aleksandrova, 2002). Demak, dunyoda diniy turistik migratsiyasi aktiv
hisoblanib, sayohlar asosan ruhan poklanish, buyurilgan amallarni bajarish, mqaddas
maskanlarni ziyorat etishadi. Turistik oqimlarga diniy motivatsiyalar sezilarli ta’sir
o‘
tkazadi. Diniy turizm ildizlari uzoq asrlarga borib taqaladi. Ilk sayohatlar
to‘g‘risida ma’lumotlar Antik davrga taaluqlidir
2
Ziyoratchining keng va xilma-xil
geografiyasini o‘rganish uchun rayonlashtirishdan foydalaniladi. Jahonda ziyoratning
11 makro hududi ajralib turadi:
x
Xristian Yevropasi;
x
Xristianlik va boshqa ko‘psonli dinlar bilan mustahkam o‘rin egallovchi
Shimoliy Amerika;
x
Xristianlik va an’anaviy dinlar bilan Lotin Amerikasi;
x
Islomni qabul qilgan Shimoliy Afrika;
x
Islom hukmron va alohida xristianlik va an’anaviy dinlar mavjud g‘arbiy va
Sharqiy Afrika;
x
Buddizm islom, xristianlik va hinduzimni egallagan Janubiy-Sharqiy Osiyo;
x
Buddizm bilan (asosan lamaizm) mustahkamlangan Markaziy Osiyo;
x
Islom hukmron O‘rta Osiyo;
x
G‘arbiy Osiyo islom va xristianlik, iudizm bilan mustahkamlangan;
x
Janubiy Osiyo iudizm va buddizm tarqalgan, shuningdek xristianlik, jaynizm,
sikxizm va islam mavjud.
45
Har bir makrohudud eng avvalo ziyoratning jahoniy markazlari bilan mashhur.
Ular e’tiqodchilarning xalqaro oqimini qabul, qiladilar va ko‘pincha diniy
ixtisoslashtirishning ma’muriy, sanoat, madaniy va turistik markazlari funksiyalari
bilan qo‘shilib ketadilar.
Bundan tashqari, makrohududlarda milliy va mahalliy ahamiyatga ega diniy
sig‘inish obyektlari mavjud. Quddus-jahonning yirik diniy markazi.
Quddus uch din e’tiqodchilari islom, xristianlik, iudizm uchun muqaddas
markaz. Jahon ilohiy markazlari orasida alohida o‘rin egallaydi. Iudizmga sig‘inuvchi
yaxudiylar, ancha ilgarigi monoteist dinlaridandir. Ulardan ko‘pchilik xristianlikka
mansub – muqaddas toqqa, yig‘i devorlariga boradilar. Bu erda devor oldidagi uncha
katta bo‘lmagan maydonda ular qachonlardir arablar tomonidan vayron qilingan
ibodatxonaga qatg‘u bildirdilar. Qora kiyingan ziyoratchilar qo‘l ushlashib bir
ohangda chayqalgan holda Xudo Yaxvega iltijo bilan murojat qiladilar. Xristianlar
uchun quddus Iso payg‘ambarni yerda bo‘lishi bilan bog‘liq. Ularning ziyorat
programmasida eng muhim manzil tirilish ibodatxonasi:
x
jahon xristian olamining bosh muqaddas joyi hisoblanadi. Har bir sig‘inuvchi
bu ibodatxonaga tashrif buyurishga intiladi. Uning Golgofe butiga, Pomozoniya
toshiga, tangrining tiriklik nishon tobutiga sajda qiladilar. Xudoning o‘g‘li dafn
etilgan joy ramzi;
x
xochga mixlangan siymo turli xristian ibodatlari buyumlari bilan zich
qurshalgan. Rim katoliklari xudoga qayg‘uli sukutda turgan armon ruhoniylari
qatorida toat-ibodat qiladilar. Xuddi shu erda suriyalik sig‘inuvchilarning shivirlab
ibodat qilganlari eshitilib qoladi.
Ruhiy hotirjamlikka limmo-lim qalb va xor qo‘shiqning Afrika ohanglariga
xos ovozi ostida efiopiyaliklar o‘z marosimlarini bajo keltirishadi. Boshqa qo‘shni
joylashgan xorda greklar ibodat qiladilar. Hech kim, hech kimga halaqit bermaydi,
hammaning diqqati o‘z ibodatiga qaratilgan. Musulmonlar quddusda o‘z
bayrog‘lariga ega. Ular to‘planadigan joy – bizning ko‘plargacha saqlanib qolgan
ilohiy inshooti – Umar mochiti hisoblanadi. Gumbazi muqaddas qoya timsoli, diniy
tasavvurlarga ko‘ra Muhammad payg‘ambar undan arsh-a’loga ko‘tarilib ketgan.
@TDIU_ARM
46
Muazzaining dinamiklar yordamida kuchaytirilgan ovozi har kuni besh marotaba
qadam shahar o‘zra yangrab musulmonlarni namozga chorlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
